HRVATSKA VOJSKA JE UŠLA U BEOGRAD! Da li ste znali da se ovo dogodilo pre tačno 100 godina?

Hrvatske zastave u centru Beograda, Hrvati se raduju, grle i ljube. "Beograd je pao", odjeknulo je do Zagreba, u kojem se zbog toga slavilo.

Preporučujemo

Ovo nije odlomak iz nekog rodoljubivog romana nego deo istorije Srbije, koji se zaista odigrao pre tačno 100 godina, 2. decembra 1914. A evo i kako je došlo do ovoga.

Krajem novembra 1914. godine, austrougarske snage na srpskom tlu brojale su ukupno 399.000 ljudi i 127.000 konja. Balkanska vojska sastojala se od 12 divizija opremljenih s ukupno 250.000 pušaka. Bila je to gotovo trećina ukupne austrougarske vojne sile, dok je ostatak snaga držao položaje na severnom bojištu.

Austrougarsko ministarstvo spoljnih poslova nastojalo je da Balkansku vojsku održava što jačom kako bi pohod na Srbiju bio završen u najkraćem mogućem roku, što je trebalo da doprinese ulasku Bugarske u rat na strani Centralnih sila.

Srbi su u novembru izgubili Valjevo i Obrenovac, što je austrougarskoj vojsci otvorilo put prema Beogradu i centralnoj Srbiji. Srpsku vojsku od potpunog poraza spasio je general Živojin Mišić, koji je uspeo da ponovno uspostavi zapovedni lanac i da povuče vojsku na liniju Kolubara-Suvobor-Ljig. Zbog planirane opšte protivofanzive i zauzimanja strateških pozicija, vojvoda Radomir Putnik bio je prisiljen da povuče srpsku vojsku dublje u unutrašnjost zemlje.

Ovo povlačenje otvorilo je priliku za manji predah premorenih austrougarskih snaga. Premda je Poćorek izdao naređenje da trupe do 3. novembra zastanu radi odmora, do toga ipak nije došlo. O tome je Poćorek u svom izveštaju kratko zapisao: "Naše čete su nakon teških borbi i napada na neprijatelja počele da progone potučenu srpsku vojsku. Bez odmora i sna idemo prema cilju, a to je uništavanje srpske vojske."

Napredovanje iscrpljene austrougarske vojske preko Kolubare prisililo je srpske snage da napuste srpsku prestonicu, jer su njene obrambene snage bile usmerene prema severu.

Beogradska tvrđava nalazi se na proplanku, na ušću Save u Dunav, tako da svojim položajem dominira na obe reke. Stara tvrđava iz turskih vremena smeštena je na reci Savi, na visini od 47 metara. Ali ona, 1914. godine, više nije imala nikakav poseban odbrambeni značaj. Između nje i grada nalazi se Kalemegdan, uzvisina na koju je srpska vojska postavila teške topove za odbranu Beograda. Stara tvrđava, Kalemegdan i utvrđene obale Save i Dunava predstavljale su prvu liniju severnog fronta.

Mnogo veći odbrambeni značaj imali su topovi koji su bili postavljeni na brdima iza Beograda. Oni su bili manje izloženi i bolje zaštićeni od topova postavljenih na Kalemegdanu. Pored njih, veliki odbrambeni značaj imale su reke Sava i Dunav, kao prirodne barijere koje su štitile Beograd od napredovanja sa severne strane. Osvajanjem uzvisina južno iza grada, Beograd je ostao bez odbrane i opasnost od neprijateljske vojske je postala realna. Zato je predaja grada, nakon prelaska neprijateljske vojske preko Kolubare, bila jedino rešenje.

Beograd je bio pod neprestanom paljbom austrijske teške artiljerije, koja je uspela da stiša srpsku artiljeriju smeštenu na Avali, 18 kilometara južno od Beograda, na Topčideru i Banovom brdu. Nakon što su izvidnice prenele vest o razarajućem dejstvu artiljerije, austrougarske trupe koje su bile smeštene na obali Zemuna su prešle preko Dunava na Adu Ciganliju, te odande u Beograd, gde su zauzele Topčider i zapadni deo Beograda.

Istovremeno su u Beograd ušle i trupe koje su nakon zauzimanja Obrenovca napredovale uz reku Savu i zauzele brda južno od prestonice. Srpska vojska u povlačenju pružala je mali otpor, a povlačenje je dodatno bilo otežano teško prohodnim terenom, ali i činjenicom da se civilno stanovništvo povlačilo zajedno s vojskom. Beograd je zauzet 2. decembra 1914. godine i to od strane hrvatske vojske i grupe "Petrovaradin" sa devet bataljona. Hrvatski vojnici koji su prvi kročili na tlo srpske prestonice oduševljeno su se grlili i ljubili.

Prvi vojnik koji je stupio na beogradsko tlo, bio je poručnik u rezervi, Leopold Hirt, rođeni Vukovarac. Pad srpske prestonice poklopio se s godišnjicom stupanja na presto Franje Josipa. Komandant 5. armije iz Splita, general Liborius von Frank, poslao je caru Franji Josipu telegram: "Molim Vaše carsko i kraljevsko Veličanstvo za dozvolu da na dan šestdeset i šeste godine slavnog vladanja Vašega Veličanstva ponizno i sa strahopoštovanjem stavim pred noge čestitke V. vojske, kao i vest da su danas naše trupe zauzele grad Beograd." Monarhija je oduševljeno slavila, a novine su izveštavale u istom stilu: "Beograd je pao" – odjeknulo je...

(Telegraf.rs/ Večernji.hr)