Top 5 misterija Beograda: Lagumi

Verovatno najveća misterija Beograda vezana je za brojne legume koji se protežu ispod njega. O mračnoj mreži tajnih prolaza dugoj na desetine kilometara ispredale su se mnoge priče kojima na misterioznosti dodaje činjenica da danas mnogi od njih nisu prohodni. Najčuvenija od tih priča je o povezanosti tvrđave na Kalemegdanu i Kule na Gardošu, u Zemunu, tunelima koji vode ispod Save.

Iako arheolozi tvrde da takav prolaz nikada nije postojao, prestonički narod već više od 100 godina ne odustaje od tog verovanja. Koristeći te tunele, navodno moglo se ispod reke stići od “Rimskog bunara” do Kule Sibinjan Janka. Nauka ruši takvu teoriju objašnjavajući da “Rimski bunar” nije ni rimski ni bunar. Nastao je u 18.veku u pokušaju Austrijanaca da reše vodosnabdevanje. Iako se njegovo dno nalazi 14 metara ispod nivoa Save, dugo je bio suv jer se završava u steni a voda koja ga ispunjava se u njega sliva odozgo.

Pećina stara 8 miliona godina

Najstarije blago podzemnog Beograda je zasigurno pećina ispod Tašmajdana. Mnogi Beograđani nisu svesni da su njihovi stanovi izgrađeni na tankom sloju iznad pećine stare osam miliona godina. Nju su još Rimljani koristili kao kamenolom, a kasnije je koristila Srbima kao skrovište od Turaka.

Drugi svetski rat doneo je prostoru ispod Taša novu namenu ali i nove tunele. Nemci su želeli da podzemnim prolazima spoje najvitalnije objekte u Beogradu, a pećine su služile kao rezervna komanda Aleksandera Lohra, generala koji je bombardovao Grad.

Neotkriveni u potpunosti, lagumi u koje su u 15. veku prokopali Turci, od Pariske ulice do uinutrašnjosti zidina, kako bi braniteljima Beograda došli s leđa, kriju ko zna šta. Odbrana Beograda je minirala turski prolaz tako da su učesnici tog pohoda i sve što su sa sobom nosili ostali zakopani u njemu.

"Frižideri" i metro iz 19.veka

Nešto manje mističnu namenu imali su lagumi iz Karađorđeve ulice. Kopanje oko 13 tunela započeli su Austrijanci u 18. i nastavili u 19 veku. Reč je o veštačkim pećinama koje su služile kao magacini i “frižideri” onog vremena. Zbog blizine luke i rečnog puta koji je tada bio najpouzdaniji, lagumi na savskoj padini bili su idealni za čuvanje robe jer je u njima temperature bila niska i stabilna tokom svih godišnjih doba. Male kule koje “vire iz zemlje” na Kosančićevom vencu, nisu ostaci podzemnog grada trvđave, niti puškarnice kako mnogi beograđani misle. To su zapravo ventilacioni otvori koji su vodili vazduh do 20-ak metara u dubinu laguma, kako se u njima ne bi pojavili vlaga i buđ.

Inače, da se ostvario plan koji su još 1883. imali dvojica građana Gugla i Gal, Beograd je mogao da postane prvi svetski grad koji je imao metro. Oni su od opštine Beogradske tražili koncesiju kako bi od Knez Mihailove ulice do savskog stovarišta prokopali "podzemnu železnicu za prevoz espapa i putnika” i da kroz nju sprovedu i vodovod.

Podzemni prolazi nisu karakteristični samo za stari deo prestonice. Njima obiluju i Zemun, Banovo Brdo, Bežanija, Avala a neki od njih navodno vode od Kalemegdana preko Džordža Vašingtona sve do Višnjičke Banje. Prema nekim pričama ispod Očne klinike u Džordža Vašingtona pored tunela nalizi se i podzemno jezero.

(A.P.)