DRAGOCENE SLIKE: Šta se sve nalazi u zbirkama najbogatijih kolekcionara u Srbiji! (FOTO)

Kupci najvrednijih dela srpskih slikara mahom su iz sveta muzike, sporta, biznisa. Neko to radi iz materijalnih pobuda, neko iz ljubavi... Retki su, međutim, oni koji su bili spremni na sebe da preuzmu ulogu galerija, pa čak i najviših nacionalnih ustanova čuvajući od zaborava i propadanja najvrednije među vrednim “komadima”.

Preporučujemo

Među neprikosnovene privatne kolekcionare sa najvrednijim slikarskim zbirkama u Srbiji prema rečima istoričara umetnosti i kustosa Zdravka Vučinića ubrajaju se - porodica Vujičić, Duško Vujošević, Đuro Popović i Milutin Popović.

Značaj njihovog pristanka da na trenutak iz svojih domova iznesu na uvid javnosti ono u šta su godinama ulagali svakako dobija na značaju ako se uzme u obzir to koliko godina su vrata Narodnog i Muzeja savremene umetnosti zatvorena za više nego željnu publiku.

Otud je u protekle četiri godine jedina prilika istinskim ljubiteljima slikarstva da vide retko izlagana kapitalna dela Petra Omčikusa, Predraga Peđe Milosavljevića, Leonida Šejke, Milorada Bate Mihailovića, Jovana Bijelića, Petra Lubarde bila priređena baš u Prodajnoj galeriji Beograd.

Načini na koje su pomenuti privatni kolekcionari dolazili do slika, različiti su. Prema rečima Vučinića najviše radova uvedeno je na tržište u krug raznih oblika transakcija, čime su stekli mesto na ravni ponude i potražnje. No, tu je i drugi, u praksi manje zastupljeni pristup, koji se neprimetno odvija u radnim prostorima stvaralaca.

- Tada se kupovina slika odvija van uvida javnosti, što znači da je lišena društvenog nadzora te, više-manje, ostaje nepoznata širim krugovima - priča za Telegraf Vučinić dodajući da je vrednost privatnih kolekcija veoma teško izraziti u ciframa s obzirom da je reč o neprocenjivim delima srpskih stvaralaca. 

Istoričar umetnosti i kustos Nikola Kusovac, međutim, kaže da može da se napravi okvirna procena kolekcija na osnovu toga kako se na tržištu koje je u ozbiljnoj krizi kako u svetu tako i kod nas kreću cene pojedinih srpskih autora.

- O tome do koje mere su pale cene slika na tržištu najbolje govori podatak da je nedavno Lubardina slika “Predeo iz Crne Gore” (1937) prodata za 12.000 evra, što je za nekih najmanje 8.000 evra manje od onoga što sam očekivao - objašnjava Kusovac za Telegraf dodajući da je slika ostala u Srbiji, ali i ističući kako se otprilike trenutno kreću cene naših velikih umetnika na tržištu.

Slike Petra Lubarde u proseku koštaju oko 30.000 do 40.000 evra. Dela Save Šumanovića ne prelaze 100.000 evra, radovi Mila Milunovića mogu da se nađu u vrednosti do 15.000 evra, dok ulje sa potpisom Petra Lubarde košta između 15.000 i 20.000 evra. Između 8.000 i 10.000 evra košta Leonid Šejka, a po ceni do 15.000 evra mogu se naći slike Mila Milunovića, Milana Konjovića i Peđe Milosavljevića.

Dela sa potpisom Jovana Bijelića mogu se kupiti po ceni od 20.000 evra, a najniže su cene akvarela, bez obzira o kojem autoru je reč. Naime ove umetnine mogu se pazariti čak i za 1.500 evra, a slike sa potpisom Bete Vukanović moguće je pronaći po ceni od 2.000 do 3.000 evra, dok Ljubica Cuca Sokić može da se kupi za svega 1.500 evra.

Ekipa Telegrafa zajedno sa kustosom Zdravkom Vučinićem zavirila je u najvrednije privatne kolekcije u Srbiji, a na osnovu cena pojedinih autora koje nam je naveo istoričar umetnosti Nikola Kusovac napravili smo i okvirne cifre o tome koliko "teži" deo onoga što je iz tih kolekcija izlagano.

ZBIRKA PORODICE VUJOŠEVIĆ

Pre četiri godine proslavljeni košarkaški trener Duško Vujošević stavio je tridesetak dela iz svoje zavidne privatne kolekcije slika (koja broji 70-ak radova) na uvid javnosti.

Vujošević je više od tri decenije brižljivo sakupljao kapitalna dela naše savremene istorije umetnosti bez kojih se ne mogu zamisliti tokovi našeg slikarstva.

Prema sopstvenom svedočanstvu u svet kolekcionarstva ušao je zahvaljujući prijatelju košarkašu i galeristi Radovanu Novoviću.

- Jedno od prvih dela koje sam od njega kupio bila je “Balerina” Bože Prodanovića. Smatram da je pravo kolekcionarstvo mukotrpno, zahteva ljubav, energiju, učenje i vreme. Pravi kolekcionari su dragoceni za svaku kulturu. Naravno, potreban je i novac, ali ja nisam ulagao u kuće, stanove i jahte, već u slike. Sve slike koje imam su mi drage, ali možda najviše ljubavi gajim prema delima Voja Stanića - izjavio je pre četiri godine Vujošević.

U Vujoševićevoj kolekciji nalaze se između ostalog: Petar Lubarda (“Cetinje”, '49) Sava Šumanović ("Rascvetala trešnja" iz '34), Petar Dobrović, Jovan Bijelić, Zora Petrović ("Čovek i pas"), Milo Milunović ("Rajska čaplja" '63, "Rak u vrši" '77, "Mrtva priroda sa kukuruzima iz '53), Marko Čelebonović, Ivan Tabaković, Leonid Šejka (ulje na platnu '68), Ljubica Cuca Sokić ("Otsjaj", "Bašta"), Miodrag Dado Đurić, Stojan Ćelić, Petar Omčikus (“Crni bokseri” iz '63), Aleksandar Tomašević, Ivan Radović, Vojislav Vojo Stanić ("Baloni" iz '89, "Škver" iz '85), Nedeljko Gvozdenović.

Uzimajući u obzir samo izložene slike i cene samo pojedinih autora koje je Telegrafu predočio istoričar umetnosti Nikola Kusovac vrednost ove kolekcije iznosi više od 180.000 evra.

KOLEKCIJA VUJIČIĆ

Kolekcija Vujičić izlagana je u septembru 2010. godine, a formirao je posvećeni poslanik kulture kako bi danas prerasla u zbirku gotovo institucionalnog karaktera.

Ova privatna kolekcija broji više od 500 dela, slika, skulptura, crteža i grafika, fotografija, printova i konceptualnih radova.

Sem toga, upotpunjena je i odgovarajućim dokumentarnim materijalom, arhivskom građom, bibliotekom, elektronskim i štampanim registrom.

- Kolekcija Vujičić seže u duboku istoriju i zahvata hronološki sled koji se poklapa sa razdobljem srpske umetnosti dvadesetog veka, tačnije, obuhvaćeni su tokovi koji traju od samih početaka srpske Moderne - priča Vučinić izdvajajući za Telegraf samo neke od autora koji su se našli u ovoj kolekciji.

Između ostalog ovde su slike Petra Omčikusa ("U berbernici", '77), Petra Dobrovića, Ivana Radovića, Milana Konjovića, Jovana Bijelića, Mihaila Petrova, Stojana Ćelića ("Zelena slika" '59), Milorada Bate Mihailovića (bez naziva 1953), Leonida Šejke (Bez naziva '57, slike iz ciklusa "Skladišta" iz '65 i '69, "Kutija" iz '57), Vladimira Veličkovića ("Soba" iz '59), Dragoša Kalajića ("Incantata no 35" '63), Predraga Peđe Milosavljevića ("Čuvar tajne" iz '68).

Ipak, najviše je dela iz druge polovine prošloga veka, počev od radova Petra Lubarde ("Put" 1950), Ivana Tabakovića, predstavnika Zadarske grupe, posleratnog modernizma koji je predstavljen slikama Aleksandra Tomaševića, Lazara Vozarevića, Miloša Bajića i drugih članova Decembarske grupe preko beogradskog enformela te njihovih nastavljača do Nove figuracije i glavnih predstavnika Medijale.

Uzimajući u obzir samo izložene slike i cene samo pojedinih autora koje je Telegrafu predočio istoričar umetnosti Nikola Kusovac vrednost ove kolekcije iznosi oko 120.000 evra.

KOLEKCIJA ĐURE POPOVIĆA

Zbirka Đure Popovića iz Novog Sada izlagana je u maju 2011. godine. U ovoj privatnoj kolekciji našla su mesto dela koja sežu u daleku prošlost počev od 19. veka do novijih dana, što znači da se ona prostire na tri potonja veka srpske umetnosti.

Popović je, međutim, posebno poznat po tome što stručno restaurira slike i obezbeđuje za javno pokazivanje, prikupljajući uz njih i dokumentaciju koja može biti od pomoći za tumačenje dela, ali i bolje razumevanje autora.

- Pomenućemo slučaj nekoliko kapitalnih radova (Hegedušić, Detoni, Tiljak), koji su se nalazili u kompleksu Nacionalnog parka “Plitvička jezera” koje je Popović uspeo da uvrsti u zbirku - priča Vučinić dodajući da je reč o delima koja su čak poprimila formu izvesnog međudržavnog sporenja!

Sakupljanju umetničkih radova Popović se odao pre gotovo tri decenije, a u kolekciji su se našla dela “Devojka hrani pile” iz 1899, koje pripada rano preminulom, nažalost manje znanom, Đorđu Trifunoviću, “Autoportret” Bete Vukanović s početka XX veka. Potom, slika živih kolorističkih vrednosti “Janova žena” Petra Dobrovića, dela Milana Konjovića ("Ema šije" 1931, "Cvetanje kod Stoje '40), Mila Milunovića (Mrtva priroda '31), Ivana Radovića, Bogdana Šuputa ("Enterijer Peđe Milosavljevića '38, Bulevar Sen Mišel '38, "Krovovi Pariza" '38), Borivoja Stevanovića, čije slike pripadaju njihovim najboljim stvaralačkim godinama.

Pomenućemo još Živorada Nastasijevića, Vasu Pomorišca, Krsta Hegedušića ("Žeteoci" '51), Miodraga Miće Popovića ("Trg Republike u Beogradu, '50), Veljka Stanojevića, Mladena Josića, Branka Popovića.

Uzimajući u obzir samo izložene slike i cene samo pojedinih autora koje je Telegrafu predočio istoričar umetnosti Nikola Kusovac vrednost ove kolekcije iznosi 50.000 evra.

KOLEKCIJA MILUTINA POPOVIĆA

- Milutina Popovića, profesora viole i violine u muzičkoj školi “Dr Vojislav Vučković” znam odavno, od vremena kada je počeo da posećuje i u tek otvorenoj Prodajnoj galeriji Beograd (1963) među prvima, kupuje slike. Tada je teško bilo naslutiti da će nakon pola veka (dakle u godini jubileja Galerije 2013.) pokazati radove koje je najvećim delom u njoj pribavljao - priča Vučinić ističući da je Popovićeva strast ubrzo poprimila obeležje ozbiljne i obimne kolekcije.

Zbirka je vremenski omeđena razdobljem koje počinje dalekom 1900., a završava 1980. godinom. Na ovoj izložbi su pokazani uglavnom retki, utoliko značajniji akvareli iz razdoblja prve i druge decenije XX veka.

- Pomenuću deo akvarela, koji se tiču plenerizma poput radova Mare Lukić Jelesić (“Portret Ljubice u profilu” 1910), Petra Markovića ("Krovovi Zemuna" 1910), Bogosava Vojnovića Pelikana ("Kapija u Skoplju" 1920, "Beogradska tvrđava" 1924), potom retke manje poznate akvarele Anđelije Lazarević, Natalije Cvetković, Todora Švrakića, onda malo istraženih, gotovo, zaboravljenih Viktora Živkovića i Nikole Markovića, koji je posle Prvog svetskog rata dugo živeo u Parizu - objašnjava kustos Zdravko Vučinić.

Teško je ne pomenuti “Ženski stojeći akt” Đorđa Čutukovića iz 1915, zatim dragocene akvarele koji se odnose na ratni period Miloša Golubovića, nastale 1916. na Krfu, kao što je “Na kraju moći”, kao i “Čežnju” Vase Pomorišca iz 1918.

Na izložbi su, s pravom, našli mesta i akvareli jednog od najtalentovanijih domaćih slikara Bogdana Šuputa nastali tokom četvrte decenije, kao i akvarel jednog od najznačanijih savremenih slikara - Petra Lubarde.

S obzirom na to da se prema rečima kustosa Nikole Kusovca akvareli Jovana Bijelića čija ulja koštaju između 20.000 i 30.000 evra prodaju po ceni nižoj od 1.500 evra, krajnje je nezahvalno praviti čak i okvirne procene toga koliko su “teška” samo izložena dela ove privatne kolekcije.

Ono što je sigurno je da je kolekcija zaslužila mesto na listi najvrednijih pre svega po kvalitetu i značaju rariteta koji se u njoj nalaze.

(Katarina Vuković)