Rođendan Milutina Milankovića, najcitiranijeg srpskog naučnika

Pre 134 godine, na današnji dan, rođen je jedan od najznačajnijih srpskih naučnika Milutin Milanković. Bio je svetski priznat inženjer, klimatolog i astronom.

Osnivač je Katedre za nebesku mehaniku na Beogradskom univerzitetu i svetski uvažavan naučnik, poznat po teoriji ledenih doba, koja povezuje varijacije zemljine orbite i dugoročne klimatske promene. Ova teorija je poznata pod imenom Milankovićevi ciklusi. Njegov lik se nalazi na novčanici od 2.000 dinara.

Milanković je rođen u Dalju, blizu Osijeka (tada Austrougarska, danas Hrvatska), od majke Jelisavete i oca Milana. Imao je četiri brata i dve sestre Milenu - svoju bliznakinju i Vidu. Trojica braće su umrli vrlo mladi od tuberkuloze, a brat Bogdan ga je naživeo.

Mada je postojala želja da završi poljoprivredu, kao naslednik velikog poljoprivrednog imanja, on se po završetku gimnazije 1898. opredelio za tehničke nauke, pošto je pokazao veću sklonost prema matematici i fizici.

Pohađao je Bečki tehnološki institut, gde je diplomirao građevinu 1902. i stekao doktorat iz tehničkih nauka 1904, čime je postao prvi srpski doktor tehničkih nauka. Gradio je brane, mostove, vijadukte, akvadukte i druge građevine od armiranog betona, u tadašnjoj Austrougarskoj. Milanković je nastavio da se bavi građevinom u Beču, do jeseni 1909, kada mu je ponuđena Katedra primenjene matematike na Beogradskom univerzitetu (racionalna mehanika, nebeska mehanika, teorijska fizika).

Godina 1909. označava prekretnicu u njegovom životu. Mada je nastavio da se bavi istraživanjem raznih problema u vezi sa primenom armiranog betona, odlučio je da se usredsredi na fundamentalna istraživanja.

Pred sam početak rata u Jugoslaviji, 1941. je završeno štampanje obimnog i najznačajnijeg dela "Kanon osunčavanja zemlje i njegova primena na problem ledenih doba", na 626 strana, objavljenog u izdanjima Srpske kraljevske akademije. Ovo delo je prevedeno na engleski 1969. od strane izraelskog Programa za naučne prevode.

Milutin Milanković je u svom bogatom stvaralačkom životu uradio i predložio, između ostalog, reformu gregorijanskog i julijanskog kalendara, koja je vodila izgradnji jedinstvenog, do sada najpreciznijeg kalendara (Milankovićev kalendar) i koja je prihvaćena na Svepravoslavnom kongresu u Carigradu 1923. godine. Milanković je detaljno pisao o ovom svom pokušaju u izveštaju Srpskoj kraljevskoj akademiji po povratku sa Kongresa, u svojim memoarima i u „Kanonu osunčavanja“, napominjući da mu nije jasno zašto reforma, koja je jednoglasno usvojena 30. maja 1923. godine u Carigradu, i pored svih svojih prednosti, kasnije nije primenjena.

Po završetku Drugog svetskog rata i komunističke revolucije, Sud časti Beogradskog univerziteta je procenjujući podobnost Milutina Milankovića, za novi poredak, doneo sledeću karakteristiku u kojoj se priznaje da se Milanković istakao kao odličan stručnjak i naučnik koji se bavi astronomijom i nebeskom mehanikom, ali je „vrlo star i o nekom njegovom ličnom razvoju nema ni govora“. Doduše, i on je dobar pedagog, ali „predavanja jedva otaljava“. „Po političkoj orijentaciji pripada poznatoj matematičkoj kliki... Marksizam-lenjinizam uopšte ne poznaje niti pokazuje ikakav interes. Smatramo da je naš politički neprijatelj i da će kao takav umreti".

Milutin Milanković je najcitiraniji srpski naučnik svih vremena na svetu.

(Telegraf.rs / Wikipedia)