SKUPŠTINA: Sretenski ustav i Hatišerif među 60.000 knjiga

Skupštinska biblioteka jedna je od najlepših soba Doma Narodne skupštine na Trgu Nikole Pašića.

U njoj se čuva oko 60.000 knjiga na srpskom i stranim jezicima iz oblasti zakonodavstva, istorije, politike, prava, ekonomije, statistike, sociologije i filozofije, među kojima više od 120 naslova čine stare retke knjige.

Najstarija među njima je Slavenoserbski magazin iz 1768. godine, koji pripada periodici - prvi je i jedini odštampan broj.

- I taj broj mi imamo ovde - kaže za Tanjug Radmila Stojanović, dugogodinji bibliotakar u sada srpskoj, a nekada Saveznoj skupštini, pa Skupštini Srbije i Crne Gore.

Počasno mesto u originalnim hrastovim vitrinama ukrašenim duborezom i zaštićenim staklom, koje su „preživele“paljenje zgrade 5. oktobra 2000. godine, zauzima Sretenski ustav iz 1835. godine, Hatišerif iz 1838, prvi skupštinski protokol iz 1859 godine.

Tu su i Zbirka zakonika i uredaba, koja takođe pripada staroj retkoj knjizi i u njoj prvi Zakon o Narodnoj skupštini.

Najstariji zakoni iz te zbirke datiraju od 1839. i 1840. godine.

Pojam stare retke knjige i po čemu se i kako određuju, objašnjava Stojanović: "Naše stare knjige pisane su na staroslovenskom, odnosno crkvenoslovenskom jeziku i tako je bilo sve do pojave Vukove azbuke. Sa pojavom Vukove azbuke prestaje da postoji stara i retka i počinje da se štampa knjiga na Vukovom jeziku, Vukovim pismom. Od 1868. godine prestaje da postoji stara i retka knjiga i štampa je na savremenoj, našoj azbuci".

Biblioteka čuva knjige Vuka Karadžića, Dositeja Obradovića, Lukijana Mušickog, ali i drugih književnika koji su stvarali u doba kada su se knjige pisale na staroslovesnkom jeziku.

Biblioteka Doma Narodne skupštine pripada grupi specijalnih, parlamentarnih biblioteka zatvorenog tipa. Njen fond formiran je od fonda biblioteke Narodne skupštine Kraljevine Jugoslavije, koja je 1918. godine, prilikom ujedinjenja, nasledila knjižni fond Biblioteke Narodne skupštine Kneževine i Kraljevine Srbije iz 1889. godine.

Najstariji deo fonda su knjige koje su pripadale Ministarstvu unutrašnjih dela Kraljevine Srbije, a zatim Predsedništvu Ministarskog saveta, unutar kojeg se nalazio i Centralni pres biro sa knjižnicom. Budžet i pravila rada skupštinske biblioteke prvi put su zvanično propisani u Zakonu o poslovnom redu u Narodnoj skupštini Kraljevine Srbije, od 1. novembra 1889. godine.

Stojanović, koja je diplomirala književnost i bibliotekarstvo, posebno ističe rad na očuvanju za buduća pokoljenja onoga što malo koja biblioteka u svetu ima - rukom pisani zapisnici sa sednica vlade u izbeglištvu u Nišu i na Krfu od 1914. do 1918. godine sada su u Narodnoj biblioteci na konzervaciji i digitalizaciji.

- Smatrala sam da je to vrlo važno,da je taj opus vrlo važan, vrlo bitan i ne znam da li ga iko ima osim nas, a mislim da ga nema. To su zapisnici sa sednica kada je vlada bila u izbeglištvu, u Nišu i na Krfu, od 1914. do 1918. godine. Sednice su se održavale kao i ovde što se održavaju, vlada je radila i beležila šta je radila. To su te stenografske beleške pisane rukom - priča Stojanović.

Papir na kome su zapisane stenogramske beleške je različitog oblika, formata i A3 i A4 i neki skraćeni A4, i svakakvih drugih oblika i papira tu ima, dok je rukopis ono što se nekad zvalo krasnopis, dodala je ona.

- Divno ostvarenje za izučavanje, za divljenje, na kraju krajeva - uverena je Stojanović. Sada je taj opus u Narodnoj biblioteci, jer je prošlo 100 godina i papir se već sav osušio i ne sme da se dodiruje, zato je i odnet na konzerviciju, da ga poprave i da može da nastavi svoj vek.  Te beleške Narodna biblioteka, koja je u „nekom evropskom projektu koji se bavi baš takvim spisima iz tog perioda, biće digitalizovane i stavljene na portal tog projekta sa informacijom da pripadaju Narodnoj skupštini Republike Srbije - kaže Stojanović.

(I. M. / Tanjug)