DAN MUZEJA NIKOLA TESLA: Kako je osnovan i kako su stvari velikog naučnika stigle iz Njujorka u Beograd? (FOTO)

Danas se obeležava Dan Muzeja Nikole Tesle, jedinstvene institucije nauke i kulture u Srbiji, a i u svetu. Ovaj muzej postoji više od šest decenija i jedini je koji čuva originalnu i ličnu zaostavštinu Nikole Tesle.

Preporučujemo

ZAVIRITE prvi u TAJNI DOSIJE FBI i DRAGOCENU zaostavštinu velikog MIHAJLA PUPINA!

U njemu se nalazi više od 160.000 originalnih dokumenata, više od 2.000 knjiga i časopisa, ali i više od 1.200 istorijsko-tehničkih eksponata, više od 1.500 fotografija i staklenih fotoploča originalnih tehničkih predmeta, instrumenata i uređaja i više 1.000 planova i crteža.

Foto: Telegraf, Wikimedia/Public domain

Podestimo, Muzej Nikole Tesle u Beogradu je otvoren za javnost 20. oktobra 1955. godine i bio je prvi tehnički muzej u Jugoslaviji. Ovom prilikom predstavljena je stalna postavka na kojoj su posetioci mogli posmatrati verno izrađene modele po Teslinim nacrtima. Jedan od njih, možda i najčuveniji, pokazuje dejstvo obrtnog magnetnog polja. Isto ono jaje koje je zadivilo posetioce Svetske izložbe u Čikagu 1893. godine je predstavljeno i beogradskoj publici. Izloženi su i prvi Teslini indukcioni motori, maketa hidrocentrale koja ilustruje Teslin polifazni sistem prenošenja, razni generatori, transformatori i teledirigovana maketa broda.

Foto: Telegraf

Za posetioce je danas svakako najatraktivniji Teslin transformator sa antenom na kome se zasniva fluorescentno svetlo.

Kako su Tesline stvari dospele iz Njujorka u Srbiju?

Posle smrti Nikole Tesle, staranje o njegovoj imovini je prema sudskoj odluci američkih vlasti iz januara 1943. godine, pripalo Savi Kosanoviću, sinu Tesline najmlađe sestre Marice. Sava Kosanović srpski političar, publicista i diplomata je u to vreme bio član Vlade Kraljevine Jugoslavije u izbeglištvu i boravio je u Njujorku.

Foto: Telegraf

Celokupna imovina Nikole Tesle je posle njegove smrti zapakovana, zapečaćena i predata Službi za čuvanje imovine stranaca. Iz hotela Njujorker ona je preneta u "Magacine i skladišta Menhetn" u kome su se od ranije već nalazile smeštene neke Tesline stvari.

Zalaganjem Save Kosanovića 1951. godine su konačno svi lični predmeti i spisi Nikole Tesle preneti u Beograd. Sava Kosanović ih je potom poklonio državi.

Upakovana u 60 različitih "paketa", kofera, metalnih sanduka, bačvi, zaostavština Nikole Tesle je brodom "Srbija" uplovila u luku Rijeka septembra 1951. godine. Potom je vozom preneta u Beograd gde je smeštena na Elektrotehnički fakultet. Juna 1952. godine, sa Elektrotehničkog fakulteta, ona je preneta u "Genčićevu vilu" u tadašnjoj ulici Proleterskih brigada 51, u kojoj se i danas nalazi Muzej.

Foto: Uglješa Rašević

Kako je osnovan Muzej Nikole Tesle

Na predlog Saveta za nauku i kulturu Vlade, vlada FNRJ donela je 5. decembra 1952. godine Rešenje o osnivanju Muzeja Nikole Tesle. Ovo rešenje potpisao je Josip Broz Tito. Iste godine, za prvog direktora je izabran profesor Filozofskog Fakulteta Veljko Korać, stoji na sajtu nikolateslamuseum.org.

Nakon osnivanja Muzeja i sređivanja arhivskog materijala započete su pripreme za izvedbu stalne postavke koje su trajale u periodu od 1953. do 1955. godine. Projekat preuređenja prizemlja Genčićeve vile je 1955. godine uradio arhitekta Slobodan M. Vasiljević Macoka, student profesora Nikole Brašovana. Organizovanjem prizemlja u tri celine, povezane kružnim tokom, korišćenjem svedene geometrije, uvođenjem kontrasta plafonskih i zidnih obloga uspeo je da ostvari utisak ozbiljnosti izložbenog prostora a ujedno i da se značajno afirmiše kao arhitekta.

Foto: Telegraf

Godinu 1957. možemo smatrati početnom godinom muzeološke delatnosti Muzeja Nikole Tesle jer je tek tad, urnom koja je doneta u Muzej, bila upotpunjena stalna postavka. Od 9. oktobra 1969. Muzej je u vlasništvu grada Beograda jer su, odlukom objavljenom u Službenom listu SFRJ, sporazumno preneta osnivačka prava i obaveze sa Federacije na grad Beograd.

Foto: Telegraf

(Telegraf.rs / nikolateslamuseum.org)