STEĆCI UPISANI NA LISTU SVETSKE BAŠTINE! Nova kulturna dobra Srbije pod zaštitom Uneska (FOTO)

Na 40. zasedanju Komiteta za svetsku baštinu održanom u Istanbulu od 10. do 17. jula Srbija je dobila još jedan spomenik pod zaštitom UNESKA, jer je kulturno dobro "Stećci-medieval tombstones" upisano je na Listu svetske baštine.

Preporučujemo

JOŠ JEDNA POBEDA U UNESKU: Srbija primljena u Izvršni savet!

Reč je o zajedničkoj nominaciji stručnjaka Bosne i Hercegovine, Hrvatske, Crne Gore i Srbije, koju su predstavnici 21 članice Komiteta za svetsko nasleđe ocenili sa velikim uvažavanjem i pohvalili zbog zajedničke saradnje zemalja, što se doživljava i kao deo procesa pomirenja.

Stećci su srednjovekovna nadgrobna obeležja ukrašena rudimentarnim slikama, podignuti uglavnom u periodu između 13. i 16. veka. Taj kameni isklesani blok jedinstven je duhovni, umetnički i kulturni fenomen, svojstven samo narodima centralnog Balkana. Umetnička i kulturološka, ali i istorijska vrednost stećaka temelji se na formi i likovnom sadržaju reljefnih prikaza, dok su natpisi na stećcima beleženje istorijskih događaja ili nazivi porodica i srednjevekovnih ličnosti, ili pak smislena i duboka poruka živima, koja sa literarnog i jezičkog gledišta ima neprocenjiv značaj.

Inscribed as @UNESCO #WorldHeritage Site: Stećci Medieval Tombstones Graveyards #Bosnia #Croatia #Montenegro #Serbia pic.twitter.com/UHWJhzRtwx

— UNESCO (@UNESCO) July 15, 2016

Na listi se nalazi ukupno 28 srednjovekovnih grobalja sa stećcima, od kojih se 20 nalaze na teritoriju Bosne i Hercegovine, po tri na području Srbije i Crne Gore i dve na teritoriji Hrvatske.

Mramorje u Rastištu, potes Gajevi, opština Bajina Bašta. Foto: heritage.gov.rs

Prema evidenciji državnih zavoda za zaštitu spomenika, na području Balkana nalazi se oko 70 000 stećaka, od čega se na teritoriji Srbije nalazi 4.100 stećaka na 203 lokaliteta.

Nekropole u Srbiji koje su upisane u UNESKO-vu listu svetske baštine nalaze se na teritoriji opštine Bajina Bašta i to Mramorje u Perućcu i Mramorje u Rastištu, i na teritoriji opštine Prijepolje – Grčko groblje u selu Hrta.

Mramorje u Perućcu, opština Bajina Bašta. Foto: heritage.gov.rs

- Prvi kriterijum za izbor u Srbiji bili su, pre svega, da su ta kulturna dobra uvedena u centralni registar Republičkog zavoda, koji podrazumeva da su zaštićena po svim osnovama zakona o kulturi pod kojim mi radimo. Drugi kriterijum bio je njihova očuvanost i njihov kvalitet. Mramorje u Perućcu je kulturno dobro koje je još od 70-ih godina prepoznato kao kulturno dobro od visokog značaja u Republici Srbiji, u rangu Studenice, Dečana, Fruškogorskih manastrira i to je zaista bio najsnažiji kriterijum da bude izabrano, osim toga je i dobro sačuvano. Na Mramorju u Perućcu nema motiva, već su tu samo oblici, ali je Grčko groblje u selu Hrta naš jedinstven cvet u Republici Srbiji. Reč je o 18 spomenika koji su ukrašeni i to je najviše ukrašenih stećaka na jednom lokalitetu u Srbiji - kaže mr Maja Đorđević, koordinator ovog projekta u Srbiji, koji je vodio Republički zavod za zaštitu spomenika kulture.

Foto: Telegraf

Prema rečima direktorke Zavoda za zaštitu spomenika kulture Mirjane Andrić, značajno je to što je ovo jedan projekat kojim se ostvaruje značajna međuregionalna saradnja.

- Jako je značajno to što je se nekadašnje jedinstvo SFRJ ponovo aktiviralo i što smo i pored brojnih podela i ratova nastavili sa komunukacijom, a naročito što nas je okupilo jedno kulturno dobro. To će se i nastaviti, jer ćemo zajedno održavati to kulturno dobro - rekla je direktorka Mirjana Andrić, ističući da i članovi naše mešovite delegacije nisu očekivali ovakav uspeh.

Veliki problem je, prema njenim rečima, to što nije dovoljno razvijena svest kod ljudi o vrednosti i značaju kulturnih dobara koje u zemlji imamo.

Grčko groblje u selu Hrta, opština Prijepolje. Foto: heritage.gov.rs

- Malo ljudi, nažalost, zna za ovaj uspeh. Ljudi ne znaju ni čime se bavi Zavod za zaštitu spomenika kulture, ne znaju ni gde se nalazi, a da ne pričamo o tome da li znaju šta je pod zaštitom Zavoda, a šta nije. Treba raditi na svesti građana, prvenstveno na promociji spomenika kulture i na edukaciji, čak početi sa osnovnim i srednjim školama. Deca treba da imaju znanje o tome da žive u zemlji gde su određeni spomenici ne samo srpska baština, već i svetska - kaže Mirjana Andrić.

Foto: Telegraf

Proces pripremanja dokumenata za upis na UNESCO listu trajao je šest godina, a počeo je u Sarajevu 2009. godine, potpisivanjem pisma namere o zajedničkoj nominaciji između Bosne i Hercegovine, Srbije, Hrvatske i Crne Gore.

Upisom na Listu svetske kulturne baštine nekropole sa stećcima će biti sačuvane od daljeg propadanja i uništenja.

(Vesna Posrkača)