IGRA VOJNIČKE SUDBINE: Ratovali jedni protiv drugih, a sad počivaju na istom mestu! (FOTO)

Kada su se pre tačno sto godina, kao vojnici zaraćenih strana gledali preko nišana boreći se za interese svako svoje zemlje, verovatno niko od srpskih i austrougarskoh vojnika nije ni slutio da će im pun vek kasnije na istom mestu odavati počast najviši zvaničnici nekada sukobljenih zemalja.

Preporučujemo

Vek nakon izbijanja Prvog svetskog rata Telegraf Vas podseća na neka mesta u našoj zemlji gde zajedno počivaju srpski i austougarski vojnici.

Nakon velikog rata, potpisnice Versajskog ugovora do ovog rešenja došle su sporazumno. Prema ovom dokumentu brigu o vojnim grobljima, nezavisno od nacije i vere, morale su da preuzmu države na čijoj su se teritoritoriji nalazila.

Prema vladinoj uredbi od 12. decembra 1919, ovu obavezu preuzela je i Kraljevina SHS. Po tom dokumentu sva vojnička groblja, a po mogućnosti i pojedinačne grobove palih boraca, bez obzira na veroispovest pokojnika, trebalo je urediti i održavati kao uspomenu na borbu za slobodu i ujedinjenje. Tako danas u Srbiji na tri mesta zajedno počivaju sprski i austrougarski vojnici. To su Novo groblje u Beogradu, Crkva Svetog Dimitrija u Lazarevcu i spomen-kosturnica u Lazarevcu.

Na Novom groblju u Beogradu 1928. godine podignuta je srpska kosturnica u kojoj počivaju posmrtni ostaci 3.529 identifikovanih i 1.074 neidentifikovanih srpskih vojnika izginulih u vreme balkanskih ratova i Prvog svetskog rata.

Nad kosturnicom je podignuta masivna, rustično obrađena stena sa figurom vojnika, topom i dva orla. Figuru vojnika sa puškom izradio je vajar Živojin Lukić, dok je skulptura palog orla na zastavama rad projektanta celog spomenika Romana Verhovskoja. Spomenik težine 2780 kg, izliven od legure bronze, bakra, kalaja i cinka, po dimenzijama je bio najveći u našoj Kraljevini, i na njegovom osvećenju 11. novembra 1931. godine, prisustvovali su kralj Aleksandar i kraljica Marije.

Veliki značaj za celinu ovog groblja predstavlja i austrougarsko vojno groblje, nastalo već u toku rata.

Ono se nalazi u okviru Novog groblja i ograđeno je masivnom ogradom koja je završena 1933. godine. U kompleksu groblja nalazi se umetnički oblikovana kapela na čijem središnjem delu se nalaze dva reljefa, rad Petra Ginderta. Iza kapele izgrađena je kolonada sa stubovima i stupcima. Na groblju je sahranjeno 260 austrougarskih vojnika poginulih u borbama oko Beograda i 460 austrougarskih vojnika umrlih u ratnom zarobljeništvu tokom 1914. i 1915. godine.

Sledeće mesto gde počivaju mošti vojnika sa zaraćenih strana jeste Hram Svetog Dimitrija u Lazarevcu u čijoj se kripti nalazi Spomen - kosturnica srpskih i austougarskih vojnika izginulih u Kolubarskoj bici.

Treće mesto gde se nalaze mošti 4.000 vojnika stradalih u Velikom ratu jeste Spomen-kosturnica u Aranđelovcu. Izgrađena je na mestu gde se nalazilo groblje nepoznatih vojnika, a gradila se punih pet godina (1933-1938. godine) jer, navodno, meštani nisu mogli da se pomire sa činjenicom da će tu biti sahranjena i neprijateljska vojska.

(M. Batinić)