Lokalitet u Čačku iz doba starih Rimljana: U javnim kupatilima banjali su se i robovi

Grad na Moravi baštini izuzetno bogato rimsko nasleđe, jer je Čačak u to vreme bio istočna oblast rimske provincije Dalmacije na samoj granici sa Gornjom Mezijom.

Ostaci Rimskog cartsva vidljivi su i danas i to u samom centru grada, gde su pre pola veka sasvim slučajno otkrivena javna kupatila sa bojlerom i zagrejanim podom i zidovima, a koja su koristili Rimljani, muškarci, žene, ali i robovi što je u to vreme bio poseban kuriozitet.

- Rimljani su iza sebe ostavili tragove na kojima sva pokolenja mogu mnogo da nauče - kaže  za RINU arheolog Narodnog muzeja u Čačku, Aleksandra Gojgić.

- Terme su izgrađene krajem III i početkom IV veka, i jasno pokazuju na kom je stepenu razvoja bila njihova civilizacija. Kako su osvajali teritorije prva građevina koju su pravili bile su terme ili javna kupatila. Ove u Čačku spadaju u one manje, balneum, koji se prostire na oko 500 kvadratnih metara. Terme su se sastojale od osam prostorija koje su orijentisane pravcem istok – zapad. Očuvani deo ima dimenzije 22, 60 h 18, 45 metara.

U osnovi građevine se nalaze tri niza prostorija, od kojih su severni i centralni niz korišćeni kao prostorije za presvlačenje, vežbaonica i kupatilo sa hladnom vodom. Južni niz prostorija sastojao se od odaja sa vrućim kupatilom i saunom, odnosno nužnikom. Princip po kojim su terme sagrađene je korišćenje toplog vazuha za zagrevanje bazena sa vodom putem podnog i zidnog grejanja.

- Podovi zagrevanih prostorija počivali su na stubićima, dok su zidovi imali šuplje keramičke cevi da bi propuštale topao vazduh. Iz ložišta su istovremeno zagrevani i pod i zidovi kao i voda u zidanom bojleru iznad, sa spoljašnje strane građevine. Vrela voda je kroz kupatilo sprovođena olovnim cevima, dok su za odvod korišćene keramičke cevi i zidani kanali - ističe Gojgić.

Terme su imale zastakljene prozore, dok su podovi popločavani opekama specifičnih oblika koji podseća na leptira i u vidu šestougla. Zidovi prostorija bili su fresko oslikani, u vidu bojenih traka crvene, svetlo plave i zelenkasto plave boje. Čačanske rimske terme predstavljaju arhitekturu jednog vremena, ali govore i da je u to vreme higijena tela bila usko vezana sa higijenom duha.

- Rimljani koji su živeli na ovoj teritoriji kupali su se uglavnom u popodnevnim satima, nakon što završe sve poslove, a pre nego što sednu za trpezu da večeraju. Prema sačuvanim nalazima, muškarci i žene dolazili su u različito doba dana da se kupaju, a postojala je i razlika u radnom vremenu tokom leta i zime - naglašava arheološkinja iz Čačka.

Danas su Rimske terme uvrštene u turističku ponudu Grada Čačka, a ovo arheološko nalazište otvoreno je za posetioce. U adaptaciju ovog lokaliteta uloženo je oko 1,2 miliona dinara. Opremljen je plato i ugrađen video nadzor, a u planu je izgradnja pasarele. Video nadzor bio je neophodan jer su građani iz obližnje zgrade bacali smeće kroz prozor upravo na ovo istorijsko mesto.

- Ovakve lokacije u sebi kriju izuzetan turistički potencijal, jer predstvaljaju nezaobalaznu tačku obilaska svih ljubitelja istorije i Rimljana. Posetioci sada mogu da obiđu ovaj nebrušeni dragulj u samom srcu našeg grada i da se upoznaju sa njihovom kulturom i načinom života.

Kako bi turistima na najbolji način bile prikazane sve specifičnosti “Rimskih termi”, Narodni muzej je u sardnji sa gradom Čačkom i Turističkom organizacijom napravio kulturno – inforamativnu tablu, dugačku 18, 5 metara od čega polovinu zauzimaju informacije i fotografije ovog lokaliteta, a drugu polovinu arheološka nalazišta koja postoje na ovoj teritoriji - kaže Vojin Jakovljević, direktor Turističke organizacije Čačka.

Tokom brojnih arheoloških istraživanja na ovom lokalitetu su pronađeni i brojne keramičke i staklene posude, nakit, pa čak i ostava novca koja je verovatno bila deo ušteđevine nekog od bogatijih meštana. Nakon što su terme napuštene, krajem istog veka na istom prostoru je nastalo srednjovekovno naselje sa grobljem.

Posle arheoloških radova 1970. godine kojima su rukovodile Milena Ikodinović i Obrenija Vukadin, saradnice Narodnog muzeja u Čačku i Zavoda za zaštitu spomenika kulture iz Kraljeva objekat je konzerviran, prema projektu Radoslava Prokića. Istovremeno terme su proglašene za spomenik kulture i nalaze se pod staranjem Narodnog muzeja u Čačku.

(Telegraf.rs)