Najstarija crkva u Srbiji nalazi se kod Novog Pazara: U njoj je kršten veliki župan Stefan Nemanja

S obzirom na to da je utvrđeno da je izgrađena najverovatnije tokom 8. veka, mada postoje pretpostavke da se to zbilo i nekoliko vekova ranije, crkva Svetih apostola Petra i Pavla u srednjevekovnom gradu Rasu, nadomak Novog Pazara, smatra se najstarijom crkvom u Srbiji.

Upravo u toj crkvi bilo sedište Raške episkopije.

Od 1979. godine je pod zvaničnom zaštitom države.

 

 

 

Погледајте ову објаву у апликацији Instagram

Објава коју дели Bojana Vranes (@bvranes)

Nastanak Petrove crkve

Iako nije moguće precizno utvrditi vreme gradnje, smatra se da je na mestu, na kome se danas nalazi crkva Svetih apostola Petra i Pavla u dalekoj prošlosti postojao paganski hram. Zatim je tu bila, najverovatnije izgrađena ranohriščanska crkva, što dokazuju i rezultati istraživanja sprovedenog 50-ih godina prošloga veka.

Polovinom aprila ove godine su u porti Petrove crkve pronađeni grobovi, novčići i ostaci nepoznate građevine. Možda će rezultati tih istraživanja rasvetliti istoriju ove bogomolje u budućnosti.

U zbirci beogradskog Narodnog muzeja se nalaze artefakti, pronađeni na ovom lokalitetu. Osim grčkih vaza, tu je i nakit izrađen od zlata i to filigranskom tehnikom, zatim posuđe od srebra i zrna od ćilibara.

Tokom istraživanja, uočen je i rimski žrtvenik, sa jasnim natpisom na kome stoji:

Slavnim bogovima i boginjama ovog mesta – Marko Viktorin Urcijan beneficiarij oduži se.

Upravo zato se i veruje da je današnja crkva Svetih apostola Petra i Pavla izgrađena na temeljima paganskog rimskog hrama.

Iako je datirana u 8. vek, postoje indicije da je ipak izgrađena oko dva veka pre toga.

Istorija crkve kod Novog Pazara

U periodu pre vladavine Stefana Nemanje, raški župani su obnovili ovu bogomolju.

 

 

 

Погледајте ову објаву у апликацији Instagram

Објава коју дели Tintin de Serbie (@deserbie)

Crkva se kao sedište Raške episkopije pominje 1020. godine i to u hrisovulji vizantijskog cara Vasilija II Bugaroubice, koju je izdao Ohridskoj arhiepiskopiji.

Značaj Petrove crkve za srpsku istoriju

Koliko je crkva Svetih apostola Petra i Pavla kod današnjeg Novog Pazara značajna za srpsku istoriju pokazuje i podatak da je upravo u njoj kršten veliki župan Stefan Nemanja. Nekoliko sabora u doba njegove vladavine održano je takođe kod ove crkve.

Na jednom od njih je veliki župan 25. marta 1196. godine svom sinu Stefanu, potonjem Stefanu Prvovenčanom i predao srpski presto.

Ipak, kako je vreme odmicalo i građeni su mnogi srpski srednjevekovni manastiri, iako i dalje takozvana Petrova crkva ostaje sedište Raške episkopije, bogomolja prestaje da bude toliko značajna.

U potonjim pisanim izvorima se retko nailazi na pomen o njoj, ali postoje dokazi da je rang mitropolije stekla polovinom 15. veka.

Mada je zabeleženo da je krajem 17. veka stradala, crkva Svetih Apostola Petra i Pavla se pominje u spisima u tom periodu, a zabeleženo je i da je Arsenije IV Jovanović Šakabenta, srpski patrijarh obnavlja 1728. godine. Sledeća obnova se zbila u prvoj polovini 19. veka.

U doba turske vladavine je korišćena kao vojni magacin, sve do završetka Prvog balkanskog rata.

Zanimljivo je da je na prostoru Petrove crkve tokom prvobitnih istraživanja otkriven bogat živopis, na površini većoj od 110 kvadrata. Tom prilikom je otkriveno čak 4 sloja fresko slikarstva i to iz perioda između 9. i 13. veka.

 

 

 

Погледајте ову објаву у апликацији Instagram

Објава коју дели Tintin de Serbie (@deserbie)

Okolina Petrove crkve kod Novog Pazara je specifična i po brojnim, prilično dobro očuvanim nadgrobnim spomenicima. Potiču iz perioda između 16. i 19. veka i mnogi od njih su prilično dobro očuvani.

Nemi čuvar crkve je baba Jovanka iz Novog Pazara, koja je poznata među stanovnicima tog grada.

(Telegraf.rs)