Kraj manastira od lomljenog kamena počivaju trojica monaha: Svetinja iz srednjeg veka čeka obnovu

ostaci manastira Kastaljan kod Nemenikuća; foto screenshot Youtube/RMRM Production

Odlučujući kontranapad članova Timočke divizije, u toku Kolubarske bitke, vođene u novembru i decembru 1914. godine odigrao se baš u blizini ostataka srpske srednjevekovne svetinje.

Preporučujemo

Do danas se manastir Kastaljan nalazi u ruševinama, čekajući dan kada će biti obnovljen. Inače je okarakterisan kao nepokretno kulturno dobro, odnosno spomenik kulture i nalazi se pod zaštitom Zavoda za zaštitu spomenika kulture.

Manastir o kome se malo zna

Ova svetinja se nalazi u ataru sela Nemenikuće, na obroncima planine Kosmaj. Mesto na kome se nalaze ostaci manastira lokalno stanovništvo simbolično naziva Manastir ili Zidine.

Godine 1963. je služba zaštite izašla na teren i tom prilikom su uvršteni u evidenciju manastirski ostaci.

Arheološka iskopavanja na ovom lokalitetu su vršena u periodu od 1969. do 1971. godine.

Upravo u tom periodu su i otkriveni ostaci manastirskog kompleksa na tom području. Osim glavne crkve, tu su otkriveni i trpezarija i konak, ali i ostaci nekropole.

Analizom je utvrđeno da prvobitni sloj arhitekture datira sa kraja 13. i početka 14. veka. Drugi sloj se vezuje za drugu polovinu 14. veka.

Nažalost, do danas nije utvrđeno ko je bio ktitor manastira Kastaljan. Ali postoje pretpostavke da je to možda mogao biti srpski kralj Dragutin. Tačnije, pretpostavlja se da je svetinja podignuta u vreme kada je tim područjem on vladao.

Takođe postoji pretpostavka i da je celokupno manastirsko zdanje obnovio srpski despot Stefan Lazarević. O tome svedoče pronađeni ostaci dekorativnih elemenata, koji su oličenje moravske škole arhiteture.

Na osnovu arheoloških istraživanja se zaključilo da je manastir najverovatnije razoren posle Velike seobe Srba pod patrijarhom Arsenijem III Čarnojevićem.

Osnova manastirske crkve je široka 6, a duga 12 metara. Njena unutrašnjost je bila omalterisana, a za gradnju je korišćen lomljeni kamen.

Očuvani ostaci fresaka jasno su ukazali stručnjacima na to da je u pitanju fresko slikarstvo karakteristično za srpski srednji vek.

Uz glavnu manastirsku crkvu, u okviru kompleksa se nalaze i ostaci konaka, ali i trpezarije sa kuhinjom.

Pretpostavlja se da grobovi trojice monaha, koji su otkriveni u porti crkve datiraju sa početka 14. veka. Nije utvrđeno kome su pripadali, jer nijedan od otkrivenih grobova nije imao nikakvo znamenje.

(Aleksandra Blažević/Telegraf.rs)