Zlatonosne reke Srbije: U njihovim koritima se i danas mogu naći najsitnije čestice zlata

Da je Pek zlatonosna reka u našoj zemlji verovatno zna svako. Međutim, postoje i druge manje reke, u kojima se prema legendi može naći zlato. 

Blago Homolja

U istočnom delu Srbije se nalazi ova geografska oblast, koja je oivičena Gornjačkim i Homoljskim, kao i planinom Beljanicom.

Zbog takvog položaja je ovo područje u prošlosti korišćeno kao odlično mesto za skrivanje i to mahom hajduka. Područje Homolja je poznato po mnogim prirodnim lepotama, ali i po zlatonosnim rekama. 

Vrelo Mlave i Žagubice, Krupajska reka i njeno vrelo tek su neke od prirodnih lepota po kojima je ova oblast poznata.

Reka Pek

Iako se eksploatacija zlata u ovim krajevima vezuje za period rimske vladavine, pojedini autori navode da su u periodu 14. i 13. veku p.n.e boravili Stari Grci u ovim krajevima i da su upravo oni zaslužni za početak ispiranja zlata. Čak se smatra da naziv potiče od grčkog termina, koji se prevodi kao runo, jer su Stari Grci upravo ovčije runo koristili kao pomagalo za ispiranje zlata.

U podnožju planine Crni vrh, koja je oko 30 kilometara udaljena od Bora, nalazi se izvorište reke koja se smatra najzlatonosnijom u Srbiji. Reka Pek se kod Velikog Gradišta uliva u Dunav, a dalje u Crno more.

 

 

 

View this post on Instagram

A post shared by jelica kiso (@jelicakiso) on Aug 14, 2020 at 10:36am PDT

Najvećim delom svog toka protiče kroz Kučevo i poznata je kao Zlatni Pek, baš zato što se u njenom koritu mogu naći sitnije zlatne čestice. Zanimljiv je podatak da je tokom 19. veka područje današnjeg Kučeva nosilo naziv Chrisovechia, što se prevodilo kao Starozlatija.

Ranije započetu tradiciju ispiranja zlata su nastavili srpski vladari. U prvoj polovini prošlog veka je akcionarsko preduzeće Neresnica-Glogovica, u kome je većinski vlasnik bio kralj Aleksandar Karađorđević postavilo bager za vađenje zlatonosnog peska, koji je bio drugi po veličini u svetu. Tek nekoliko dana nakon atentata na kralja, u oktorbu 1934. godine je bager, postavljen u ataru sela Neresnica, nadomak Kučeva proradio.

Dostupni podaci pokazuju da je u toku jednog meseca bager mogao da izvadi i oko 30 kilograma zlata, a radio je do 1955. godine.

Todorova reka

U Todorovu reku se uliva omanja reka, odnosno potok nazvan Breza i drugi, nazvan Pripor. A do nje se može stići pešačkom stazom i to iz pravca Čoka Njamci grebenom. Prirodni rezervat Mustafa je smešten u dolini ove reke i strogo je zaštićeno šumsko područje.

Sama reka se nalazi u ataru sela Debeli lug. A upravo tu često u toku letnjih meseci meštani uživaju u kupanju.

 

 

 

View this post on Instagram

A post shared by Dragana Maric (@maricdraganna) on Apr 15, 2018 at 8:01am PDT

Legendi u ovom kraju ima mnogo, valjda i zbog same činjenice da je u pitanju zlatonosni predeo, a jedna od njih je vezana i za ovu reku. Prema jednoj od njih, zlatno runo za kojim su tragali Jason i Argonauti se nalazi baš na području Todorove reke i čuva ga zmaj. 

Grabova reka

Za ovu zlatonosnu reku u Srbiji je vezan pronalazak najvećeg grumena zlata, koji je težio čak 42 grama.

Ona teče praktično paralelno uz Todorovu reku. Više je eksploatisana od Todorove reke, u kojoj zlato ispiraju mahom meštani. Ovde je ranije postojao rudnik zlata, koji je kratko bio eksploatisan.

Tok Todorove reke je dug oko 8 kilometara. Izvire ispod uzvišenja Glogina i kasnije se uliva u reku Pek.

 

(Aleksandra Blažević/Telegraf.rs)