Selo Maglić kod Bačkog Petrovca: Nekadašnje srećno utočište mnogih Grka odiše bogatom istorijom

U ne tako davnoj prošlosti, grčki državljani su imali svoju autohtonu zajednicu na teritoriji Republike Srbije. Kratko je trajalo postojanje Grčke opštine na području Vojvodine, ali je ostalo zabeleženo.

Interesantan je podatak da je u današnjem Magliću, nekadašnjem vojvođanskom selu Buljkes, u periodu nakon Drugog svetskog rata od 1945. do 1949. godine, postojala, praktično, država u državi, jer su na toj teritoriji ne samo važili grčki zakoni, već je selo imalo i svoju monetu. Tadašnja Jugoslavija je u potpunosti priznavala pravo grčkoj zajednici da na taj način funkcioniše.

Otkud Grci u Magliću?

U doba postojanja Federativne Narodne Republike Jugoslavije, teritorija sela Buljkes je bila dom brojnim državljanima Grčke, koji su zbog aktuelne političke situacije bili prinuđeni da napuste maticu.

Na teritoriji Grčke je u to doba bio građanski rat, u kome su se sukobile snage vladajuće stranke i pristalica komunističkog režima, koji su se odlučili za gerilsku borbu. Kako je tada bila osnovana i komunistička Jugoslavija, bilo je donekle i očekivano da pomogne pripadnicima komunističke partije u Grčkoj. Upravo njima je FNR Jugoslavija ponudila utočište.

U toku maja 1945. godine, u selu Buljkes, koje je neposredno pre toga, praktično potpuno ispražnjeno od starosedelaca nakon procesa nacionalizacije, napravljen je izbeglički kamp za pridošle Grke.

Prema podacima, ukupno 4.023 ljudi je pristiglo u kamp. Od tog broja je samo 162 bilo žena i 30 dece, da bi do kraja 1949. godine, kada je zajednica zvanično raspuštena, bilo njih 4.500.

Ovako je sve počelo...

Prvobitna namena ovog kampa je bila da se omogući grčkim izbeglicama da se oporave i nakon toga vrate u maticu, kako bi nastavili borbu. Međutim, sudbina je htela drugačije...

Život u selu Buljkes je polako poprimao uobičajene tokove i sve je bilo mnogo bolje organizovano, mada je ipak celo selo s namerom bilo izolovano. Zabeleženo je da je tako zahtevalo rukovodstvo Komunističke partije Grčke.

Selom je upravljalo zvanično rukovodstvo koje je bilo postavljeno od strane KP Grčke, te priznato od strane aktuelne vlasti u tadašnjoj Jugoslaviji.

Grčka drahma se koristila kao sredstvo plaćanja, ali i novac koji je štampan u lokalnoj štampariji, simbolično nazvan Buljkeski dinar. Naročito je zanimljiv podatak da su sve evidencije u selu pažljivo vođene, tako da su postajale i knjige rođenih i venčanih i umrlih stanovnika ove zajednice.

U Buljkesu su postojale i škola i biblioteka, ali i sirotište, bolnica i sve ono što je neophodno za normalno funkcionisanje stanovnika. Ipak, zabeleženo je da su plate radnika bile nešto niže u odnosu na plate ostalih stanovnika tadašnje Jugoslavije.

A ovako se završilo...

Iako su imali praktično sve uslove za nesmetano funkcionisanje, stanovnici Buljkesa su u nekoliko navrata pokušali samostalno da napuste selo. Upravo taj čin se od strane nadležnih i na jednoj i na drugoj strani smatrao dezerterstvom, pa se i propisno sankcionisao.

Obradive površine su, realno gledano, bile sasvim dovoljne za snabdevanje stanovništva grčke zajednice, ali su meštani današnjeg Maglića u velikoj meri ipak zavisili od namirnica koje im je dodeljivala lokalna vlast u Vojvodini i Vojska Jugoslavije.

Grci nisu ostajali dužni, već su slali članove svoje zajednice u radne akcije kad god je to bilo potrebno.

Ipak, kada je 1948. godine doneta Rezolucija Informbiroa, došlo je do podele među stanovništvom Buljkesa. Tako su jedni stali uz Rezoluciju, odnosno uz Informbiro, a drugi uz Komunističku partiju Jugoslavije.

Priznanje Informbiroa od strane nadležnih u Komunističkoj partiji Grčke i javno optuživanje pojedinih članova, ali i Komunističke partije Jugoslavije, dovelo je i do rasprava i sukoba između stanovnika Buljkesa.

Stanje u zajednici je bilo sve gore usled političkih previranja, pa je to vremenom dovelo i do raspuštanja zajednice, čemu je prethodio i jedan zahtev. Naime, 8. avgusta 1949. godine su nadležni u Buljkesu zatražili od nadležnih u tadašnjoj Jugoslaviji da im dozvole da se presele na područje Čehoslovačke i to preko teritorije Mađarske.

Vrlo brzo nakon toga im je zahtev ispunjen, a ostalo je tek oko 800 Grka u Buljkesu. Većina njih je kasnije emigrirala na područje današnje Severne Makedonije. Ostalo ih je nekolicina, koji i dalje sa svojim porodicama žive u Magliću, ali se izjašnjavaju kao Srbi.

 

(A.B./Telegraf.rs)