Mart u Kinoteci: Filmovi Festa, Pekinpo, Nil Džordan, Preminger

Program Jugoslovenske kinoteke tokom marta obeležiće ciklusi filmova slavnih američkih reditelja Sema Pekinpoa i Ota Premingera, kao i scenariste i reditelja Zvonimira Berkovića. Publiku će obradovati nekadašnji hitovi i kultna dela u programu „Filmovi Festa“.

U okviru Nedelje irskog filma počasni gost je oskarovac Nil Džordan, kojem će Kinoteka dodeliti svoje najviše priznanje Zlatni pečat. Uz redovne programe, Kinoteka će biti i maćin Dana frankofonije, s filmovima sa francuskog govornog područja, kao i festivala Citati, koji okuplja ruske i srpske filmske stvaraoce.

Preporučujemo

U sali „Makavejev“ od 1. do 5. marta obeležava se sto godina od rođenja američkog reditelja i scenariste Sema Pekinpoa (1925-1984), zaljubljenika u mitove Divljeg zapada. Prve večeri prikazuje se „Divlja horda“ (1969), nominovana za Oskara za scenario, koja je označila prekretnicu u žanru vesterna. Pekinpo je opisivan kao ’filmski pesnik nasilja’, što je potvrdio psihološkom krimi dramom “Psi od slame“ (1971). Na programu su i vesterni „Šampion rodea“ (1972) i „Bivši prijatelj Kid“ (1973), triler „Bekstvo“ (1972), akcioni „Elita ubica“ (1975)...

Nedelja irskog filma počinje 8. marta, uručenjem Zlatnog pečata Jugoslovenske kinoteke reditelju i scenaristi Nilu Džordanu, koji je i počasni je gost 13. Beogradskog irskog festivala. Filmski program se nastavlja narednih dana u sali u Kosovskoj ulici.

Mart je tradicionalno mesec frankofonije u svetu. Kinoteka se pridružuje ciklusom Dani frankofonije, koji od 10. do 13. marta nudi ostvarenja novije produkcije iz Francuske, Kanade, Švajcarske i drugih zemalja francuskog govornog područja, kao i njihove koprodukcije. Na programu su francuska „Podela“ - komedija i drama iz vremena protesta žutih prsluka, u režiji Katrin Korsini, marokanski film „Mika“ (2021) Ismaela Farukoja - o siromašnom dečaku koji bi mogao da postane teniski šampion, zatim nagrađivana rumunska satira „Nova godina koja nije došla“ (2024) Bogdana Murešanua...

Festival „Citati“, koji je 2024. godine pokrenula ruska zajednica u Srbiji „Drug drugu“, s ciljem kulturne integracije, prikazuje jugoslovenske, sovjetske, srpske i ruske filmove. Od 14. do 19. marta Kinoteka je domaćin festivala na kojem su ove godine u fokusu žene - kultne filmske junakinje, koje su postale ogledalo epohe promena, prelaska iz socijalističke prošlosti u savremene društvene i istorijske realnosti. Posle svake projekcije održavaće se razgovori s gostima i publikom o temama odabranih filmova, a to su „Lepota poroka“ (1986) Živka Nikolića, „Virdžina“ Srđana Karanovića (1991), „Klip“ (2012) Maje Miloš, kao i „Zemlja gluvih“ (1998) Valerija Todorovskog, „Strašilo“ (1984) Rolana Bikova, „Vernost“ (2019) rediteljke Nigine Sajfulaeve...

Naredni program posvećen je poznatom scenaristi i reditelju iz jugoslovenskog perioda Zvonimiru Berkoviću (1928-2009). Od 20. do 22. marta biće prikazani njegov čuveni „Rondo“ (1966), koji je doneo Pulske arene i Berkoviću i glumcima Mileni Dravić i Relji Bašiću, zatim „Ljubavna pisma s predumišljajem“ (1985), kao i filmovi po njegovim scenarijima - „H-8…“ (1958) u režiji Nikole Tanhofera, „Karolina Riječka“ (1961) Vladimira Pogačića, uz izbor Berkovićevih kratkometražnih filmova.

Kinoteka će obeležiti 120 godina od rođenja slavnog reditelja i producenta Ota Premingera (1905-1986) ciklusom koji počinje 23. marta noar dramom „Lora“ (1944), za koju je nominovan za Oskara za najbolju režiju. Do 28. marta na programu su vestern romansa „Reka bez povratka“ (1954), s Robertom Mičamom i Merilin Monro, sudska drama „Anatomija jednog ubistva“ (1959), sa Džejmsom Stjuartom i Li Remik, prikazana na festivalu u Veneciji i nominovana za Oskara u kategoriji najbolji film. Sineasta koji je rođen u nekadašnjoj Austro-Ugarskoj, karijeru počeo u pozorištu nemačkog reditelja Maksa Rajnharda, a 30-ih godina prešao prvo na Brodvej i zatim u Holivud, povremeno je i glumio. Ovom prilikom videćemo ga u ratnoj komediji i drami „Stalag 17“ (1953) Bilija Vajldera, u liku komandanta nemačkog logora. U tom fimu bio je partner Vilijama Holdena, koji je osvojio Oskara za glavnu ulogu zarobljenog američkog oficira.

Program „Filmovi Festa“ obradovaće publiku u sali u Kosovskoj ulici već od 28. februara i trajaće do 6. marta. Poslednjeg petka u februaru obično je počinjao beogradski Fest, koji ove godine neće biti održan u svom tradicionalnom terminu. Jugoslovenska kinoteka će ovim programom podsetiti na neka od najboljih ostvarenja prikazanih na našem najznačajnijem filmskom festivalu.

Ciklus otvara eksperimentalni film „Nedostaje mi Sonja Heni“ (1972), snimljen na drugom izdanju Festa (kao svojevrsna filmska igra koju su osmislili Karpo Aćimović Godina i Branko Vučićević, a u kojoj su učestvovali autori poput Dušana Makavejeva, Miloša Formana, Pola Morisija, Puriše Đorđevića i drugih. Slede poznata dela Pitera Bogdanoviča, Lukina Viskontija, Mikelanđela Antonionija, sve do Metjua Kasovica, Gasa Van Santa i drugih velikih autora čiji su filmovi bili izuzetno voljeni od strane publike Festa.

U okviru Nedelje irskog filma biće prikazana četiri ostvarenja Nila Džordana, međunarodno najuspešnijeg scenariste i reditelja iz Irske - „Majkl Kolins“, “Dobri lopov”, “Mali kasapin” i “Čopor vukova”. U Beograd takođe dolaze reditelj i glumac Teri Mekmeon, scenarista i glumac Mark O`Haloran i glumica Hejzel Dup, koji će razgovarati s publikom posle projekcija u sali u Kosovskoj. Na programu su “Patrikov dan“ (2014) Mekmeona, film „Ketlin je ovde“ (2024) Eve Birtistl, u kojem igra Hejzel Dup, „Adam i Pol“ (2004) Lenija Abrahamsona i O`Halorana. Pažnju privlači i dokudramu o rep bendu iz Belfasta “Kneecap” (2024) Riča Pepiata, koja je upravo osvojila BAFTA nagradu za najbolji debitantski film.

Ciklus „Vampiri na filmu“, planiran za februar i odložen iz tehničkih razloga, biće održan od 15. do 18. marta. Podsetimo, uz čak pet filmova o Drakuli, od onog iz 1931. godine, s Belom Lugošijem u naslovnoj ulozi, u režiji Toda Brauninga, do istoimenog filma Fransisa Forda Kopole iz 1992. s Garijem Oldmanom, najavljena su i dva Nosferatu filma – nemački klasik iz 1922. Fridriha Vilhelma Murnau i nemačko-francuski iz 1979. u režiji Vernera Hercoga, s Klausom Kinskim u glavnoj ulozi, dok je domaći pedstavnik u ovom izboru kultni horor „Leptirica“ (1973) Đorđa Kadijevića.

Pomeren je i program „Sećanje na...“ posvećen engleskoj glumici Oliviji Hasi (1951-2024), koja je zablistala još kao tinejdžerka u glavnoj ženskoj ulozi u filmu „Romeo i Julija“ (1968) Franka Zefirelija. Od 19. do 21. marta na njen opus podsetiće ta ekranizacija Šekspirove tragedije, kao i akciona krimi drama evropske koprodukcije „Letnji ubica“ (1972), gde je igrala uz našeg oskarovca Karla Maldena, zatim japanski „Virus“ (1980) Kindžija Fukasakua...

Novi termin za ciklus „Distopijski film“ je od 21. do 23. marta. Na repertoaru je pet ostvarenja različitih žanrova o različitim (ne)mogućim varijantama budućnosti - britanska ekranizacija mračnog romana Džordža Orvela „1984“ (1984) u režiji Majkla Radforda, američka komedija „Povratak u budućnost“ (1985) Roberta Zemekisa, srpski dugometražni animirani film „Tehnotajz: Edit i ja“ (2009) Alekse Gajića...

Stalni program „Šok koridor predstavlja...“ nastaviće 24. i 25. marta prikazivanje slešer horora. Pod zajedničkim naslovom „Stalker film 2“ okupljena su četiri američka filma iz 1980. i 1981. godine – „Krvava matura“ Pola Linča, „Spaljivanje“ Tonija Mejlema...

Početkom ove godine preminula je cenjena britanska glumica Džoan Plourajt (1929-2025). Za program „Sećanje na...“ odabrano je šest filmova iz njenog bogatog opusa, uključujući „Začarani april“ (1991) Majka Njuela, koji joj je doneo nominaciju za Oskara za najbolju sporednu ulogu. Od 26. do 28. marta biće prikazani filmovi u rasponu od „Vremena bez milosti“ (1957) Džozefa Louzija, u kojem je debitovala na velikom platnu, do filma iz ovog veka „Marija Kalas zauvek“ (2002) Franka Zefirelija.

Ciklus „Filmovi iz 2000. godine“, koji je krajem februara privukao publiku izuzetnim ostvarenjima snimljenim pre četvrt veka, nastavlja se od 29. do 31. marta, kada nas očekuju američki „Rekvijem za snove“ Darena Aronofskog, britansko-francuski „Bili Eliot“ Stivena Daldrija, francusko-švajcarski „Hvala za čokoladu“ Kloda Šabrola...

(Telegraf.rs)