Sedam slika Pabla Pikasa koje nikoga ne ostavljaju ravnodušnim

Teško je zamisliti dostignuća vizuelne umetnosti 20. veka bez Pabla Ruiza Pikasa kao jedne od centralnih figura. Sa svojim upadljivim oblicima i karakterističnim uglovima slikanja, ovaj španski umetnik obuhvatio je gotovo sve, počev od užasa rata, pa do bezgraničnih mogućnosti u ispoljavanju ljudske forme.

Tokom svog dugog života koji je okončan 1973. u 91. godini Pikaso je naslikao oko 13.500 slika i uradio blizu 100.000 grafika i gravura.

Ipak, i u ovako obimnom umetničkom opusu, pojedina dela se izdvajaju svojim specifičnostima, navodi CNN.

"Stari gitarista"

Slika koja se čuva u Institutu za umetnost u Čikagu, nastala tokom 1903-04, godine jedna je od najtužnijih kompozicija u čitavoj istoriji slikarstva. Figura suvonjavog svirača, prekrštenih nogu, deluje izmučeno dok se ovaj nadvija nad svojom gitarom braon boje.

Nastala u tehnici ulja na platnu, slika pripada Pikasovoj takozvanoj "plavoj fazi", nazvanoj po umetnikovoj tehnici da koristi isključivo nijanse plave boje, kako bi što bolje oslikao teme ljudskog siromaštva i patnje.

Čikaški institut, prvi je američki muzej koji je u svoju stalnu postavku uvrstio neku Pikasovu sliku, a to se upravo desilo sa „Starim gitaristom“ nakon akvizicije ove slike tokom 1926. godine.

"Dečak sa lulom"

Naslikana tokom 1905. godine, ova slika koja je deo privatne kolekcije odražava Pikasovu daleko živahniju "ružičastu fazu". Tako, dok je portret dečaka naslikan tehnikom ulja na platnu u odeći plave boje, pozadinom kompozicije dominiraju oker i roze nijanse. Iako slika ne odiše preterano srećnom atmosferom, ispunjena je mnoštvom cveća i to, kako u pozadini figure dečaka tako i na njegovoj glavi, u obliku cvetnog venca.

Španac je ovu sliku naslikao neposredno nakon preseljenja u umetničku četvrt Pariza – Monmartr, što je tada izazvalo oduševljenje njegovih francuskih kolega, Degaa i Tuluz-Lotreka.

Iako likovna kritika "Dečaka sa lulom“ nije svrstavala u Pikasove najbolje radove, tokom 2004. godine, a nakon prodaje za, u to vreme, rekordnih 104. miliona dolara, ova slika postala je jedan od najpoznatijih umetnikovih radova.

"Gertruda Stajn"

Portret Gertrude Stajn iz 1905-06. godine  predstavlja delo koje hronološki pripada završetku Pikasove ružičaste faze.

Pikaso i američka spisateljica Stajn postali su prijatelji ubrzo nakon što se slikar preselio u Pariz. Čuvena po svojim nedeljnim salonima na kojima je ugošćavala ljude iz različitih sfera društva, Štajnova je uživala uticaj koji je uveliko prevazilazio književni svet. Uz to, spisateljica je bila i strastveni kolekcionar umetničkih dela, te je pripadnost njenom kružoku predstavljala odskočnu dasku za slikarev dalji razvoj karijere.

I dok portret po svom karakteru nije kubistički, stručnjaci u njemu ipak vide nagoveštaje kubizma i to prvenstveno u načinu na koji su nacrtane konture tela Stajnove. Takođe, kuriozitet predstavlja i lice Stajnove koje na izvestan način odudara od ostatka portreta. Uzrok tome je Pikasovo naknadno vraćanje ovom portretu kojeg je isprva ostavio nedovršenim, a tek potom priveo kraju.

Getruda Stajn je 1946. godine zaveštala ovaj portret Metropliten muzeju u Njujorku, gde se slika i danas nalazi.

"Gospođice iz Avinjona"

Nastala tokom 1907. godine, ova slika je skoro deset godina čekala na svoje javno prikazivanje 1916. godine, kojim je šokirala čitav umetnički svet. Počev od svog predmeta, naslikanih žena iz bordela, preko ranog kubističkog stila kojeg odlikuju iskrivljene figure ženskih tela i njihove oči koje gotovo da susreću pogled gledaoca, efekat koji je ovo delo izazvalo bio je bez presedana za dotadašnju umetnički scenu.

Pikasov savremenik i kolega Anri Matis bio je razljućen pojavom ove slike i smatrao je da je ona uvreda za modernu umetnost. Međutim, uprkos besu koji je izazvala ili možda upravo zahvaljujući njemu, "Gospođice iz Avinjona" postale su jedno od najpoznatijih i najprepoznatljivijih Pikasovih dela. Iako naziv dela koje se danas čuva u Muzeju moderne umetnosti u Njujorku, upućuje na grad Avinjon u Francuskoj, slikar je svoju inspiraciju ipak pronašao u jednom kvartu u Barseloni, koji je u to vreme bio poznat kao okupljalište prostitutki.

"Devojka pred ogledalom"

Ako za neko delo može da se kaže da je tipično "pikasovsko“ onda je to "Devojka pred ogledalom" iz 1932. godine, sa svojim živahnim koloritom, dahom eroticizma i zavodljivim oblicima koji kubizam pretvaraju u ekstrem. Stoga nije ni čudo što je i sam Pikaso ovo svoje delo izdvajao u odnosu na druga.

Slika, koja upotpunjuje kolekciju Pikasovih dela u Muzeju moderne umetnosti u Njujorku, u osnovi predstavlja studiju na temu - šta pojedinac stvarno vidi kada se zagleda u sebe. Žena, koja na levoj strani kompozicije drži ogledalo, oslikana je u svetlijem i živahnijem koloritu od njene refleksije u ogledalu, koja je daleko mračnija i za koju deluje da čak i plače.

"Gernika"

Delo iz 1937. godine, koje danas krasi Muzej kraljice Sofije u Madridu, nije samo Pikasov najpoznatiji rad, već i jedno od najčuvenijih dela u istoriji umetnosti.

Smešteno u kontekst Španskog građanskog rata, ovo delo oslikava bombardovanje baskijskog grada Gernike tokom aprila 1937. godine i ujedno predstavlja zloslutno predskazanje užasa koje će sa sobom doneti predstojeći Drugi svetski rat.

Prigušeni tonovi sive boje dodatno naglašavaju oblike ljudskih figura uz osećaj agonije koje izazivaju neprirodno izdužene ruke, dok čitava kompozicija odiše dokumentarističkim stilom poput neke crno-bele fotografije.

Zahvaljujući predmetu i vremenu kada je nastala, "Gernika“ je postala jedna od najprepoznatljivijih anti-ratnih slika u istoriji slikarstva.

Iako je danas deo postavke muzeja u matičnoj Španiji, "Gernika“ je tokom perioda diktature Franciska Franka, decenijama bila izložena u Muzeju moderne umetnosti u Njujorku. Tokom 1974. godine, slika je u svrhe anti-ratnog protesta doživela izvesno naruživanje kada joj je dodata crvena boja. Međutim, ubrzo nakon toga, slika je očišćena i konačno vraćena u Španiju 1981. godine.

"Žena koja plače"

Posluživši se filmskim rečnikom, moglo bi se reći da „Žena koja plače“ iz 1937. godine predstavlja neku vrstu nastavka "Gernike".

I dok "Gernika" oslikava pogrom u trenutku dok se stradanje događa, "Žena koja plače“ istražuje emotivne posledice rata, iz ugla jedne od žena naslikanih u "Gernici".

Iako je Pikaso naslikao seriju portreta plačućih žena koje se čuvaju u različitim galerijama, ovo ulje na platnu koje krasi galeriju Tejt u Londonu svojom ćoškastom kompozicijom u bojama crvene, zelene, bele, žute, plave i svetloljubičaste predstavlja kulminaciju njegovih napora na polju oslikavanja strahota koje pojedinac trpi, uhvaćen u vrtlogu svetskih zbivanja.

Kao model za "Ženu koja plače", Pikaso je koristio svoju životnu saputnicu, Doru Mar, fotografa i umetnicu koja je fotografski dokumentovala njegov rad na Gernici.

(T.T.)