Dva veka pesme "Beogradski Mali pijac": Od Mileta Bogdanovića i Tozovca do trubača

Ovo je jedna od najlepših i najstarijih pesama o Beogradu. Pevala se i na dvoru Obrenovića i Karađorđevića, peva se i danas kao spomen Beogradu kojeg više nema.

"Beogradski Mali pijac potopila Sava,

Beogradski Mali pijac potopila Sava,

moju dragu, eto tako, zabolela glava,

moju dragu, eto tako, zabolela glava.

Preplivaću, preplivaću i Dunav i Savu,

preplivaću, eto tako, i Dunav i Savu,

da pronađem, da pronađem lekovitu travu,

da pronađem, eto tako, lekovitu travu,

da izlečim, da izlečim mojoj dragoj glavu,

da izlečim, eto tako, mojoj dragoj glavu.

Kad mi draga, kad mi dragana ramenu spava,

da je nikad, eto tako, ne zaboli glava."

(narodna)

- Tridesetih godina devetnaestog veka u Beogradu su postojale dve pijace: Velika, koja se nalazila blizu tadašnjeg turskog groblja, gde je današnji Studentski trg, ispred Kapetan-Mišinog zdanja, i Mala, u Savamali uz Savu - pričao je legendarni Mile Bogdanović, pevač koji je na radiju prvi proslavio "Beogradski Mali pijac".

- U toj Savamali, selu najbližem Beogradu, nastala je jedna ovako lepa i u svakom vremenu šmekerska pesma. Na tim brežuljcima na savskoj padini, oko današnje Vaznesenske crkve, bilo je i vinograda i voćnjaka. A dole, bliže Savi, bio je Savski sokak - današnja Karađorđeva ulica.

Tik uz Savu bila je i Mala pijaca, na mestu gde se danas sustiču ulice Kraljevića Marka, Savska, Travnička, Hercegovačka. U turskom vaktu i zemanu Mali pijac su zvali i bosanskim.

- Iz Bosne su Savom dopremane velike količine masla, pekmeza od šljiva, sirove kože, duvana, meda, luča, katrana, kao i brojni proizvodi za bakalske radnje.

- Jureći krpenjaču po Savamali, prvi put sam iz obližnje kafane čuo pesmu "Beogradski mali pijac". To je prva pesma koju sam naučio da pevam još pre polaska u školu.

60-ih i 70-ih godina prošlog veka "Mali pijac" je proslavila i Mila Matić, u to vreme prva dama Skadarlije, koja je snimila pesmu i na ploči uz ansambl Svetomira Šešića.

Jednu od najslušanijih verzija pesme "Beogradski mali pijac" sninio je 1979. godine Predrag Živković Tozovac uz ansambl "Prijatelji" na LP-iju zagrebačkog Jugotona.

- Kad slušam Tozovca, imam utisak kao da je zagazio u vodu do kolena, spreman da zapliva Dunavom i Savom samo da bi pronašao lek za dragu koju je zabolela glava - govorio je Mile Bogdanović.

"Beogradski mali pijac" snimaju i uz trubače (Miljko Vitezović i Rade Jorović), snimaju i dueti (Živka Milošević i Jelena Aleksić iz ansambl Žarka Milanovića).

"Beogradski Mali pijac" snimljen je na mnogim koktelima starogrdske muzike. 2006. godine, povodom dva veka od ulaska Karadorđevih ustanika u Beograd, "Mali pijac" se našao na luksuznom CD izdanju sa najlepšim pesmama posvećenim Beogradu.

(Goran Milošević)