Šopsku salatu jedemo i volimo svi, a malo ko zna kako je nastala i ko su šopski Srbi po kojima je i dobila ime

Šopi ili Šopovi je regionalni naziv koji se upotrebljava za stanovnike nastanjene na centralnom Balkanu, a koji se po njima naziva Šopluk. Prema Jovanu Cvijiću, Šopluk obuhvata celu zapadnu Bugarsku (uključujući vidinsku, sofijsku i pirinsku regiju), istočnu Makedoniju, deo jugoistočne Srbije i veoma mali deo današnje Grčke.

Šopski predeo (Šopje) je počinjao (prema izvoru sa početka 20. veka od granica nekadašnje Kneževine Srbije. Šopska središta bila su u 19. veku Radomir, Đustendil, Sveti Nikola, Kratovo ali i Vranje, Niš i Pirot.

Preporučujemo

Kako je Šarl de Gol uzdrmao svetski poredak samo jednom rečju koju je izgovorio na mestu na kojem nije smeo

U srpskom Šopluku, kao i u delu bugarskog i makedonskog, stanovništvo govori prizrensko-timočkim dijalektom srpskog jezika.

"Šopski dijalekat" je krajem 19. veka bio spona između srpskog i bugarskog jezika.

Šopi su oduvek smatrani za pleme unutar srpskog naroda, uz Brsjake i Mijake. Smatralo se da su Srbi u Bugarskoj široko rasprostranjeni, a naročito ih je mnogo bilo do i oko grada Sofije (Serdike). Jedni su bili katolici (Dubrovčani), a drugi mnogobrojni pravoslavci (Šopovi). Mezijski drevni stanovnici Šopi, su jedini sačuvali svoja srpska obeležja, za razliku od Geta, Gorštaka i Besa – koji su pobugareni. Šopovi iz Đustendila i Samokova “nisu ništa drugo do Srbi”, i "Srpsko je do reka Iskar i Meste", govorilo se 1913. godine.

Šopi se razlikuju od ostalih Bugara, kako karakterom tako odelom i običajima. Kod Bugara, za Šope postoji naziv "belodreškovci", za razliku od Bugara koji nose crnu odeću Foto: Wikipedia

Za razliku od Bugara, Šope kao i Srbe karakterišu porodične zadruge, kao jedno od bitnih etnoloških karakteristika. Šopovima su u 19. veku označavani stanovnici Sofije. Šop je po nekim izvorima i uvredljiv naziv za Srbe, koji su davali Bugari (ali i Srbi sa severa), Srbima na jugu.

U Ohridu napravljena najveća šopska salata na svetu: Makedonci od Bugara oteli Ginisov rekord (FOTO)

Oni su imalo svoje osobeno narodno osećanje, koje ih je odvajalo od Bugara i približavalo Srbima, onim preko granice. To nisu bili "dobri Bugari", i zato su bili su predmet stalne pažnje bugaskih vlasti. Srpski naučnik Jovan Cvijić opisujući psihičke varijetete kod srpskog drugog, dinarskog tipa, za peti uzima "Šopski"(torlački). Predstavnici tog varijeteta imaju osobine raje, a često duhovne živosti i sklonosti za šalu. Po Cvijiću, Šopluk je jedan od primera etničke slojevitosti našeg naroda, u kojem žive Srbi dinarci, ljudi karakterističnih duševnih svojstava. Stanovnici Šopluka bili su za razliku od ostalih Srba, sumorniji, sa manje veselosti i humora, vrlo slabe fantazije. Kod njih je i znatno manje taštine i prgavosti; manje su preki i žustri od sunarodnika iz susednih oblasti.

Foto: Wikipedia

VIŠE BUGARI ILI SRBI?

Lingvista i akademik Aleksandar Belić smatrao je, ipak, da su ti Šopi (u srpskim krajevima) sudeći po govoru više Bugari nego Srbi. Belićeva knjiga je izazvala revolt u srpskoj javnosti, i kao odbranu od tih "nesrpskih" stavova, sveštenik Miloš Anđelković je napisao brošuru sa opširnim naslovom u kojem se javlja i "krivopis" Belićev. Zbog te knjižice vođen je i sudski proces u Beogradu.

Narodno predanje nedri Šope kao veoma stari narod. Jedna legenda iznosi, da kada je Bog stvarao svet prvog dana je stvorio jednog Šopa, drugog dana drugog i tako redom sve do šestog dana, a onda se umorio i seo sedmog dana da se odmori, pa napravio kalup po kome je stvorio sve ostale ljude. Pored ove legende postoji verovanje, da kad Bog zaželi da vidi kako žive ljudi na Zemlji, siđe na Balkan (Staru planinu) do vrha Vidlič iznad Zabrđa kod Caribroda.

Šop(ov)i su starinački narod Helma i potomci Sribala ("grčki" Tribala), koje Kedrin svrstava u Srbe a Halkokondil u ilirske Srbe i najstariji narod na svetu.

Šopi su kao i Sribali srodnici medskih Rašana, ali ih etimološki izvode od Sapeja, naziva za jedno egejsko pleme koje je samo oblik rašanskog narodnog i antičkog imena Sapai, danas poznatog pod imenom Šopi, Šopovi, koje semantički dolazi od iskvarenog oblika naziva So(r)bi, Sa(r)bi ili (Se(r)bi. Pod ovim imenom na Baltiku postoji srbsko pleme Sabi, dok na Istoku u Petorečju postoje srbski Sobi, po kojima je čitava Indija dobila ime Sofir (< Sobir) kako beleži Sveto pismo.

Po narečju i karakteru, oni i danas imaju više srpske nego bugarske karakteristike. Šopi se razlikuju od ostalih Bugara, kako karakterom tako odelom i običajima. Kod Bugara, za Šope postoji naziv "belodreškovci", za razliku od Bugara koji nose crnu odeću.

Kada su 1836. godine tražili priključenje Srbiji, Šopi su se opredelili po osećanju pripadnosti srpskom rodu, pa se u centralnim delovima Šopluka ne može naići na džamije.

Šopska salata za Ginisa Foto: ohridnews.com

Tvrde da je Tramp iz Trna na srpskoj granici, a ovo je cela priča o šopskim korenima i legendama sa Stare planine (FOTO) (VIDEO)

Na šopskom jeziku su pisala i dva velikana srpske književnosti. "Ivkova slava" i "Zona Zamfirova“ Stevana Sremca pisani su na svrljiško-zaplanjskom pod-dijalektu, a "Koštana" i "Nečista krv" Bore Stankovića na moravsko-vardarskom (vranjskom) dijalektu.

Republički zavod za statistiku Srbije je na popisu 2011. godine prikazao Šope kao posebnu statističku kategoriju u rubrici “nacionalna pripadnost”, a tako se izjasnilo 142 stanovnika.

Čuvena šopska salata potiče iz bosilegradskog kraja.

VIDEO: Da li vuk treba da bude jedan od zvaničnih simbola Srbije?

(Telegraf.rs/Opanak, Carsa, Vikipedija)