Još jedan dragulj iz zapadne Srbije: Iz ovog sela je potekla prva šljivovica, a sada meštani mogu da se pohvale i izumom za grejanje

Kostojevići, selo nadomak Bajine Bašte, rodno su mesto srpskog nacionalnog pića, a devet urušenih bisera podrinjsko-dinarske arhitekture na imanju Jankovića dugo je čuvalo tajnu o tome kako je šljivova kapljica učinila ono što nijedan okupator nije mogao: odatle je rakija krenula u „osvajački pohod“ na kafane i domove širom države, iz iste avlije šljivovica je prvi put pretekla i preko granica, da bi na kraju postala brend jednog naroda. Čitav vek kasnije, isto ovo mesto ponovo se diči pionirskim poduhvatom – postaće prvo bioenergetsko selo u Srbiji.

Telegraf vodič: Koliko će se roditelji "izuti" da dete priprema za polazak u školu?

Preporučujemo

Jedino selo koje ima daljinski sistem grejanja, na mazut, kako „Novosti“ saznaju, preći će uskoro na biomasu, a Dragana Ivanović, koordinator projekta „Biovil“, ponosno kaže da bi Kostojevići mogli još jednom da postannu „vesnik nove budućnosti“.

Reč je o jednistvenom planu Foto: Pixabay/Recyclind

– Živimo u kraju jake drvoprerađivačke industrije, gde postoji obilje repromaterijala, delom i od prerade voća za rakiju, pa smo ušli u projekat koji će nam omogućiti zdraviji i štedljiviji život uz zelenu energiju.  Reč je jedinstvenom planu na ovim prostorima koji zajedno sprovode Opština Bajina Bašta i Stalna konferencija gradova i opština – kaže Ivanovićeva, ističući da ovaj projekat ima podršku Programa za istraživanje i inovacije EU „Horizont 2020“.

Sa mazuta na biomasu Foto: Pixabay/Recyclind

A da su pionirski poduhvati u Kostojevićima vođeni pre mnogo godina, svedoči i naš poznati etnolog Bosa Rosić, ukazujući da je nacionalni brend „rođen“ pred kraj Velikog rata, a da je otac srpske rakije bio Svetozar Đojo Janković (1896- 1984).

– Sa ovog imanja, na kome se nalazi i najstarija sačuvana zidana pecara za rakiju, današnje nacionalno piće je prvi put poteklo preko granica. Ovde se čuva prva ikada izdata licenca za flaširanje, prodaju i izvoz rakije. Poseban značaj ima originalan recept čuvenog Đoja Jankovića, koji je izmislio klekovaču, koja je zatim postala specijalitet među rakijama - kaže ona.

Mesto rođenja rakije Foto: Telegraf

Ostalo je zabeleženo i da je „otac“ srpske rakije ubrzo dobio i prvu licencu za izvoz, pa su zaprege pune pića danonoćno išle put prestoničkih kafana, kao i „preko“, za Tuzlu. O mističnom putovanju rakije iz Kostojevića u svet, tokom 2011. godine brigu su preuzeli Centralni institut za konzervaciju, narodni muzeji iz Užica i Beograda i Prirodnjački i Etnografski muzej, u okviru zajedničkog projekta  – objašnjava Bosa Rosić.

Kuća koja će postati muzej Foto: Telegraf

Uz pomenutu pecaru, na imanju Jankovića zubu vremena odolevaju i glavna kuća sa švapskim molerajem, gostinjski vajati, kačara, magacini, radionica, sušara za šljive, a sačuvani su i stari kazani, burad i vage… Namera etnologa je da imanje Jankovića u Kostojevićima postane muzej rakije srpskog naroda.

Dok čuveni Đojo Janković traži svoje mesto u istoriji i u budućem muzeju, slavu srpske šljivovice danas svetom pronosi „stara sokolova“, rakija porodice Bogdanović iz Kostojevića. Samo na tržište Amerike, Bogdanovići su do sada izvezli više od 500.000 flaša rakije, duže od dve decenije negujući i čuvajući ugled srpskog nacionalnog pića.

ŠUMSKI RESURSI

Zemlje jugoistočne Evrope, iako imaju velike šumske resurse biomase, ne koriste ih u dovoljnoj meri, ili to čine na neefikasan način. Biomasa koja se koristi za grejanje u individualnim domaćinstvima koristi se, smatraju stručnjaci, uglavnom na neadekvatan način. Prema nekim procenama, u Srbiji oko dva i po miliona domaćinstava koristi čvrsto gorivo za ogrev stambenog prostora, ali u takozvanim neefikasnim pećima.

(Telegraf.rs/Večernje novosti)