PUPS: Da li će ROBOTI da nam "pojedu" penzije? (FOTO)

Partija udruženih penzionera Srbije (PUPS) ocenila je danas da je nužna hitna reforma penzijskog sistema, jer sve nepovoljniji odnos između broja penzionera i broja zaposlenih, negativan prirodni priraštaj i odlazak mladih u inostranstvo samo su neki od faktora koji negativno utiču na mogućnost redovne isplate zarađenih penzija prethodnih generacija. Ova partija socijalne pravde dala je i drastičan primer iz Francuske, koji pokazuje da bi svet, ukoliko se trendovi zamene radnika robotima nastavi, vrlo brzo mogao da dođe na ivicu socijalne propasti.

Printskrin: Facebook/ Vitaly Bulgarov

Preporučujemo

- Informatička ekspanzija i tehnološki napredak u svetu doneli su i sve veću automatizaciju proizvodnih procesa u kojoj ljudski rad zamenjuju roboti i računari koji su, sa stanovišta poslodavaca, finansijski mnogo isplativiji. Trenutno najlakši, najčvršći i najjeftiniji spoljašnji robotizovan skelet dostupan širokom krugu ljudi košta samo 30.000 dolara, a njegov vek eksploatacije je najmanje pet godina, dok jedan radnik u, npr. automobilskoj industriji, za tih pola decenije košta poslodavca najmanje 250.000 evra.

Strahovi od ovakvog vida transformacije proizvodnih procesa već su postojali tokom razvoja industrijske ere - setimo se samo "ludističkog pokreta" Džona Luda u Engleskoj u 19. veku, kada su masovno uništavane mašine "jer otimaju posao radnicima". Proces masovne robotizacije bi trebalo da se posmatra kao tehnološka nadmoć onih koji je kontrolišu. Prema podacima Međunarodne federacije robotike, broj robota će u svetu porasti za 1,4 miliona, a trenutno na 10.000 industrijskih radnika ide 50 robota (u automobilskoj industriji Italije, Nemačke ili Japana na 10 radnika dolazi jedan robot), navode u PUPS-u.

Foto: Profimedia/Abaca

Zato bi kompanije sa tehnološki intenzivnim procesom rada, a manjim učešćem radne snage koje ostvaruju izuzetno visoke profitne stope, trebalo da budu među začetnicima posebnog fonda koji bi služio kao rezerva za slučaj problema u redovnom funkcionisanju isplata penzija.

- Mi iz PUPS-a predlažemo da se to nazove ''Fond tehničko-tehnološke solidarnosti za isplatu penzija'' - dodaje se u saopštenju.

Ovoga časa u Srbiji, prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, ima 2.576.138 zaposlenih, a prema podacima Republičkog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje, 1.716.274 naših sugrađana prima penzije, što predstavlja odnos 1:1,5. Kada bi svi nezaposleni našli posao, odnos bi bio 1.1,45 što opet nije dovoljno za održivost ovakvog penzijskog sistema.

Sredinom prošlog veka, dok je naš penzijski sistem bio u začetku, broj zaposlenih na jednog penzionera je bio 5:1, što je idealan odnos za funkcionisanje penzijskog sistema sa tekućim finansiranjem (početkom 60-ih taj odnos je dostizao i 6:1). Tada je veći broj stanovnika Srbije živeo na selu i u ruralnim sredinama, tako da je bio manji pritisak na penzijski sistem a sa druge strane udeo zaposlenih je rastao mnogo brže od udela penzionera. Početkom 70-ih taj odnos pada na 3,5:1, što se održalo i tokom 80-ih, da bi početkom 90-ih taj odnos pao na 2,5:1. Početkom ovog veka ovaj odnos dodatno pada na 1,5:1.

Prema podacima Fonda PIO, u poslednjih 10 godina smo prosečno imali 13.000 penzionera više, a najveći porast u poslednjih 20 godina je bio 1997. godine, kada je broj penzionera porastao za 56.000 korisnika. Prema nekim procenama, između 2022. i 2024. godine broj pezionera u Srbiji će biti između 1.950.000 i dva miliona, a sa druge strane će biti oko 1.800.000 zaposlenih.

Foto: Tanjug/Zoran Žestić

Problem finansijske održivosti penzijskog sistema ukoliko se broj zaposlenih smanjuje a broj penzionera raste države prevazilaze povećanjem zaposlenosti, produženjem radnog veka ili garancijom države koja iz budžeta obezbeđuje nedostajuća sredstva za isplatu penzija a ponegde se formiraju rezervni fondovi sa istom namenom. U Finskoj, na primer, postoji takozvana "target penzija" koja se dodeljuje po osnovu prebivališta, dok u Švedskoj postoji institut garantovane penzije. U Nemačkoj je u tu svrhu razvijen program socijalne pomoći.

Ako se u Srbiji nastave sadašnji populacioni i ekonomski trendovi koji direktno ili indirektno utiču na finansijsku održivost penzijskog sistema, uskoro može doći do situacije da penzije budu na nivou osnovne socijalne pomoći ili tek nešto više od toga.

U ovoj analizi funkcionisanja penzijskog sistema u Srbiji ne sme se zanemariti ni podatak da u Srbiji trenutno ima oko 250.000 ljudi koji nisu na spisku korisnika Fonda PIO, odnosno žive bez penzije a stariji su od 65 godina. Prema poslednjem popisu stanovništva iz 2011. godine, u 220.000 domaćinstava bar jedna osoba nije primala penziju, dok je bilo 18.000 domaćinstava gde niko u porodici nije imao primanja od PIO fonda. Jedno od rešenja za ovaj problem je uvođenje socijalnih penzija.

Foto-ilustracija: Profimedia/Panthermedia

Posebno teška situacija je kod poljoprivrednih penzionera, gde na jednog penzionera dolazi 0,7 aktivnih poljoprivrednika (2016. godine je bilo 193.000 poljoprivrednih penzionera i samo 133.000 osiguranika). Koliko je taj odnos danas narušen, pokazuje podatak da su pre 16 godina na jednog penzionera dolazila 2,2 osiguranika u poljoprivredi.

Prosečna penzija u Srbiji iznosi oko 25.000 dinara, a najveći procenat penzionisanih (21%) prima između 10 i 15 hiljada dinara, dok 131.000 najsiromašnijih dobija penziju manju od 10.000 dinara. Već tri godine se penzije ne izjednačavaju sa rastom cena (potrošačkom korpom), dok je usklađivanje sa rastom zarada prestalo 2003. godine

Ovakvim penzionim sistemom su opterećeni i preduzetnici početnici jer od prvog dana pokretanja svog biznisa moraju da uplaćuju pune doprinose za penziju, za razliku o dnjihovih kolega u Austriji, Mađarskoj ili Poljskoj koji su oslobođeni tih uplata u prve dve godine rada kako bi razvili posao i osnažili svoju firmu.

Jedno od rešenja problema penzijskog sistema u neposrednoj budućnosti jeste i stvaranje uslova da mladi u značajnijem broju ostaju na selu i istovremeno u većem broju ulaze u sistem penzijskog osiguranja. Za to je prvenstveno potrebna razvijena komunalna i putna infrastruktura, obrazovne i zdravstvene institucije i mogućnost ostvarivanja dovoljnih prihoda za "urbani život u ruralnoj sredini".

(Telegraf.rs/Tanjug)