Najstarija srpska pesma uopšte ne potiče sa naših prostora

Najstariji zapis jedne epske srpske pesme nije zapisan u Raškoj, Zeti ili Bosni već verovali ili ne - u Južnoj Italiji! Pesma iz 1497. godine se zove "Orao se vijaše nad gradom Smederevom".

Mnogo jaka i iskrena priča iz običnog života: Ovako je Momo Kapor opisao čoveka u trećem dobu

Preporučujemo

Prema najstarijim zapisima, Srbi iz Crne Gore, iz Dalmacije i iz ostalih srpskih zemalja, su posle Kosovske bitke u 14. veku, bežeći pred najezdom Turaka i predvođeni Skenderbegom, našli utočište u pokrajini Molize, u Južnoj Italiji. Takođe, Srbi su živeli i u Abrucu, Avelinu, Apuliji i Kalabriji. Samo u pokrajini Molize je bilo devet srpskih naselja.

Do 19. veka stanovnici samo tri naselja, Akvaviva Kolekroče, San Feliče i Montemiro, su uspela da savladaju sve izazove i prepreke vremena, da zadrže svest da su Srbi, i da sačuvaju srpski jezik i običaje kao što je "nalaganje božijeg badnjaka kao zavet".

U ostalih šest naselja su izgubili srpski jezik, savladali jezik svoje nove domovine Italije, ali bez obzira na to imali su u glavi svoje srpsko poreklo. San Đakomo je još i u 19. veku slavio dan dolaska Srba u ove krajeve.

Foto: Društvo za zaštitu i proučavanje ptica Srbije (DZPPS)

Italijanski pesnik Rođeri de Pačijenca di Nardo, 1497. godine je pisao o grupi srpskih izbeglica koji su napustili srpsku despotovinu i naselili se u selu Đola del Kole, blizu Barija. On je opisao kako oni pevaju pesme i igraju kolo u čast kraljice Napuljske kraljevine, Izabele del Balzo.

On je, čak, i imenom i prezimenom pobrojao sve koji su tom prilikom učestvovali kao zabavljači pred kraljicom, pa se tako pominju naša stara imena: Ratko, Milica, Vučeta, Stana, Vukašin, Raško, Ruža, Vuk…

Slušajući te srpske doseljenike u okolini Napulja, Pačijenca je stvorio najstariji poznati zapis srpske narodne epske poezije. Prvog juna 1497. godine, u mestu Đoja del Kole, pesnik je slušao pevanje na jeziku koji mu je bio sasvim nepoznat i, isključivo se oslanjajući na sluh, sastavio zapis.

Okruzi Kraljevine Srbije 1889. godine. Foto: Wikipedia/digital.bms.rs

Rođeri de Pačijenca je stihove uvrstio u svoj spev "Balzino", koji je posvetio napuljskoj kraljici. Pesmu je otkrio akademik Miroslav Pantić 1977. godine i identifikovao ju je kao bugaršticu, tj. pesmu dugog stiha od petnaest do šesnaest slogova.

Prema rečima naše istaknute istoričarke književnosti Nade Milošević-Đorđević, ova pesma dugog stiha nastala je po svoj prilici, po zakonitostima oblikovanja istorijske epohe, odmah posle događaja i u njegovoj neposrednoj blizini, u severnim srpskim krajevima, prenesena je na migracionom talasu srpskog stanovništva koje je stiglo do Napulja, a za šta arhivske potvrde i istorijska objašnjenja daje italijanski slavista i istoričar Frančesko Saverio Perilo.

Foto: Telegraf

U pesmi je iskazano stvarno tamnovanje Sibinjanina Janka (Janoša Hunjadija) u Smederevskoj tvrđavi. Njega je zatočio despot Đurađ Branković da bi naplatio ratnu štetu koju je napravila Jankova vojska vraćajući se iz bitke na Kosovu 1448. godine. Osim hrišćanskih i tradicionalnih motiva, ističe se i motiv antičke, homerovske ptice glasnika - orla. Rekonstrukcija ove pesme, akademika Miroslava Pantića, izgleda ovako:

Orao se vijaše nad gradom Smederovom.

Nitkore ne ćaše s njime govoriti,

nego Janko vojvoda govoraše iz tamnice:

"Molim ti se, orle, siđi malo niže da s tobome progovoru:

Bogom te brata jimaju pođi do smederevske gospode da s’ mole

slavnomu despotu da m’ otpusti iz tamnice smederevske;

I ako mi Bog pomože i slavni despot pusti iz smederevske tamnice, ja te ću napitati črvene krvce turečke, beloga tela viteškoga."

Uprkos upornoj hrvatskoj propagandi koja poriče srpsku pripadnost Slovena koji su naseljavali južnu Italiju (jer se radi o katolicima), a pogotovo koja poriče srpsko poreklo stanovnika Molizea, i srpskom odricanju od svog celokupnog nacionalnog bića, ova pesma ostaje kao trajno svedočanstvo drugačije istorije.

(Telegraf.rs)