Novčanice izrađene za vreme raskola između Tita i Staljina, nazvane su Informbiro serija a za njih se saznalo decenijama kasnije (FOTO)

Godine 1948. Federativnu Narodnu Republiku Jugoslaviju zahvatila je prva posleratna kriza kada je nakon raskola između Josipa Broza i Josifa Staljina u Bukureštu donesena rezolucija kojom je zemlja izbačena iz Komunističkog informacionog biroa. Tokom naredne tri godine Zavod za izradu novčanica štampaće veći broj apoena koji nikada nisu izdati, a numizmatičkoj javnosti postaće poznati tek nekoliko decenija kasnije, pišu fragmentikulture.com.

OVO NIKO NE ZNA: Jugoslavija je ime menjala jedanput više nego što mislite - ČAK SEDAM PUTA (FOTO)

Preporučujemo

Ovaj kontigent novčanica numizmatika naziva Informbiro serijom. Ipak, mišljenja su podeljenja da li one uopšte imaju neke veze sa krizom koja je nastala nakon raskola FNRJ i SSSR, osim što su štampane u to vreme.

Dva dinara iz 1950. godine, ovi sitni apoeni su zanimljivi po tome, što osim grba, nemaju nikakvih ideoloških obeležja, Foto: fragmentikulture.com

Prema jednoj teoriji, one su bile rezervne novčanice koje su štampane u cilju sprečavanja sovjetskog podrivanja ekonomskog sistema FNRJ, budući da su prve jugoslovenske posleratne novčanice štampane u Moskvi, pa je postojala bojazan da bi Sovjeti štampali banknote iz te serije i ilegalno ih ubacivali u Jugoslaviju.

Drugo mišljenje iznosi tvrdnju da je partizanska serija štampana u Moskvi povučena do početka štampanja novih i da je Informbiro serija zapravo bila probna, nastala iz potrebe stručnjaka ZIN da se izvrše pripreme za prelazak na štampanje novčanica tehnikom duboke štampe, što je i sprovedeno na apoenima iz 1955. godine.

Jedan dinar iz 1950. godine, Foto: fragmentikulture.com

Novčanice iz ove serije otkrivene su tek osamdesetih godina kada su tajnim putevima iznesene iz trezora ZIN i NBJ i našle se u kolekciji jednog sarajevskog numizmatičara. Tokom devedesetih godina van trezora se našla još jedna količina, a trgovci su objašnjavali da su nađene na smetlištima u Ljubljani, Beogradu i Banjaluci i da su ih našli prodavci novčanica koji ih i prodaju.

Informbiro serija novčanica FNRJ sadrži ukupno 16 apoena koji su štampani između 1949. i 1951. godine, a neki izvori među njih ubrajaju i tri novčanice štampane 1953. godine od kojih je samo jedna izdata. Nacrt za prve tri novčanice radili su slikari Omer Mujadžić, za četvrtu sa motivom broda Mate Zlamalik i Božidar Kocmut, dok su graveri bili Tanasije Krnjajić i Božidar Kocmut.

Pet dinara iz 1950. godine, Foto: fragmentikulture.com

Posebno su zanimljivi sitni apoeni od 1, 2 i 5 dinara iz 1950. godine koji osim državnog grba nemaju nikakvih ideoloških obeležja. Autori i graveri ovih, kao i preostalih apoena iz 1950. godine su nepoznati. Godine 1951. izrađene su dve novčanice od 10 i 20 dinara. Njihov nacrt je izradio Miodrag Petrović, a graver je nepoznat.

Zanimljivo je da će stilizacija brojki i ornamenata sa manjim izmenama biti zadržana na budućim novčanicama iz perioda SFRJ.

VIDEO: Šta bi bilo da Srbi nisu rekli NE Hitleru?

(Telegraf.rs)