DA LI STE ZNALI? Kako su beogradska naselja dobila imena i šta znače?

Istorija Beograda traje preko sedam milenijuma, pa su i nazivi 17 beogradskih opština, izvedeni iz legendi, istorijskih ličnosti i događaja i na osnovu geografskog položaja.

Preporučujemo

Viši kustos Muzeja grada Beograda Darko Ćirić kaže da je do Drugog svetskog rata u Beogradu je postojala samo jedna opština - Opština grada Beograda. Sve ostale opštine bile su seoske. Neke od njih dobile su istorijska imena, a druge su nazive dobijale po svojim specifičnostima.

Najveća gradska opština dugo se nazivala Vračar. Ona je zauzimala kružni tok od Karaburme do ušća rakovičke reke kod današnje Mostarske petlje. Tadašnji Vračar delio se na istočni koji je obuhvatao današnju vračarsku opštinu, kao i Zvezdaru. Zapadnom Vračaru pripadala je teritorija današnjeg Savskog venca.

A kako je Vračar dobio ime? U 16. i 17. veku taj prostor bio je hrišćanskka mehala van grada, a muslimanski živalj je za hrišćane verovao da "vračaju".  Postoje neke priče da je ime dobio i po junaku-neverniku čije je ime bilo Vračar, a koji je na tom mestu imao svoju kolibu.

Zvezdara je ime dobila po prvom opservatorijumu sa zvezdarnicom. Naime, 1887. godine astronom Milan Nedeljković osnovao je opservatorijum s prvom zvezdarnicom u Srbiji.

Opština Palilula s kraja 18. i početka 19. veka  nalazila se na petnestak minuta od grada. Postoje dve verzije kako je dobila ime. Po prvoj varijanti tu su se nalazile ciglane i postrojenja za preradu gline, a dimnjaci na objektima gde se glina pekla bili su u obliku lula.

Po drugoj priči knez Miloš Obrenović je, pokušavajući da urbanizuje to područje i prilagodi ga potrebama novog srpskog društva, naredio da se neki stari zanati koji su opasni za život u zbijenim oblastima, poput puškarskog zanata i proizvodnje baruta izmeste iz gradskih zona. Kako je zamislio - tako je i uradio.

Obrenović je ove zanate izmestio na prostor današnjeg Tašmajdana i u to vreme taj prostor se zvao FIŠETIJA. U Fišetiji je bilo zabranjeno pušenje zbog opasnosti od eksplozije i tek po izlasku odatle nailazilo se na jednu postavljenu tablu u obliku lule koja je označavala da je na tom mestu pušenje dozvoljeno.

Savski venac, samo ime kaže, naziv je dobio asociran vencem koji ide uz Savu. On se kreće od rakovičkog potoka do Brankovog mosta i činio je deo zapadnog Vračara.

Na mestu gde je vožd Karađorđe Petrović imao svoj štab na početku Prvog srpskog ustanka danas se nalazi Voždovac. Vođeni tradicijom, Beograđani su 1904. prvom naselju koje je tu nastalo dali ime po Karađorđu.

Jedna od većih beogradskih opština - Čukarica, naziv je dobila po drumskoj mehani koju je držao mehandžija Stojko Čukara. Ta mehana se nalazila na mestu današnje crkve svetog Đorđa, a bila je jako značajna za tadašnje stanovnisštvo - seljaci koji su nosili robu na pijacu tu su se zadržavali, odmarali, ponekad i ostavljali svoje zaprege.

Čukarica ima i svoje  Banovo brdo - to mesto je književnik Matija Ban dobio od kneza Mihajla za zasluge učinjene državi. Njemu je knez ponudio da bira mesto na kome će da gradi svoj letnjikovac i on se obilazeći tako oko Beograda odlučio upravo za taj prostor. Kada je sazidao kuću u goste mu je došao knez Mihajlo i rekao mu da zaista ima najlepši pogled na Beograd.

Rakovica je ime dobila po rakovima! Postoje dva toponima koja nose taj naziv - opština i jedno podavalsko selo. Njih povezuje rakovički potok u kome je, kako legenda kaže, bilo puno rakova.

Zemun - staro keltsko naselje, kasnije rimski primorski centar, svoj naziv je dobilo po zemunicama. To su kuće od zemlje u kojima je tadašnje stanovnisštvo ove opštine živelo. Zanimljivo je da su ga krstaši prolazeći kroz njega u prvom krstaškom ratu zvali zli grad.

Stari grad, ime mu samo kaže, naziv je dobio po starinama i tvrđavama koje su se tu već nalazile.

Novi Beograd ime je dobio na isti način - neko je posle Drugog svetskog rata prepoznao potrebu Beograđana da prekorači tu istorijsku granicu i grad proširi i s druge starane reke.

(M. Batinić)