OVDE LEŽI 17.441 SRBIN: Da li ste znali da ova zemlja krije 29 GROBALJA naših vojnika? (FOTO) (VIDEO)
U našoj zemlji i inostranstvu evidentirano je ukupno više od šest hiljada srpskih vojničkih grobalja: prema podacima Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture, ona se osim na teritoriji Srbije nalaze i u susednim zemljama, ali i širom Evope i severne Afrike.
Preporučujemo
ANA JE JEDINA ŽENA SERIJSKI UBICA NA NAŠIM PROSTORIMA: Jeziva priča o vračari koja je ubila SVOJE RODITELJE i preko 20 ljudi
VELIKE GUŽVE NA GRANICAMA: Zadržavanje vozila na Gradini oko dva sata
O žrtvama koje je Srbija dala u svojoj borbi za slobodu svedoče vojnička groblja, koja su iza naših heroja iz Prvog svetskog rata ostala u čak 17 zemalja.
"Telegraf" će vas u narednim danima sprovesti kroz sve te grobnice, podsećajući i na istorijske okolnosti pod kojima su baš na tim mestima srpski borci ostavili svoje kosti.
Prva na toj listi je Grčka, najpre zbog povlačenja kroz Albaniju, krvave avanture srpskih vojnika, koja je svoje ishodište imala u Plavoj grobnici, ali i zbog najpoznatijeg srpskog vojničkog groblja na Zejtinliku.
Srpska vojnička groblja u "Eladi" nalaze se u Solunu, zatim na ostrvu Vido, u mestima Agios Mateos i Guvija, kao i u San Matijasu i Kema-Simi, a na svima njima sahranjeni su poginuli u Prvom svetskom ratu.
Nakon povlačenja srpske vojske pod pritiskom velikih nemačkih, austro-ugarskih i bugarskih ofanziva, preko Albanije i luke Drač, više od 150.000 naših vojnika stiglo je na Krf, i iskrcalo se delom u Guviji, primorskom mestu na Krfu, a delom u Mesongiju.
Drinska divizija, u proleće 1916. smestila se u krfskom selu San Matijas, prema jugu ostrva, tridesetak kilometara od grada, tražeći da ne budu uz more, već da ih razmeste u "kakve bašče", da ih mine želja za srpskim voćnjacima.
Uprkos njoj, prema rečima tamošnjih meštana, za vreme boravka srpskih junaka u ovom seocetu, "nije bila slomljena nijedna grana masline, ispod kojih su Drinci svirali "Marš na Drinu" niti je bilo koja smokva falila".
Između Mesongija i Agios Mateosa, nalazi se groblje Drinske divizije i spomenik koji su Drinci podigli svojim drugovima iz ratova , na kome su uklesani stihovi poručnika Vladimira Stanimirovića:
Na humkama u tuđini
neće srpsko cveće nići.
Poručite našoj deci
Nećemo im nikad stići.
Osim ovog tu je i spomenik Grku sa Krfa Janisu Janulisu, koji je dao imanje za srpsko groblje, iako je zemlja na ovom ostrvu jako vredna, jer je nema mnogo. Kada su, posle rata, kosti preminulih vojnika iskopane i prebačene u mauzolej na Vidu, Janulis više nije želeo da svoju njivu obrađuje, već je ovo mesto postalo simbol njegovog velikog srca.
Srbija mu se odužila time što je i njemu podigla spomenik na glavnom trgu Agios Mateosa, kod seoske crkve.
Iznemogli junaci koji su preživeli jedan od najtragičnijih događaja u srpskoj istoriji, od prenosivih, zaraznih bolesti lečeni su u infektivnoj bolnici, na obližnjem ostrvu Lazaret, dok su životno najugroženiji prebacivani na tada pusto ostrvo Vido, naspram starog dela grada Krfa - poznato i kao ostrvo zmija - na kojem je bila najveća bolnica sa 1.600 kreveta.
Na Lazaret su prve došle 21. januara 1916. moravska, pirotska i čačanska vojna bolnica. Uskoro je stiglo još nekoliko hiljada na smrt iscrpljenih i bolesnih mladića-regruta. Prvih nekoliko dana umiralo je dnevno i do 300 vojnika.
Preminuli vojnici su u početku su bili sahranjivani u rakama na kamenitoj obali ostrva Vida, a kada više nije bilo moguće iskopati toliki broj grobova, njihova tela su sa francuskog sanitetskog groba čamcima prevožena i potapana u vode Jonskog mora, između Vida i Krfa. Ovaj predeo nazvan je Plava grobnica, a inspirisan ovim potresnim događajem pesnik Milutin Bojić je napisao istoimenu pesmu.
Od 10.000 preminulih na Krfu, cele jedne divizije, oko 5.400 umrlih vojnika spušteno je u more, bez mogućnosti da budu sahranjeni.
U čast naših predaka koji tu počivaju, a po nalogu kralja Aleksandra, na Vidu je 1938. izgrađena mauzolej-spomen kosturnica, po projektu arhitekte Nikole Krasnova, pa je nekadašnje "ostrvo zmija" postalo poznato kao "srpski Jerusalim".
Svaki turista koji poseti ovo mesto je svojevrsni hodočasnik, a na ostrvu postoji i nepisano pravilo da se iz poštovanja prema preminulim junacima ovde ne pliva, i ne samo to: lokalni ribari iz poštovanja i pijeteta prema preminulima odavde nisu izlovljavali ribu narednih 50 godina.
Na mermernim zidinama mauzoleja nalaze se 1.232 kasete sa kostima ratnika koji su bili sahranjeni na 28 krfskih grobalja, a čija su imena bila poznata. Kosti 1.532 nepoznata ratnika sahranjena su u dva spoljašnja bočna kamena bunkera. Iznad ulaza u mauzolej je velika reprodukcija Albanske spomenice s grbom Kraljevine Jugoslavije.
Mitropolit Dimitrije 1918. godine za ovo ostrvce rekao je da je ono dokaz vitalnosti srpskog naroda, herojske borbe za slobodu i stremljenja ka budućnosti.
Od pomenutih 28, najveća groblja na Krfu su bila u Kato Korakijani sa 560 grobova i Agios Mateos sa 520 njih.
Ahileon je bio srpsko oficirsko groblje, dok su izbeglice sahranjivane na gradskom groblju u Garici i drugim seoskim grobljima.
Osim Mauzoleja na ostrvu Vido i Spomenika u Agios Mateosu, poznato srpsko spomen obeležja na Krfu je i Spomen ploča u Guviji, postavljena 1975. godine na plaži u ovom selu i luci, na 6 kilometara severno od grada Krfa, u znak sećanja na iskrcavanje srpske vojske koje je počelo na Badnje veče i trajalo do 5. aprila 1916. godine.
Tekst na spomen ploči ispisan je na francuskom, grčkom i srpskom jeziku.
Stradanju srpske vojske prilikom povlačenja preko Albanije posvećen je i muzej Srpska kuća, na Krfu. Muzejska postavka sadrži veliki broj eksponata - predmeta (oružja i opreme), dokumenata i fotografija iz tog tragičnog i slavnog perioda srpske istorije.
Prikupljeno je nekoliko stotina raznih originalnih predmeta. Ni jedan jedini predmet u ovoj postavci nije kupljen, već je dosta toga poklonjeno od strane brojnih građana Srbije.
Po završetku ratnih dejstava u Prvom svetskom ratu, odlučeno je da se na mestu na kom se od 1916. godine nalazilo groblje Glavne vojne poljske bolnice srpske vojske, podigne kompleks Srpskog vojničkog groblja na Zejtinliku, u Solunu, u sklopu kog su smešteni grobovi srpskih, francuskih, italijanskih, engleskih i ruskih vojnika poginulih u borbama i proboju Solunskog fronta.
Zejtinlik je dobio ime po turskoj reči za ulje (zejtin). Na tom prostoru je u doba otomanske imperije bila pijaca za prodaju ulja (tj. zejtina), ali se naziv održao među lokalnim stanovništvom sve do Prvog svetskog rata, iako je u to vreme, ovaj predeo bila samo gola ledina.
Pripreme za ovaj poduhvat počele su 1926. godine, kada je Savo Mihailović - kasnije prvi čuvar groblja - bio postavljen na čelo grupe koja je dobila zadatak da prikupi posmrtne ostatke izginulih ratnika raštrkanih po širokom prostoru na kom su se vodile borbe na Solunskom frontu. Oni su obišli oko 250 grobalja, eshumiravši poginule ratnike, koje su potom preneli sa svim poznatim o njima na prostor budućeg groblja.
Sav materijal za izgradnju groblja poticao je iz Srbije, gde je prethodno i obrađen. Zbog toga su pripreme za početak gradnje trajale do 1933. godine jer je trebalo pripremiti velike količine tesanog kamena za izgradnju mauzoleja, kapele i kosturnice i oko 2.000 mermernih krstova.
Završni radovi izgradnje otpočeli su 1933. godine pod rukovodstvom arhitekte Budimira Hristodula, jednog od 1.300 kaplara. Privedeni su kraju krajem 1936. godine, da bi 11. novembra 1936. na Dan primirja u Prvom svetskom ratu, bilo obavljeno svečano osvećenje mauzoleja.
Grčka je besplatno ustupila zemljište za izgradnju kompleksa od 7.000 km², a sav materijal i rad na izgradnji je oslobodila carina i poreza.
Oko srpskog dela groblja posađeni su čempresi koji su tu dopremljeni kao mlade sadnice iz Hilandara, sa idejom da budu večna straža palim borcima za slobodu.
Nakon izgradnje groblje je postalo stecište kako preživelih ratnika i porodica poginulih, tako i zahvalnih ljudi iz cele zemlje koji su tu dolazili da bi se poklonili palim borcima. Tokom kratkog niza godina u sklopu groblja je nastao svojevrstan muzej predmeta, knjiga i relikvija koje su tu donosili posetioci.
Za vreme Drugog svetskog rata sav teret očuvanja i održavanja groblja pao je na njegovog čuvara Đura Mihailovića. On je i pored svih ratnih nedaća uspeo da očuva groblje i da od nacističke pljačke sačuva knjige i relikvije, zakopavši ih na skrivenom mestu.
Tokom višedecenijskog razvoja Solun se priširio i danas se srpsko vojničko groblje na Zejtinliku nalazi u gradu u blizini jednog od gradskih trgova zvanog Metaksa.
Srpsko groblje predstavlja centralni deo kompleksa na Zejtinliku. U njegovom centru je kapela ispod koje se nalazi kosturnica u kojoj je sahranjeno 5.580 srpskih ratnika stradalih na Solunskom frontu. Oko mauzoleja (kapele sa kosturnicom) nalazi se deset parcela u kojima je sahranjeno 1.440 srpskih ratnika.
Pored toga tu su i dve zajedničke grobnice: 78 nepoznatih srpskih ratnika prenetih sa Solunskog fronta i 217 nepoznatih srpskih ratnika - zarobljenika prenetih iz Carigrada.
U sklopu srpskog groblja nalazi se tzv. Partizansko groblje na kome je sahranjeno 126 interniraca i zarobljenih partizana koji su izgubili živote u nacističkim logorima Pavlou Mela i Harmenkaj u Solunu tokom Drugog svetskog rata.
Od glavnog ulaza u mauzolej vodi široka staza do kosturnice sa kriptom, nad kojom je podignuta kapela u modernizovanom srpsko-vizantijskom stilu. Na prednjoj strani mauzoleja je mozaik svetog arhangela Mihaila po motivima freske iz manastira Manasija, ispod koga su stihovi Vojislava Ilića Mlađeg na granitnoj ploči:
Neznani tuđinče, kad slučajno mineš
Pored ovog svetog zajedničkog groba,
Znaj, ovde su našli večno utočište
Najveći junaci današnjega doba!
Roditelj je njihov: hrabri srpski narod,
Gorostas u svetskoj istorijskoj vojni,
Koji je sve staze iskušenja prošo
I čiji su borci, divljenja dostojni!
Padali od zrna, od gladi i žeđi,
Raspinjani na krst, na Golgote visu,
Ali čvrstu veru u pobedu krajnju
Nikad, ni za časak, izgubili nisu...
Sa druge strane se nalazi ulaz u kapelu iznad koga je mozaik velikomučenika Đorđa Pobedonosca, rađen po motivima freske iz Dečana, takođe iznad stihova ovog pesnika.
Blago potomstvu što za njima žali
Jer oni behu ponos svome rodu
Blago i njima jer su slavno pali
Za Otadžbinu, Kralja i Slobodu.
Unutrašnjost kapele ukrašena je natpisima svih jedinica koje su učestvovale na Solunskom frontu i glavnih bojišta na njemu.
Osim 7.441 ratnika sahranjenog na srpskom groblju na Zejtinliku, na francuskom groblju sahranjeno je 8.098 vojnika, na italijanskom se nalaze grobovi 3.500 njih, dok na engleskom leži 1.350 britanskih palih boraca.
(Telegraf.rs)
Povezane vesti
Zemljotres jačine 5 stepeni po Rihteru pogodio Grčku
Zemljotres pogodio Atinu
Sinovi ubili oca, u svemu im pomogao i zet: Žrtvu policija našla golu, detalji zločina šokirali Grčku
<% post.title %>
Prelepa Katarina iz Bora se zbog ljubavi preselila u Grčku i živi bajku na plaži: "Detetu sam dala srpsko ime"
Video: Gužve na hrvatsko-srpskoj granici: Kilometarske kolone
Telegraf.rs zadržava sva prava nad sadržajem. Za preuzimanje sadržaja pogledajte uputstva na stranici Uslovi korišćenja.
Komentari
Priče sa Weba
OVO JE NIKOLA STANKOVIĆ PIVCE KOJI JE JUTROS UBIJEN U KALUĐERICI Imao je debeli policijski dosije, a u njemu i pokušaj otmice poznatog fudbalera
KRVAVO JUTRO U BEOGRADU Muškarac ubijen ispred svoje kuće, devojka ranjena
(MAPA) STIŽU SNEŽNI TALAS I LEDENI DANI Meteorolog otkriva kada će cela Srbija biti zavejana i u minusu: U Beogradu do 20 centimetara snega, na planinama pola metra
Decko
Cast je biti potomak ovakvih junaka,ljudi koji su dali svoje zivote da bi nama obezbedili nase..ali steta sto mi nismo dostojni da ih zivimo.
Podelite komentar
Papa srbobran
Hvala i velika slava svim ovim herojima koji su za slobodu svih nas i nase djece ginuli
Podelite komentar
Kile
Vecna im slava i veliko hvala za hrabrost koju su iskazali i time nam vratili i ovo parce zemlje na koje danas zivimo..
Podelite komentar