Misteriozni dodekaedri Rimske imperije: Tajna koja možda nikada neće biti otkrivena

Ovi predmeti su nalaženi gotovo isključivo na prostorima naseljenim Keltima, a pošto nijedan ne prednjači dolasku Rimske imperije u njihove krajeve, veruje se da su proizvod sinteze rimske i galske kulture

Ne mora da dođe do civilizacijskog prekida da bi se zaboravio smisao nekog predmeta; ali ako do njega dođe, onda je utoliko teže utvrditi čemu je nešto služilo. Zato i imamo problem sa utvrđivanjem značaja nekih antičkih otkrića, kao što je tzv. Mehanizam sa Antikitere, uređaj koji se možda koristio za računanje astronomskih pozicija, ali ko zna.

Slično je i sa tzv. rimskim dodekaedrima, o kojima ne znamo ništa, nemamo predstavu čemu su služili, kakvu su funkciju imali, za šta su ih antički žitelji Rimske imperije koristili — mada nešto bi moglo da se zaključi na osnovu lokaliteta na kojima ih nalazimo.

Preporučujemo

Naime, svi su otkriveni na prostoru koji su naseljavali Kelti, dakle u današnjoj Francuskoj, Britaniji, Švajcarskoj, Niskim zemljama, i sâmoj zapadnoj Nemačkoj, na desnoj obali Rajne (svega tri lokaliteta nalaze se izvan tog kruga, jedan u Sloveniji i dva na srednjem toku Dunava).

Zato ih je možda bolje nazivati galo-rimskim dodekaedrima, šupljim dvanaestostranim predmetima, na kojima svaka strana ima oblik petougla i najčešće rupu, dok spoljne ivice uglavnom imaju oble izbočine, koje su kao kuglice ili čvorići.

Većina ih je izrađena od bronze, mada su neki napravljeni i od kamena, ali oni nemaju rupe i nemaju čvoriće na ivicama. Najviše ih je veličine pesnice, ali to varira; visinom se kreću od 4 do 11 cm, a rupice od 6 do 40 mm — s tim što dve nasuprotne obično nisu iste veličine.

Prvi galo-rimski dodekaedar otkriven je 1739. u Astonu, Hartfordšir, i od tada ih je iskopano najmanje 116, na lokacijama koje smo naveli; potiču mahom iz 2. i 3. veka. Ima ih koji su otkriveni u ostavama novca, što znači da su ih njihovi vlasnici držali za vrednote.

Zanimljivo, mada se u antici mestimično javljaju prikazi dodekaedra na kovanu novcu, ne postoji nijedan preživeli dokument koji ih spominje, zbog čega misterija ne samo što se ne rešava nego se i pojačava, jer zašto se nigde ne spominju?

Jedna teza kaže da je u pitanju bila naročita vrsta kocke za neku igru koja je zaboravljena, a druga da se radi o magičnom predmetu iz keltske religije, ili pre će biti galorimske religije, sinteze tradicionalne religije Gala sa rimskim i helenističkim religijama i praksama do koje je došlo nakon Cezarovih osvajanja (sličan predmet je otkriven u Pompeji, u kutiji u kojoj je čuvan ili nakit ili magijski predmeti).

Opet, možda je to samo puka igračka za decu, ili teg za ribarsku mrežu, ili glava poglavičinog žezla, ili neka vrsta muzičkog instrumenta, ili instrument kojim se računala udaljenost i ispitivalo zemljište za vojne svrhe, ili instrument za računanje udaljenosti objekata na bojnom polju, ili uređaj za proveravanje falsifikovanog novca.

Onda, možda je to bio uređaj kojim su ljudi određivali prolećne i jesenje ravnodnevnice i optimalni datum za setvu, ili su to bili držači za sveće (jer ostaci voska pronađeni su u jednom dodekaedru), možda spojnica za metalne i drvene stubove, možda neka alatka za pletenje, posebno rukavicâ (što bi objasnilo zašto nijedan nije otkriven u toplijim krajevima).

Konačno, možda je to bio merač kalibracije vodovodnih cevi, baza za legionarski steg, ili astrološki uređaj korišćen za proricanje — na jednom dodekaedru, pronađenom kod Ženeve 1982. godine, ispisani su latinski nazivi 12 znakova zodijaka.

Kojoj god funkciji da je služio, kao što rekosmo iznad, nastao je kao proizvod kontakta i sinteze keltske kulture i rimske (ili grčko-rimske), budući da nijedan nije pronađen a da prednjači zakoračenju Rima na galsko zemljište. Jednog dana misterija će možda biti rešena. To nije ovaj dan.

(Telegraf.rs)