Dan kada je pre 42. godine u Jugoslaviji na tren sve stalo: "Umro je drug Tito"

Rođen je u Kumrovcu, u Zagorju, u mešovitoj hrvatsko slovenačkoj porodici maja 1892. godine

Pre 42 godine, 4. maja 1980. godine, u Ljubljani, umro je Josip Broz Tito, višedecenijski neprikosnoveni lider socijalističke Jugoslavije, proslavljeni ratni komandant, osnivač Pokreta nesvrstanih.

Rođen je u Kumrovcu, u Zagorju, u mešovitoj hrvatsko slovenačkoj porodici maja 1892. godine. Iako je poznato da to nije tačan datum, tokom njegove vladavine kao dan rođenja obeležavan je 25. maj, pod nazivom - Dan mladosti.

Preporučujemo

Doživotni predsednik Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije preminuo je pre 42 godine, 4. maja u 15.05 časova, u Kliničkom centru u Ljubljani, tri dana pred svoj 88. rođendan.

Tito je prethodno u januaru primljen u bolnicu zbog problema sa cirkulacijom, a pre smrti mu je amputirana noga, na šta nije hteo da pristane dok god je bio svestan. Već od sredine februara, bio je u veštačkoj komi.

Vest o Titovoj smrti Jugoslovenima je saopštio spiker Televizije Beograd Miodrag Zdravković.

- Umro je drug Tito. To su večeras saopštili Centralni komitet Saveza komunista Jugoslavije i Predsedništvo Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije radničkoj klasi, radnim ljudima i građanima, narodima i narodnostima Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije - glasila je vest koja je odjeknula u celom svetu.

Uspon Tita

Na poziciji generalnog sekretara KPJ nalazio se od 1939. godine (od novembra 1952, odnosno Šestog kongresa KPJ, zvanični naziv je bio Savez komunista Jugoslavije). Formalno, od 1943. do 1963. bio je predsednik Vlade Jugoslavije, a potom predsednik države.

Kao austrougarski vojni obveznik učestvovao je u Prvom svetskom ratu, izvesno vreme i na srpskom frontu. Po njegovom svedočenju taj period delom provodi kao zatočenik u Petrovaradinskoj tvrđavi. U Galiciji, u borbama s ruskim trupama, ranjen je i zarobljen 1915. godine, pa je kraj Prvog svetskog rata, odnosno izbijanje revolucija februara i novembra 1917, dočekao u Rusiji.

U njegovim zvaničnim biografijama, Posle drugog svetskog rata, navođeno je da je učestvovao u Oktobarskoj revoluciji.

U Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca vratio se krajem oktobra 1920. Ubrzo se priključuje Komunističkoj partiji. Sindikalnim radom bavio se i ranije. Godine 1937. izbija na čelnu poziciju unutar KPJ, posle smenjivanja i streljanja Milana Gorkića (Josip Čižinski), prethodnog lidera te partije.

Radio je i školovao se, 1936. i 1937. u Kominterni u Moskvi. Bilo je to vreme najoštrijih čistki unutar sovjetske nomenklature, i komunističke internacionale, kada je likvidiran znatan broj i jugoslovenskih komunističkih prvaka.

Kao vođa KPJ predvodio je u Drugom svetskom ratu partizanski pokret (Narodnooslobodilačka vojska Jugoslavije). Bio je to ako ne najjači, onda sigurno jedan od ključnih pokreta otpora u Evropi. Iz rata je izašao kao legendarni vođa. Od Drugog zasedanja AVNOJ-a, novembra 1943, nosio je zvanje - maršal Jugoslavije.

Na čelu Jugoslavije nalazio se punih 35 godina.

Osim borbe protiv okupatora, jedinice pod njegovom komandom sprovele su i komunističku revoluciju, tokom i nakon rata, tokom koje su, između ostalog, u sprovođenju revolucionarne "pravde" nestale i desetine hiljada nekomunista, pod vidom "borbe protiv saradnika okupatora".

Godine 1948. odbacio je Rezoluciju Informbiroa komunističkih partija, kojom je osuđen on i KPJ. U teškim okolnostima, odoleo je snažnom Staljinovom pritisku, nakon čega je godinama vešto lavirao između istočnog i zapadnog bloka, izborivši sasvim osobenu poziciju Jugoslavije kao čelnice Pokreta nesvrstanih.

Tokom pedesetih godina, Jugoslavija je otuda dobijala značajnu finansijsku i vojnu pomoć od SAD.

Bio je jedan je od osnivača Pokreta nesvrstanih, što je u tadašnjim međunarodnim okolnostima, tokom procesa dekolonizacije, imalo veliki značaj. Njegova uloga u tom Pokretu, u poznijoj fazi, posebno je upamćena po doslednom nastojanju da se nesvrstani zadrže po strani od uticaja pojedinih problokovski opredeljnih članica.

U unutrašnjoj politici, sticajem raznih okolnosti, nesumnjivo i duboke starosti, ostavio je ustrojstvo koje se na kraju pokazalo kao neodrživo za funkcionisanje SFRJ - Ustav iz 1974. godine. Specifičan sistem konsenzusa predstavnika republika i pokrajina u Predsedništvu države pokazao se kao nerešiv problem kada se SKJ raspao januara 1990.

Sahrana Josipa Broza

Kovčeg sa Titovim posmrtnim ostacima Plavim vozom stigao je iz Ljubljane, preko Zagreba, u Beograd. Na sahranu je došlo 700.000 ljudi, a bilo je prisutno 209 državnih delegacija iz 128 zemalja sveta. Bio je to najposećeniji pogreb nekog državnika u 20. veku.

Poslednju poštu osnivaču Pokreta nesvrstanih odali su 31 predsednik države, 22 premijera, četiri kralja, šest prinčeva i 11 predsednika nacionalnih parlamenata. Iz Hladnim ratom podeljenog sveta, u Beograd su doputovali državnici iz oba tabora.

Na sahrani su bili i Margaret Tačer, potpredsednik SAD Volter Mondejl, Indira Gandi, Hosni Mubarak, Sadam Husein, Leonid Brežnjev, Nikolaj Čaušesku, švedski kralj Karl XVI Gustav...

Tito je sahranjen u Kući cveća na Dedinju, gde od 2013. godine pored njega počiva i supruga Jovanka.

(Telegraf.rs)