Sveti rimski car Ivan od Mičigena: Duboki smisao i posledice 2. svetskog rata stale u jednu fotku

Da je vračara na okružnom vašaru roditeljima Babkoka 1916. prorekla da će njihov novorođeni sin svega 29 godina kasnije na svoju glavu staviti krunu Svetog rimskog carstva, verovatno bi joj dali pare samo zato što ih je slatko nasmejala. A ipak...

Sumanutu opsesiju nacističkog režima simbolima odlično oslikava jedan događaj, koji se odigrao neposredno nakon Anšlusa, odnosno prisajedinjenja Austrije Nemačkom rajhu 12. marta 1938. I pored svih hitnih stvari koje su imali da urade, oni su se tog istog meseca bavili prenošenjem regalija Svetog rimskog carstva, pre svega krune, iz Beča u Nirnberg.

Preporučujemo

Radi se o bogato dekorisanoj kruni koja je, mada se prvi put u jednom sačuvanom pisanom izvoru pominje tek u 12. veku, najverovatnije izrađena po nalogu Otona I Velikog za potrebe njegovog carskog krunisanja 962., i koja je pola veka kasnije „dograđena” i usklađena sa željama Konrada II.

Njome je krunisana većina careva, bilo direktno od strane pape (poslednji takav je 1530. bio Karlo V) bilo u svojstvu „kraljeva Rimljana” i posle „kraljeva u Nemačkoj” (po papinom odobrenju to je donosilo zvanje „izabranog cara Svetog rimskog carstva”), sve do 6. avgusta 1806. kada je Franc II (od 1804. i car Austrije kao Franc I) abdicirao posle Austerlica i time formalno ukinuo carstvo.

Imperijalne regalije su imale turbulentnu istoriju. Isprva su često seljene, sve dok 1349. Karlo IV nije sagradio zamak Karlštejn kod Praga, za stalni dom carskih i čeških kraljevskih regalija. Ali zbog Husitskih ratova, Sigismund ih 1424. seli u Višegrad pa u Nirnberg, gde ostaju do 1796., kada ih zbog pretnje revolucionarne Francuske prebacuju prvo u Regenzburg pa 1800. u Beč.

Kao što rekosmo, nacisti su 1938. krunu odneli u Nirnberg, u kojem je svejedno boravila već više od tri stoleća, pa se može reći da su je vratili tamo gde je istorijski provela najviše vremena. Tokom Drugog svetskog rata čuvana je u podzemnom kompleksu Nirnberškog zamka, „Istorijskom umetničkom bunkeru”, zajedno s mnogim drugim dragocenostima.

Američka vojska je bunker otkrila 1945., u njemu pronašla Carsku krunu Svetog rimskog carstva, i već januara naredne godine je poslala u trezor Austrijske nacionalne banke u Beču. Ali to nije kruna koja je prikazana na prvoj slici, na kojoj jedan američki vojnik pozira s njom na glavi.

U stvari, radi se o identičnoj kopiji čiju je izradu 1915. naložio nemački car Vilhelm II, koji se i takvim stvarima bavio u jeku Prvog svetskog rata (nema preciznih datuma te ne znamo da li je to bilo pre ili posle Trojne ofanzive na Kraljevinu Srbiju). Od početka se čuva u Krunidbenoj sali Gradske većnice Ahena, podignute u 14. veku na mestu stare palate Karla Velikog.

Tamo se i danas nalazi. Samo je tokom rata morala privremeno biti sklonjena zbog savezničkog bombardovanja, u jednu pećinu kod grada Zigena, udaljenog oko 170 kilometara od Ahena (tačno između dva grada nalazi se Keln), u kojoj su je 3. aprila 1945. pronašli pripadnici američke 1. armije.

Momak na slici, šaljivdžija (sa sumnjivom količinom prstenja na rukama), je 29-godišnji Ivan Babkok (ili bolje reći: Ajvan), pripadnik 165. signalne fotografske čete. Rodom iz Mičigena („novi car Svetog rimskog carstva je iz Mičigena”, kaže jedan opis te slike), posle rata se vratio kući, a preminuo je 1994. u 78. godini života. Praktično je bio vršnjak s ovom krunom-kopijom.

Sama fotografija, međutim, nosi snažnu simboliku.

Na izvestan način, ona simboliše sav duboki smisao tog sukoba, s njegovim dalekosežnim posledicama: konflikt između starog sveta i novog, starog doba i novog, evropskog i američkog, monarhijskog i republikanskog, tradicionalnog i progresivnog, konzervativnog i liberalnog, visokokulturnog i vulgarnog, između zastarelih i savremenih formi, rečju, konflikt između arhaičnog i modernog; i konsekvence pobede potonjeg.

(P. L.)