IZGLEDA KAO ŠKOTSKA, A U STVARI JE SRBIJA: Spektakularni pogled na čuvenu tvrđavu iz našeg zlatnog doba (FOTO)

Maglič je jedno od naših najčuvenijih utvrđenja iz srednjeg veka, pre svega zbog toga što je jedno od retkih koje je koliko-toliko preteklo vekove turkokratije, ali takođe i zbog njegovog izgleda i dominirajućeg položaja iznad Ibarske magistrale

Maglič je srednjevekovno srpsko utvrđenje koje je ušuškano na okuci koju Ibar pravi na nekih dvadesetak kilometara južno od Kraljeva. Žiča, manastir u kojem su krunisani prvi nemanjićki kraljevi Srbije, taj "srpski Rems", nalazi se na pola puta.

Preporučujemo

Podignut je tokom prve polovine XIII stoleća, verovatno od strane kralja Uroša I Hrapavog, ali nije isključeno ni da ga je sagradio Stefan Nemanja II Prvovenčani. Strateški gledano, razlog za njegovu gradnju je očigledan: trebalo je, naime, da čuva put ka Studenici i Sopoćanima, i da spreči proboj svake buduće mongolske najezde u srce Raške.

Sastoji se od sedam običnih kula i jedne donžon-kule, koje su sve povezane zidinama. Glavne dveri se nalaze na severnoj strani, dok su jedne manje smeštene na jugoistočnoj. Unutar tvrđave pronađeni su ostaci palate, kasarne i crkve posvećena Svetom Đorđu, te rezervoar vode i bunar.

Palata, koja će vas možda najviše zanimati, pravougaona je građevina uz ivicu jedne od kula, dimenzija 17 m x 8 m, sa visokim krovom i glavnom dvoranom u prizemlju u koju se ulazi kroz vrata na istočnom zidu, te iz koje se kroz vrata na južnom ide ka kasarni.

Njegova specifična pozicija, umanjeni vojni značaj zbog udaljenosti od granica kraljevstva (Srbija se do prve polovine XIV veka dramatično proširila u odnosu na doba kada je podignut), blizina trima značajnim starim centrima srpske duhovnosti, učinile su ga idealnim za stolovanje srpskog arhiepiskopa Danila II, koji je dužnost poglavara naše Crkve vršio tokom kraljevanja Stefana Uroša III Dečanskog i njegovog sina Stefana Uroša IV Dušana Silnog. Kažemo kraljevanja, jer je Danilo preminuo 1337. godine, pre nego što se Dušan zacario u Skoplju.

Upravo je u Magliču arhiepiskop Danilo II napisao većinu svojih žitija po kojima je danas najpoznatiji: "Žitije kralja Milutina", "Žitije arhiepiskopa Arsenija I", "Žitije arhiepiskopa Joanikija" i "Žitije arhiepiskopa Jevstatija I"; žitija kraljice Jelene te kraljeva Dragutina i Milutina napisao je pre nego što se ustoličio za arhiepiskopa, verovatno dok je bio u Hilandaru.

Elem, ova maglička žitija čine jezgro zbornika "Životi kraljeva i arhiepiskopa srpskih", tzv. Danilovog zbornika, u kojem se nalaze i dela njegovih nastavljača i koji je kodifikovan 1375. godine.

Turci su osvojili Maglič po padu Smedereva i Srpske despotovine 1459. godine, a sledeći put je u naše ruke pao tokom Velikog turskog rata na samom kraju XVII veka, kada su ga srpski ustanici osvojili, zajedno sa Koznikom.

Naime, to je bilo doba kada su hrišćani predvođeni Austrijancima, u snažnom naletu nakon razbijanja Opsade Beča 1683. godine, doprli duboko u srce Balkana (pa morali da se povuku zbog ratnih zbivanja u Zapadnoj Evropi; to je dovelo do Seoba Srba, koji su takođe morali da se povlače preko Save i Dunava zbog turske osvete).

Nakon toga se Maglič vraća u turske ruke ali ga oni napuštaju, pa ovo utvrđenje, kao i sva ostala širom Evrope, gubi svoj značaj zbog sve dramatičnijeg razvoja tehnologije. Dugo je bio zapušten, delimična sanacija je izvršena nakon Prvog svetskog rata, ali su pravi konzervatorski radovi vršeni samo osamdesetih godina (za vreme socijalističke Jugoslavije, kada su obnovljeni i brojni manastiri poput Žiče, Studenice, Lazarice, a svi važniji hramovi stavljeni pod zaštitu države).

(O. Š.)