KAKO JE NEMANJA GRADIO STUDENICU: Slika koju niste videli, a koja dočarava atmosferu u Raškoj krajem XII veka (FOTO)

Veliki župan Stefan Nemanja, odnosno Sveti Simeon Mirotočivi, završio je prvu fazu gradnje Studenice 1196. godine, iste one u kojoj je na Državnom saboru u Rasu predao presto svom srednjem sinu, budućem Stefanu Prvovenčanom. Danas se u njoj nalaze njegove mošti

Manastir Studenica — na padinama Radočela a pokraj reke Studenice po kojoj je i dobila ime — svakako spada u red naših najvažnijih verskih institucija.

Preporučujemo

Ne samo što ju je na mestu vladarskog lovišta punog zverinja krajem XII veka podigao veliki župan Stefan Nemanja, prelomna ličnost našeg srednjeg veka, nego se danas u njenoj Bogorodičinoj crkvi nalaze i mošti tog vladara koji je u svetiteljskom smislu poznat kao Sveti Simeon Mirotočivi.

Pošto je uz Svetog Savu to naš najvažniji svetac, nakon spaljivanja moštiju njegovog sina na Vračaru od strane Turaka 1594. godine, može se slobodno reći da su te mošti, iz perspektive naše pomesne pravoslavne crkve, najvažnije svetiteljske relikvije koje imamo.

Prvobitni deo radova na izgradnji ove svetinje završen je 1196. godine, iste one u kojoj se na Državnom saboru u Rasu veliki župan Stefan Nemanja odrekao prestola u korist svog srednjeg sina Stefana Nemanje kojeg će istorija i narod zapamtiti kao kralja Stefana Prvovenčanog.

Šta više, Stefan Nemanja se i zamonašio u Studenici pre nego što je otišao u Hilandar, nakon čega je brigu o manastiru preuzeo Prvovenčani. Glavnoj crkvi (katolikonu) Nemanjin je unuk Radoslav 1245. godine dodao pripratu, a praunuk Milutin manju crkvu posvećenu Svetim Joakimu i Ani, roditeljima Deve Marije, koja je danas poznata kao Kraljeva crkva.

Bogorodičina crkva — čija je gradnja prikazana na prvoj slici, sa velikim županom Stefanom Nemanjom i suprugom mu, velikom županicom Anom, u prvom planu — jednobrodna je crkva sa kupolom na čijem se istočnom kraju nalazi trostrana apsida a na zapadnom velika priprata (ona Radoslavljeva). Predvorja su na severnoj i južnoj strani, fasade su od belog mermera, iznutra je crkva obložena tufom (vulkanoklastična stena).

Smatra se da je jedan od najboljih graditeljskih izraza raškog stila kao specifično srpske mešavine romaničke, gotske i vizantijske sakralne arhitekture.

Interesantno je pomenuti i to da se uz južni portal Bogorodičine crkve nalazi sunčani časovnik čije senovite skazaljke padaju na slova koja označavaju časove dana.

Najstariji je to časovnik u našem kulturnom nasleđu, barem od onih koji su sačuvani. A imajući u vidu da su arheološka istraživanja otkrila u studeničkom kompleksu još neke crkve iz XIII veka za koje nismo prethodno znali, ko zna šta još nije uspelo da preživi turkokratiju, genocide i etnička čišćenja, pa je palo u zaborav.

(O. Š.)