KO JE LJUBO BABIĆ: Priča o plemiću srpskog imena koji je izradio ZASTAVU NDH i USTAŠKE KUNE (FOTO)

Sve kad se sabere, bio je centralna figura hrvatskog slikarstva u periodu između dva svetska rata i njegov uticaj na potonje generacija umetnika bio je ogroman, ali njegova ratna epizoda sramna

Preporučujemo

Ljubomir Tito Stjepan Babić se rodio u Jastrebarskom 14. juna 1890. godine, u porodici sudije Antuna Babića i majke Milke, rođene Kovačić. Bratanac je bio hrvatskog pisca Ljubomila Tita Josipa Franje Babića koji je, pod mađarizovanim pseudonimom, stvarao kao Ksaver Šandor Đalski.

Babići su bili porodica koju je car Karlo VI Habzburški (dvadesetak godina tokom prve polovine XVIII veka čak i kralj Srbije) zbog zasluga oplemenio 1716. godine.

Pošto nisu bili staro plemstvo nisu mogli da računaju na nasledne dvorce i majure (njihovo "gnezdo" je bilo u Gredicama kraj Zaboka, danas u Krapinsko-zagorskoj županiji na granici sa Slovenijom; imanje su tu prvo uzimali u najam da bi ga otkupio tek Ljubin pradeda Matija), pa se, imajući u vidu da su imali nekoliko uzastopnih generacija pravnika, može reći da su bili "beamtersko", činovničko plemstvo.

Ipak, preko 200 godina pripadništva povlašćenom aristokratskom staležu moralo je psihološki ostaviti traga na njih, pa tako i na Ljubu Babića.

Tokom ranog života dosta se selio, zbog očevih neprestanih premeštaja, tako da je osnovnu i srednju školu pohađao u raznoraznim sredinama, mahom u Slavoniji ali i u Glini na Baniji. Tokom tinejdžerskih dana počeo je da studira slikarstvo kod već etabliranih slikara, upisao se i u umetničku školu, ali ga je otac naterao da ipak upiše Pravni fakultet u Zagrebu. Nije potrajalo: batalio je jurističku struku i posvetio se slikarstvu.

Studirao je u Minhenu, putovao po Austriji, Češkoj, po Balkanu, po Nemačkoj, Švajcarskoj, Italiji, Španiji, Francuskoj. Izlagao je svoje slike širom Starog kontinenta, ali se s izbijanjem Prvog svetskog rata vratio kući i bezuspešno pokušao da održi u životu sopstvenu slikarsku školu koju je otvorio. Potom je prihvatio da bude nastavnik na Umetničkoj školi u Zagrebu (danas je to Akademija lepih umetnosti); postao je na njoj i redovni profesor 1940. godine.

Tokom dvadesetih godina putovao je po Italiji i Francuskoj radi stručnog usavršavanja, a tridesetih je godina obilazio nemačke umetničke nastavne zavode kao i iste ustanove drugde po Evropi, ne bi li poučen tuđim iskustvom unapredio nastavu kod kuće. Istovremeno, 1932. godine diplomirao je istoriju umetnosti na Filozofskom fakultetu u Zagrebu.

Nastavio je da izlaže svoje radove tokom čitavog međuratnog perioda, u skoro svim evropskim metropolama, od Pariza i Milana preko Barselone i Lajpciga do Londona i Berlina. 1938. je imao izložbu i na Venecijalnom bijenalu, a naredne godine i u Njujorku.

1931. je godine ilustrovao, na zaista izvanredan način, "Hrvatske kraljeve" Vladimira Nazora, kao i druge knjige, čak i Tolstoja. Kažu da je briljirao u pozorišnoj scenografiji.

A onda dolazi 1941. godina, ta krvava 1941. Već aprila meseca, odmah po proglašenju tzv. Nezavisne Države Hrvatske, Ljubo Babić dizajnira zastavu te ustaške tvorevine i prvu seriju ustaških kuna, nove zvanične valute.

Dizajnira i vojne oznake Ustaške vojnice, paravojne formacije ustaškog pokreta slične nacističkom Vafen-SS-u (zapravo, kad kažemo da je neko bio ustaša prvenstveno mislimo na to da je bio pripadnik Ustaške vojnice) koja je tokom većeg dela rata bila odvojena od regularne vojske, Domobranstva (ove dve formacije su tek 1944. godine ujedinjene u Hrvatske oružane snage).

Pored toga, likovno uređuje ambasadu tzv. Nezavisne Države Hrvatske u Berlinu, izdaje knjige po ustaškom pravopisu, crta za Nemačko-hrvatsku poljoprivrednu izložbu, i tako dalje.

Zbog svega toga i uprkos tome što nikoga nije lično ubio, logično je bilo da će nakon Drugog svetskog rata pasti u nemilost, što se i desilo, ali ne baš onako kako bismo mislili. 1945. godine je isključen iz Udruženja likovnih umetnika Hrvatske na šest meseci. To je sve. Nije bio u zatvoru zbog svoje kolaboracije sa kvislinškim režimom.

U obrazloženju svoje odluke da ga se isključi, skupština ovog udruženja je u Narodnom listu 31. jula te godine napisala: "Ljubo Babić [...] izradio ustaške embleme i novčanice, organizirao i izveo dekoracije u ustaškom poslanstvu u Berlinu, zatim što je izdao četiri knjige o umjetnosti na ustaškom pravopisu, štampao članke, izvodio crtačke radove za Njemačko-hrvatsku poljoprivrednu izložbu u Zagrebu i držao predavanja...".

STROGO ČUVANA TAJNA: Dražini četnici bili Rajko Mitić, Bora Stanković, Mija Aleksić... (FOTO)

Sve u svemu, dobro je prošao, ali pre nego što ospete drvlje i kamenje po komunističkom režimu koji je navodno abolirao ustaše a progonio samo četnike, setite se da su u četničkim redovima bili i Rajko Mitić, Mija Aleksić, Bora Stanković, Mića Tatić, Žika Milenković, Branka Mitić te Aca Nikolić (koji će kasnije biti jedan od glavnih tvoraca jugoslovenskog košarkaškog čuda).

Oni su, kao i mnogi drugi članovi i četničke pristalice, nakon revolucije pomilovani, nisu proganjani, dopušteno im je da se bave društvenim radom. Tako da ništa nije crno-belo, osim Partizana.

Elem, Ljubo Babić je tokom socijalističke Jugoslavije bio više godine direktor zagrebačke Štrosmajerove galerije starih majstora pri Hrvatskoj akademiji nauka i umetnosti (koje je postao punopravni član 1950, 22 godine nakon što je postao pridruženi). Instituciju pod svojom upravom temeljno je preuredio, a organizovao je i u Parizu izložbu srednjevekovne umetnosti naroda Jugoslavije.

Upokojio se 14. maja 1974. godine. Sve kad se sabere, bio je centralna figura hrvatskog slikarstva u periodu između dva svetska rata i njegov uticaj na potonje generacija umetnika bio je ogroman.

(O. Š.)