Hronologija uspona i pada Bašara Al Asada: Od mirnih protesta, preko krvoprolića, do iznenadne promene režima

Ono što je duže od decenije delovalo kao rat bez kraja okončano je za svega nekoliko dana - posle godina borbi, krvoprolića, intervencija SAD, Rusije, Irana, Turske, Izraela... desilo se šokantno brzo - pao je Bašar Al Asad.

Sukob je počeo mirnim protestima za demokratiju, a zatim se razvio u višeslojni rat koji je uključio svetske sile, odneo stotine hiljada života i raselio milione ljudi.

Preporučujemo

Na kraju, predsednik Bašar Al Asad je u nedelju ušao u avion i napustio Damask, a pobunjenici su ušli u prestonicu Sirije.

Ovako je tekla istorija krvavih sukoba u toj zemlji:

Mart 2011 - Prvi veliki protesti protiv Asadove vladavine koji su počeli u Deri na jugu Sirije i proširili se širom zemlje. Snage bezbednosti odgovorile su hapšenjima i pucnjavom.

Jun 2012 - Svetske sile su se sastale u Ženevi i složile da je potrebna politička tranzicija, ali podela o tome kako to postići, kako se ispostavilo, omela je višegodišnje mirovne napore pod pokroviteljstvom UN.

Jul 2012 - Asad je pokrenuo vazdušne napade na gradove i mesta koja su se pobunila protiv njegove vlasti, a dojučerašnji mirni demonstranti uzeli su oružje u ruke. Ubijeno je na hiljade ljudi.

Avgust 2013 - Vašington je objavio da je upotrebom hemijskog oružja pređena crvena linija, ali napad gasom na gusto naseljenu pobunjeničku Istočnu Gutu na periferiji Damaska i smrt stotine civila nisu izazvali vojnu reakciju SAD.

Jan 2014 - Odmetnuta grupa al-Kaide zauzela je Raku pre nego što je preuzela deo teritorije širom Sirije i Iraka, proglasila kalifat i promenila ime u Islamska država.

Septembar 2014 - Vašington je formirao koaliciju protiv Islamske države i započeo vazdušne napade, pomažući kurdskim snagama da okrenu tok džihadističke ofanzive, ali stvarajući tenzije sa saveznicom Turskom.

Mart 2015 - Kako su Asadove snage gubile teritoriju u mnogim gradovima i mestima koji su se pobunili protiv njegove vlasti njegove partije Baas, glavna oružana pobuna koju su činili bivši demonstranti i dezerteri iz vojske polako je potkopavana od strane islamističkih militanata uz pomoć stranih džihadista koji su došli u Siriju.

Septembar 2015 - Rusija se pridružila ratu na Asadovoj strani, raspoređujući borbene avione i pružajući vojnu pomoć koja, uz pomoć Irana, brzo menja tok sukoba u korist vladinih snaga.

Avgust 2016 - Uplašena napredovanjem Kurda na granici, Turska je pokrenula invaziju sa saveznicima-pobunjenicima, stvorivši zonu turske kontrole koju je proširila 2018.

Decembar 2016 - Sirijska vojska i njeni saveznici pobedili su pobunjenike u njihovoj najvećoj urbanoj bazi Alepu nakon meseci opsade i bombardovanja, potvrđujući Asadov momentum.

Mart 2017 - Izrael je priznao da je izveo vazdušne napade na Hezbolah u Siriji, s ciljem da oslabi snagu Irana čije elitne Kuds snage i šiitske milicije iz Avganistana i Libana polako šire svoj uticaj u Siriji.

April 2017 - Sjedinjene Države izvele su prvi napad krstarećim raketama na sirijsku vladinu vazduhoplovnu bazu kod Homsa nakon napada otrovnim gasom na pobunjenike.

Novembar 2017 - Snage predvođene Kurdima, uz podršku SAD, pobedile su Islamsku državu u Raki. Ta ofanziva, kao i ofanziva rivalske sirijske vojske, tera džihadiste sa gotovo svih njihovih teritorija.

April 2018 - Nakon meseci blokade i vazdušnih napada, vojska uz podršku Rusije ponovo zauzima Istočnu Gutu, pre nego što je vratila i druge pobunjeničke enklave u centralnoj Siriji, a potom i pobunjeničku južnu bazu Dera u junu.

Septembar 2018 - Rusko-turski dogovor o Idlibu i pobunjeničkom severozapadu zamrzava frontove i smanjuje vazdušne napade koji su ubili stotine civila u poslednjem velikom uporištu opozicije.

Mart 2019 - Dok saveznici na terenu zauzimaju poslednje područje pod kontrolom Islamske države na istoku, Sjedinjene Države odlučuju da zadrže deo trupa u Siriji nakon što su ranije najavile povlačenje.

April-decembar 2019 - Asadove snage uz podršku Rusije pokreću ofanzivu na severozapadu koja se završava zauzimanjem strateškog pobunjeničkog grada Kan Šeikun u avgustu, koje je bilo mesto velikog hemijskog napada na civile.

Oktobar 2019 - Rusko-turski samit dovodi do smanjenja borbi, ali njene snage ponovo započinju veliku ofanzivu u decembru koja ulazi dublje u poslednje uporište opozicije.

Decembar 2019 - Mart 2020 - Ofanziva koju su Rusi pokrenuli na severozapadu Sirije raseljava oko milion civila, označavajući najgoru humanitarnu krizu od početka sukoba. Ankara šalje hiljade vojnika preko granice kako bi pomogla u zaustavljanju ofanzive. Turska navodi da neće sprečiti sirijske izbeglice da stignu u Evropu i otvara svoje granice. Hiljade izbeglica beže za Grčku.

Mart 2020 - Turska i Rusija se slažu o prekidu vatre u Idlibu, obećavši zajedničke patrole i uspostavljanje sigurnog koridora uz autoput M4.

Mart-avgust 2020 - Sirija se bori sa pandemijom kovida 19, koja zemlju dovodi u još teži položaj.

Maj 2020 - Mart 2021 - Vlada se suočava s ozbiljnim nestašicama goriva, a Sirijci čekaju u redovima po nekoliko sati za subvencionisani hleb, što su znakovi slabe ekonomije. Vlada je prisiljena da uvede racionisanje snabdevanja i primeni nekoliko rundi naglih poskupljenja.

Maj 2020 - Pojavljuju se prvi javni znakovi nesuglasica između Asada i njegovog rođaka, tajkuna Ramija Mlufa, sa kasnijim objavama video-snimaka o njihovom raskolu na društvenim mrežama.

Jun 2020 - Sjedinjene Države najavljuju najstrože sankcije protiv Damaska poznate kao "Caesar Act", sa širim ovlašćenjima za zamrzavanje imovine svakog ko sarađuje sa Sirijom, bez obzira na nacionalnost, i pokrivajući više sektora, od građevinske industrije do energetike.

Decembar 2020 - Mart 2021 - Izrael pojačava vazdušne napade na razne delove Sirije, posebno na istok, gađajući ciljeve kako bi sprečio dalju iransku prisutnost.

Februar 2021 - Administracija Džoa Bajdena sprovodi vazdušni napad u istočnom delu Sirije, uz iračku granicu, protiv objekta za koji je tvrdila da pripada iranskim milicijama. Sirija napad naziva "kukavičkim".

Mart 2021 - Sirijska funta dostiže nove minimume, menjajući se za gotovo 4.000 prema dolaru, dok ekonomija slabi usled ozbiljnih nestašica stranih valuta.

Februar 2023 - Razoran zemljotres pogađa Siriju i Tursku, gine više od 50.000 ljudi. I dok u Tursku stiže straan pomoć, ona u Siriju dolazi u malim količinama zbog sukoba.

Mart 2023 - Predsednik SAD Džozef Bajden upozorava Iran da će Sjedinjene Države "delovati odlučno" kako bi zaštitile Amerikance, nakon što je američka vojska izvršila vazdušne napade na iranske milicije u Siriji kao odgovor na napad u kom jedan američki vojnik poginuo, a više njih je ranjeno.

Maj 2023 - Arapske države okrenule su novu stranicu nakon godina konfrontacije s Asadom, dozvolivši Siriji da se vrati u Arapsku ligu, što predstavlja prekretnicu u njegovoj regionalnoj rehabilitaciji, dok ga Zapad i dalje izbegava nakon godina rata.

Decembar 2024 - Pobunjeničke snage otpočelu su iznenadnu ofanzivu koja je za svega nekoliko dana dovela do zauzimanja više strateški važnih gradova u Sirji. Dana 8. decembra sirijski predsednik Bašar al-Asad je ušao u avion i napustio Damasku. U međuvremenu, pobunjeničke snage u Damasku proglasile su glavni grad "slobodnim" od njegove dugogodišnje vladavine.

(Telegraf.rs)