Misterija srpskog Notr Dama: Čuva fresku Svete Petke obnaženih grudi, kažu da je najneobičnija crkva Srbije

Bogato istorijsko nasleđe Srbije broji i mnoge detalje, lokacije, objekte koji i danas imaju notu misterije, a među njima je i možda najneobičnija crkva u našoj zemlji koja donekle podseća na pariski Notr Dam, a čuva i izuzetno retku freske Svete Petke obnaženih grudi.

U pitanju je Bogorodičina crkva koja se nalazi u Donjoj Kamenici, naselju u opštini Knjaževac u Zaječarskom okrugu. Prema popisu iz 2002. to mesto smešteno na levoj obali Trgoviškog Timoka brojalo je 360 stanovnika, a kasnije je zabeležen i pad.

Preporučujemo

Iako je mnogo misterija oko same crkve, prvenstveno zbog njenog umnogome neobičnog izgleda, veruje se da datira iz prve četvrtine 14. veka. Pod zaštitom je kao spomenik kulture od velikog značaja.

Građevina je relativno malih dimenzija, ali veoma zanimljive arhitekture čijim se proporcijama stvara utisak monumentalnosti. Građena je u moravsko-vizantijskom stilu sa elementima romanske arhitekture.

Rađena je od lomljenog kamena i maltera uz mestimičnu upotrebu cigle, a svakako je jedinstvena jer nema pravog ugla na samoj građevini. Drveni ostaci u temelju svedoče da je nekada ispred postojao trem koji je u nekom periodu srušen. Detalji nisu poznati, te se beleži kao jedna u nizu nepoznanica ovog misterioznog zdanja. Konzervatorski radovi na živopisu i arhitekturi crkvice su okončani 1958. godine.

Nepoznat ktitor

Još jedna od misterija vezuje se za samog ktitora jer se o njemu ništa ne zna. Veruje se da je u pitanju bio plemić iz Srbije ili Bugarske.

Prema nekim predanjima, sumnja se da je svetinja podignuta kao zadužbina vojvode Mihajla Anđelovića. Istorija Anđelovića beleži kao namesnika despotstva, ali i da su njegovog rođenog brata Mahmuda turski vojnici oteli kao dete i preobratili u janičara, pa je potom dobio titulu velikog vezira. Kad su Lazar Branković i sultan Mehmed II pregovarali, rođena braća nalazila su se na suprotnim pregovaračkim stranama - Mihajlo na Brankovićevoj, a Mahmud na strani sultana Mehmeda II.

Crkva je u više navrata istraživana, ali dan-danas postoji mnogo tumačenja i ne može se sa sigurnošću tvrditi koje je od njih tačno. Tako, primera radi, postoje i dva različita podatka kada je svetinja podignuta. Po jednom od njih to se zbilo krajem 13. i početkom 14. veka, a po drugom čak sredinom 15. veka.

Neverovatni detalji unutar crkve

Freske koje se mogu videti unutar zdanja umnogome su posebne. Na jednoj od njih Sveta Petka je prikazana obnaženih grudi i to je jedan od retkih takvih prikaza u celom svetu, dok je u Srbiji jedinstven. Ona se nalazi u kulama zvonicima na spratu do kog vode uzane merdevine.

Istovremeno, sačuvani su ciklus Hristovih stradanja, velikih praznika, Bogorodičin ciklus, prikazi iz života Svetog Nikole, a takođe, postoji i ciklus svetih ratnika.

Primetno je da su mnoge freske oskrnavljene. Iako je znano kako i kada se to dogodilo u mnogim svetinjama u Srbiji, za ovu crkvu vezuje se i donekle specifično predanje.

Naime, postoji verovanje da su freske zapravo oštetili vernici koji su grebali lica svetitelja, verujući da će tako uspeti da se izleče. Jedina freska koja je izbegla takvu sudbinu je Tajna večera.

Valja pomenuti i da je u crkvi primetna upotreba vizantijskoplave boje koja u nekoj meri prikazuje i nameru ktitora da izgradi svetinju koja će vekovima opstati jer u srednjem veku nije bilo lako, a ni jeftino nabaviti prirodni plavi pigment koji je činio osnovu ove boje.

Kratak prikaz crkve možete pogledati i na ovom linku.

(Telegraf.rs)