Ova bolest se svakog jula pojavi u Srbiji, odnosi i živote: Najrasprostranjeniji je arbovirus na svetu

Vakcina protiv nje ne postoji ali su ispitivanja u toku

U Srbiji je u toku intenzivni nadzor nad Groznicom Zapadnog Nila, koju prenosi naš domaći kuleks pipens komarac, a madležni očekuju da se ovo oboljenje pojavi baš u toku ovog meseca. Kako saznajemo, za sada nema još potvrđenih slučajeva ni u Srbiji a ni u Evropi.

- U Srbiji se intenzivni nadzor nad Groznicom Zapadnog Nila u humanoj populaciji sprovodi od juna do prve polovine novembra meseca, a pasivni nadzor nad tim oboljenjem u ostalom periodu godine. Imajući u vidu iskustva kako okolnih tako i naše zemlje, prvi oboleli se registruju uglavnom u drugoj polovini jula meseca, a najveći broj slučajeva se prijavljuje tokom avgusta meseca - navode u Institutu za javno zdravlje Srbije "Dr Milan Jovanović Batut".

Preporučujemo

Оvo virusno oboljenje se prenosi ubodom zaraženog komarca.

- Glavni vektor, odnosno prenosilac je Culex pipiens, vrsta komarca koja je odomaćena i kod nas. Rezervoar zaraze su različite vrste ptica, u kojima se virus održava, dok je čovek slučajni, odnosno tzv. slepi domaćin i infekcija virusom Zapadnog Nila se sa njega dalje ne prenosi. Za naše područje karakteristično je da vektori postaju aktivni u proleće, tokom marta, aprila, a period njihove intenzivne aktivnosti je od kraja maja do septembra. Sezona transmisije virusa Zapadnog Nila u Srbiji uobičajeno traje od juna do novembra meseca - objašnjavaju u "Batutu". .

Na osnovu podataka dostavljenih Institutu "Batut” do 1. jula .2023. godine nisu registrovani potvrđeni slučajevi obolevanja od groznice Zapadnog Nila u humanoj populaciji. Do 28. juna ni u državama Evropske unije i Evropske ekonomske zajednice (EEZ), nisu prijavljeni slučajevi obolevanja od groznice Zapadnog Nila u humanoj populaciji.

Epidemiolog Slavica Maris, načelnik Jedinice za zarazne bolesti u Gradskom zavodu za javno zdravlje podseća najpre za Telegraf.rs podseća da Zapadni Nil  prvi put je izolovan i identifikovan 1937. godine u slivu Zapadnog Nila, u oblasti Ugande.

- Nakon otkrivanja virus se proširio sa Afričkog kontinenta na Bliski istok, delove Azije i Australije, centralnu i istočnu Evropu i Mediteran. Danas je ovaj virus najrasprostranjeniji arbovirus na svetu. Cirkulacija virusa Zapadnog Nila je prisutna na Evropskom kontinentu od 60-tih godina prošlog veka, ali se povećanje broja obolelih ljudi beleži u poslednje dve decenije i ima tendenciju porasta u budućnosti. Faktori koji su doprineli ovakvoj epidemiološkoj situaciji su klimatske promene, intenzivan međunarodni saobraćaj, širenje uzročnika i vektora na nova geografska područja, češće izlaganje ljudi divljim životinjama i insektima, promene u mikroorganizmima (rezistencija na antimikrobne lekove, porast virulencije) - objašnjava dr Maris.

Prema njenim rečima, primarni rezervoar zaraze su mnoge vrste ptica (gavrani, vrane, svrake, čavke i dr.) kod kojih je infekcija najčešće asimptomatska (bez simptoma bolesti).

- U endemskim krajevima virus se održava između ptica koje su zaražene i komaraca koji se hrane krvlju ptica.  Glavni vektor groznice Zapadnog Nila je komarac iz roda Culex ali i komarci drugih rodova kao što su: Aedes, aegypti, Aedes albopictus, Anopheles podložni su zaražavanju. Do sada je virus Zapadnog Nila izolovan kod 43 vrste komaraca. Кomarci se zaraze prilikom sisanja krvi zaraženog domaćina. Inficirani komarci doživotno prenose uzročnika - kaže dr Maris.

Prenošenje infekcije na ljude i druge životinje najčešće nastaje ubodom zaraženog komarca.

- Komarci se zaraze prilikom sisanja krvi zaraženih ptica. U retkim slučajevima infekcija može da se prenese putem transfuzije zaražene krvi, transplantacijom tkiva i organa i vertikalno sa majke na dete (transplacentarno i tokom dojenja). Virus Zapadnog Nila se ne prenosi među ljudima putem kontakta.  Simptomi bolesti nastaju 3 do 14 dana nakon uboda zaraženog komarca - kaže dr Maris.

Klinička slika

Kod oko 80 odsto  zaraženih osoba infekcija protiče asimptomatski. Oko 20 odsto inficiranih osoba ima blagu kliničku sliku u vidu groznice, glavobolje, mučnine, povraćanja, ređe se javlja otok limfnih žlezda ili pojava ospe na koži grudi, leđa ili stomaka. Pomenuti simptomi prolaze u toku nekoliko dana, a u retkim slučajevima mogu trajati i više nedelja.

- Kod jednog obolelog na 150 inficiranih dolazi do razvoja teške kliničke slike sa znacima upale mozga (encefalitis) ili upale moždanica i kičmene moždine (meningitis), odnosno neuroinvazivnog oblika bolesti. Tada u kliničkoj slici, pored groznice i glavobolje, dolazi do pojave ukočenosti vrata, stupora, dezorjentacije, kome, tremora, konvulzija, mišićne slabosti i paralize. Ovi simptomi mogu da traju nekoliko nedelja, sa mogućim trajnim neurološkim oštećenjima.  Osetljivost na infekciju je opšta, ali osobe starosti preko 50 godina imaju veći rizik za nastanak neuroinvazivnog oblika bolesti. Infekcija dovodi do stvaranja imuniteta - objašnjava naša sagovornica.

Dijagnoza oboljenja labaratorijski se potvrđuje na osnovu prisustva IgM antitela na virus Zapadnog Nila u serumu i cerebrospinalnoj tečnosti.

- Kada je o lečenju reč nema specifične terapije protiv groznice Zapadnog Nila. Bolest se obično završava potpunim oporavkom nakon nekoliko nedelja ili meseci. U slučaju teže kliničke slike, oboleli se hospitalizuje - napominje dr Maris.

Infekcija virusom Zapadnog Nila je zvanično prvi put registrovana u humanoj populaciji na teritoriji Srbije krajem jula meseca 2012. godine. U periodu od 2012. do 2022. godine kod nas je registrovano ukupno 1296 slučajeva groznice Zapadnog Nila. U istom periodu beleži se i 126 smrtnih ishoda koji se mogu dovesti u vezu sa obolevanjem od nje.

Vakcina protiv groznice Zapadnog Nila za primenu kod ljudi ne postoji, ali su ispitivanja u toku.

Mere prevencije

Najefikasniji način prevencije je sprečiti ubod komarca

Izbegavati izlaganje komarcima u vreme njihove najveće aktivnosti, u sumrak i zoru

Izbegavati područja sa velikim brojem insekata - šume, močvare...

Prilikom boravka u prirodi i na otvorenom koristiti sredstva (repelente) koja odbijaju insekte, na otkrivenim delovima tela

Nositi odeću koja pokriva ruke i noge

U cilju smanjenja broja komaraca u zatvorenom prostoru koristiti zaštitne mreže na prozorima i zaštitna sredstva (preparate) u vidu tableta, tečnosti i slično

Smanjenje broja komaraca na otvorenom, gde se radi, igra ili boravi, postiže se isušivanjem izvora stajaće vode koja je potrebna za sve faze razvoja komaraca i eliminisanjem mesta na koja se sklanjaju komarci (na taj način smanjuje se broj mesta na koja komarci mogu da polože svoja jaja

Najmanje jednom nedeljno treba isprazniti vodu iz posuda za cveće, posuda za hranu i vodu za kućne ljubimce, kanti, buradi, limenki, ukrasnih bazena ..

Ukloniti odbačene gume i druge predmete u kojima može da se nakuplja stajaća voda

Sprovođenje sistematskog suzbijanja larvi i odraslih formi komaraca od strane ovlašćenih stručnih službi

(Telegraf.rs)