Račanska prepisivačka škola nadaleko je poznata: Monasi su u kelijama čuvali srpstvo i pravoslavlje

Svoj rad monasi su krili od Turaka, a njihove knjige bile su tražene

Kad su Turci po Srbiji uzimali danak, palili manstire i uništavili sve što je srpsko, u gustoj šumi, u skitu Svetog Đorđa i manastiru Rača, monasi su prepisivali crkvene knjige. Račanska prepisivačka škola formirana je u drugoj polovini 17. veka i 1642. godine pojaljuje se prvi rukopis Kirijaka Račanina.

- Svaka prepisana knjiga održavala je bogosluženje, a ono je održavalo srpski narod na okupu. Račani su prvi koji prepisuju narodnim jezikom, a Gavril Stefanović Venclović prvi je koji razlikuje slova č, đ i ć skoro sto godina pre Vuka Karadžića - otkriva za RINU, sveštenik Slobodan Jakovljević, koji je na Bogoslovskom fakultetu u Beogradu doktorirao upravo na temi Račanska prepisivačka škola.

Preporučujemo

Prepisivači su radili u manastirskim kelijama, za razliku od carigradksih kolega imali su samo hatiju i papir i sve su obavljali sami, a njihov rad bio je nadaleko poznat i tražen, tako da se od prodaje njihovih knjiga finansirao manstir. Nedaleko od samog zdanja Rače, četrdeset minuta hoda uz istoimenu rečicu nalazi se skit Svetog Đorđa gde su monasi takođe radili. Narodno predanje kaže da se tu prepisivanjem bavilo na stotine monaha, ali to nauka nije potvrdila.

- Turski putopisac Evlija Čelebija zapisao je da se oko 300 monaha skrivenih u gustoj šumi bavilo prepisivanjem. Oni su sa srpskim narodom živeli tu oko 40 godina, radili su i stvarali. Preko dana bavili su se stočarstvom i poljoprivredom, a po noći uz svetlost luča prepisivali knjige - priča za RINU, meštanin Rače, Blagomir Ristić.

Njihov rad nastavio se i nakon prve Velike seobe Srba 1690. godine, i još više se pojačao. Račanski monasi napustili su manastir i osnovali prepisivačku školu u Sent Andreji u kojoj su stasali neki od najboljih prepisivača.

- Iako pojednici nikad nisu ni bili u mastiru Rača, niti u skitu Svetog Đorđa, oni su sebe nazivali Račanima, jer je biti deo ove prepisivačke škole u to vreme predstavljalo veliku čast. Ona je predstavljala odrednicu duhovnog i kulturnog elitizma te epohe. Najpozntiji nakon Kirijika su Kiprijan, Hristofor, Jerotej, Gavril Steafnović Venclović - kaže otac Slobodan Jakovljević.

Danas se dela Račanske prepisivačke škole nalaze svuda sem u manstiru Rača, u manastirskoj riznici nalaze se pojedine kopije.

(Telegraf.rs/RINA)