Zadužbina Nemanjića, veća od Gračanice, i dalje krije veliku tajnu: Uskoro će ugledati svetlost dana

Monumentalnu crkvu su uništile Osmanlije, no i dalje ostaje pitanje - ko ju je sagradio i zašto tako daleko na severu zemlje?

Monumentalna srednjovekovna crkva na Dvorinama kod Aranđelovca, koju su arheolozi počeli da istražuju 2016. godine, bila je veća od Gračanice, a podigao ju je neki od najmoćnijih Nemanjića, potvrdila su nova otkrića. Na raščišćavanju crkve od šuta i zemlje i konzervaciji nalazišta angažovani su ekipa Narodnog muzeja, pod vođstvom profesora dr Dejana Radičevića, studenti, ali i arheolog iz Amerike Dilan Perkinson.

Hram na Dvorinama, vladarska zadužbina, bio je dug 27 metara i širok 14 metara, odnosno veći od Gračanice. Crkva je podignuta početkom ili sredinom 14. veka, jer je zidana u srpsko-vizantijskom stilu koji se koristi od vremena kralja Milutina i traje do kraja dinastije Nemanjića. Ktitori bi mogli da budu i Stefan Dečanski i Dušan Silni, a dalja iskopavanja omogućiće da se preciznije odredi datum.

Preporučujemo

Najveća misterija grandioznog hrama jeste razlog zbog koga je podignut ovako daleko na severu, blizu nemirne granice s Ugarskom.

Do pronalaska na Dvorinama smatralo se da crkve srpsko-vizantijskog stila postoje samo na južnim prostorima srednjovekovne Srbije, na Kosovu i Metohiji i Makedoniji. Sad su arheolozi došli do dokaza koji ruše još jedno predubeđenje, da Nemanjići nisu imali zadužbine u Šumadiji.

- Crkva je najverovatnije izgrađena u vremenu kralja Milutina, koji u ratu s Ugrima 1319. gubi Beograd, gde je bilo sedište važne episkopije. Pisani izvori ćute o njenoj daljoj sudbini, ali više uglednih istoričara smatra da se eparhija ne gasi, već da samo menja sedište. Moguće da se ono premešta na Venčac, u deo episkopije koji je ostao u sastavu Srbije. To može da bude razlog zbog koga se ovde pravi grandiozan hram – rekao je prošle godine za RTV Šumadija arheolog dr Dejan Radičević, docent na Filozofskom fakultetu u Beogradu.

Arheolozi su stigli do srednjovekovnog sloja sahranjivanja u porti crkve, probijajući se kroz debeo sloj poznijih grobalja. Još teži zadatak ih čeka u unutrašnjosti hrama, gde moraju da otkopaju i debeo sloj šuta od ostataka srušenih kupola i grobova iz 17. i 18. veka. U velikoj seobi ovdašnje staro stanovništvo je izbeglo pred Osmanlijama, koje su srušile crkvu do temelja i opljačkale čak i njene lepe kamene oplate i opeke.

Sela su se obnovila tek posle nekoliko decenija kad se ostaci crkve više nisu videli iznad zemlje. Ipak, sećanje na svetinju nije nestalo: prostor hrama s portom, čak i temeljne zidine raskopavani su za grobna mesta, a kao nadgrobnici korišćeni su ogromni srednjovekovni monoliti.

Projekta konzervacije bi trebalo da se uradi na jesen, a da se iduće godine konzerviraju ostaci crkve.

VIDEO: Lobanja do lobanje- legijski logor u Viminacijumu

(Telegraf.rs/RTV Šumadija)