Žumarijada, mud(r)ijada, tucanijada: Najkompletniji kalendar manifestacija koje Srbi obožavaju, a nisu ni Guča, ni Egzit

Srpske "ijade" su raj za naše ljude, a najpoznatije su mud(r)ijada, slaninijada, kupusijada....

Pored dobro poznatih manifestacija kao što su Egzit i Sabor trubača u Guči, u Srbiji ima preko 400 različitih manifestacija, a mnoge su vezane za neke gastronomske običaje. U našoj zemlji su naročito popularne takozvane "ijade", koje se mahom održavaju u manjim mestima, a najpoznatije među njima su slaninijada, kupusijada, kobasicijada, pihtijada i druge...

Najhrabriji vitezovi Srbije u Kikindi su odmerili snage: Ove godine manifestacija je imala posebnu simboliku (FOTO)

Osim što sve ove manifestacije imaju takmičarski karakter, na njima je uvek i dobra zabava puna pića i dobre hrane.

Evo kada i gde se one održavaju.

Šljivijada (25.-27. avgusta)  - Blace

Manifestaciju "Dane šljive" ili "Šljivijadu" u Blacu svake godine poseti 50.000 domaćih i stranih turista. U pitanju je sajam šljiva, najzastupljenije voćne kulture u ovoj opštini, na kojoj učestvuje više od 50 proizvođača i prerađivača koji svoje projzvode izlažu na štandovima u centru grada. Osim ispijanja rakije i konzumiranja slasnih proizvoda od šljiva, svake godine se organizuje i niz takmičenja.

U pitanju je takmičenje u pripremanju srpskih tradicionalnih jela. Ekipe se nadmeću za nagradu u pripremi gulaša, riblje čorbe i specijalnog jela sa šljivama, a pobednik se proglašava na ceremoniji zatvaranja. Tada se bira i najbolji mladi poljoprivrednik sa područja opštine Blace koji osvaja nagradu od 500 evra.

Mud(r)ijada (31. avgust - 1. septembra) - Lunjevica, G. Milanovac

Mud(r)ijada je srpski narodni sabor i takmičenje u pripremanju jela od belih bubrega koje se održava u Lunjevici u blizini Gornjeg Milanovca svake godine od 31. avgusta do 1. septembra.

Prva Mud(r)ijada je održana u Šaranima, tačnije poznatom letovalištu Savincu, dok se od 2012. održava u Lunjevici.

Kulinarske ekipe se takmiče u spremanju specijaliteta od testisa veprova, bikova, konja, jarčeva, ovnova, kengura, irvasa, nojeva i ćurana. Par belih bubrega od vepra teže oko 300 grama, bikova više od pola kilograma. Takmičenje ima međunarodni karakter zbog učešća kulinarskih ekipa iz inostranstva. Jela od belih bubrega ocenjuje zvanični žiri koji bira glavnog degustatora takmičenja. Žiri proglašava pobednika u „svetskom prvenstvu u spremanju jela od testisa“ i tom prilikom za osvojeno prvo mesto uručuje prelaznu statu od drveta. Svake godine na ovu jedinstvenu manifestaciju okupi se nekoliko hiljada posetioca, koji uživaju u kulinarskim specijalitetima, šljivovici i bogatom Kulturno-umetničkom programu. Cilj ove manifestacije je propagiranje specijaliteta od belih bubrega, kao i tradicionalne srpske kuhinje.

Roštiljijada (29. avgust – 4. septembar) - Leskovac

"Leskovačka roštiljijada" spada u sam vrh turističkih manifestacija u Srbiji, što po broju posetilaca (preko pola miliona svake godine), što po sedmodnevnom trajanju.

Roštiljijada je festival roštilja i mesa sa pratećim sadržajima koncertima, karnevalima i kulturno- umetničkim programom kojima se privlači posebno mlađa populacija.

Svake godine krajem avgusta, početkom septembra meseca Leskovčani na Roštiljijadi obaraju rekord u spravljanju najvećih pljeskavica na svetu (a očekuje se i konačan dolazak Ginisa). Najveća pljeskavica do sada bila je teska 63 kilograma sa prečnikom od 169 centimetara, a široka 2,5 sentimetara.

Kupusijada (16. – 18. septembar) - Mrčajevci, Čačak

"Svadbarski kupus iz zemljanog lonca, i projom ispod sača"- mnogima samo na pomisao ovog prizora krene voda na usta.

Svi koji žele da okuse svadbarski kupus mogu to uraditi u Mrčajevcima, mestu u blizini Čačka, gde se svake treće sedmice u mesecu septembru, održava "Kupusijada".

Kako kažu orgaizatori "Kupusijada" ima za cilj da bude upamćena po izuzetno bogatom kulturno-umetničkom programu, gde se tri dana smenjuju folklorne i pevačke grupe, trubački orkesti, zdravičari, frulaši, kao i brojne estradne zvezde, a sve u cilju očuvanja i negovanja izvornog narodnog stvaralaštva i podsticanja kulturno-umetničkog amaterizma.

Pitijada (septembar) - Klupci, Loznica

„Pitijada“ je tradicionalna manifestacija u organizaciji Udruženja žena „Kalina“, koja se od 2011. godine održava u Klupcima, naselje kod Loznice.

Ova manifestacija počinje uvek u istom terminu, subota pred Vukov sabor, u septembru mesecu. „Pitijada“ je kulinarskog karaktera sa raznovrsnim asortimanom pita koje vredne ženske ruke lozničkog kraja umese i izlože. Iz godine u godinu ovaj događaj privuče sve veći broj učesnika i publike.

Čvarkijada (9. oktobar) - Valjevo

Manifestacija koja je posvećena brendu valjevskog kraja, održava se svake godine u drugoj nedelji oktobra i okuplja veliki broj posetilaca iz valjevskog kraja, ali i gostiju iz drugih gradova. Mnogi tada imaju priliku da vide kako se spremaju čvarci po recepturi staroj dvesta godina, ali i da degustiraju ovaj jedinstveni proizvod, koji je izum valjevskih mesara i koji se nigde na planeti ne priprema na ovakav način.

- Tajna dobrih duvan čvaraka je u njihovom dugotrajnom kuvanju, posle koga se prže, a potom cede kroz lanenu tkaninu - kažu oni.

U takmičarskom delu festivala najbolji mesari na keju reke Kolubare takmiče se u pravljenju duvan čvaraka, koje ocenjuje stručni žiri i proglašava pobednike. Izložbeno-prodajni deo festivala se održava na platou centra za kulturu, gde posetioci mogu kupiti različite proizvode kao što su med, rakije, vina, zimnice, suhomesnati proizvodi, suveniri, sušeno voće, rukotvorine od drveta…

Pršutijada (15. – 17. januar) - Mačkat, Zlatibor

„Pršutijada“ ili sajam suhomesnatih proizvoda održava se svake godine u porti crkve Sv. Proroka Ilije u zlatiborskom selu Mačkat. Već nekoliko godina ona okuplja veliki broj ljubitelja pršute, kobasice i drugih mesnih proizvoda zlatiborskih majstora, koji meso suše po recepturi svojih predaka.

Pored izlaganja i prodaje suvomesnatih proizvoda, propratni program čine predavanja iz oblasti ruralnog razvoja i kulturno-umetnički program. Prošle godine je "Pršutijadu" posetilo oko 10.000 ljudi, a svake godine je sve više posetilaca.

Slaninijada (16. – 19. februar) - Kačarevo, Pančevo

"Slaninijada" je manifestacija zasnovana na proizvodima od mesa koja reprezentuje tradicionalne gastronomske običaje i kuhinju stanovništva Južnog Banata.

U slaninarskoj republici u Kačarevu pored tradicionalnog takmičenja u kategorijama za najbolju domaću, najbolju zanatsku i najbolju industrijsku slaninu, budu organizovana i takmičenja u topljenju slanine, spremanju svinjskog paprikaša, kao i slaninarskog pasulja.

Svake godine se dodeljuju diplome za najdeblju slaninu i za najbolju slaninu od mangulice.

Kačarevci kažu da je slanina i vetar i život, ono što miriše i što se oseća u venama. Slanina se topi kada se mora, a jede uvek. Slanina je za Banaćane oduvek bila antibiotik, sapunjarom su se lečili, kožurom podmazivali đermove. „Kod nas se slanina sapunjara voli kao devojka u selu“ kažu Kačarevci.

Kobasicijada (26.- 28. februara) - Turija, Srbobran

Turijska kobasicijada je međunarodna poznata manifestacija koja okuplja veliki broj mesara i ljubitelja kobasica iz zemlje i okruženja, pa tako svakog februara u Turiju , opština Srbobran, koja ima oko 4.500 stanovnika za vreme "Kobasicijade" dođe i preko 10.000 ljudi.

"Kobasicijada" se održava u mestu Turija u opštini Srbobran, tridesetak kilometara od Novog Sada. Održava se od 1985. godine. Svake godine se pomera granica najduže kobasice, pa je tako aktuelni rekord 2.032 metra. Posetiocima se nudi bogat kulturni i zabavni program, takmičenje u brzom jedenju kobasice, a predviđena je i nagrada za gosta koji je došao iz najudaljenijeg mesta.

Butkicijada (sredina marta) - Subotica

Manifestacija "Butkicijada" održava se sredinom marta i obuhvata prezentaciju proizvoda kako od mangulice, tako i od obične svinje, i proizvoda od podolskog govečeta.

Pored toga, u asortiman su uvršteni i proizvodi domaćih manufaktura, koji verno oslikavaju ponudu i mogućnosti subotičke opštine, kao i sve što je potrebno za uskršnju trpezu (šunka,ren,šarena jaja). Gurmani mogu uživati u raznim specijalitetima, a u okviru manifestacije, održava se ocenjivanje najbolje šunke.

Tortijada ( početak aprila) - Jagodina

"Tortijada" u Jagodini  organizuje se po 12. put, a svake godine dočeka prave umetnike u pripremi torti. Mnogi se slažu sa činjenicom da to nisu samo torte, već prava umetnička dela koja svake godine bivaju sve lepša. Žiriju je iz godine u godinu sve teže da se odluče koja je torta kreativnija, ukusnija, sočnija.

"Tortijada" ima humanitarni karakter pa posle izložbe i ocenjivanja, torte budu poklonjene socijalnim i humanitarnim organizacijama i porodicama sa četvoro i više dece.

Tucanijada (8. april) - Mokrin

Svetsko prvenstvo u tucanju uskršnjim jajima pod nazivom "Tucanijada", održava se tradicionalno na Uskrs u Mokrinu. Osim domaćih takmičara, tu su i učesnici iz Slovenije, Bosne i Hercegovine, Rumunije i drugih zemalja iz okruženja.

Takmičari mesecima pregledaju na hiljade jaja u potrazi za oniom, najtvrđim. Stručnjaci za ovaj "sport" kažu da se tvrdoća jajeta proverava laganim kuckanjem jajeta o zube.

Komisija pobedničko jaje preseče na pola, da bi se uverila da li je reč o kokošijem svežem jajetu. Polovinu pobedničkog jajeta pojede pobednik, a drugu polovinu predsednik komisije.

Pihtijada (21. i 22. april) Rumenka, Novi Sad

„Rumenačka pihtijada“ je tradicionalna manifestacija međunarodnog karaktera sa specifičnom ponudom i velikim turističkim potencijalom. Tokom "Pihtijade" se kuvaju pihtije za degustaciju, ali i najpihtija dužine 18 metara. Ove godine se održala u Rumenci kod Novog Sada, ali često se menja lokacija održavanja.

Pored spremanja pihtija organizuje se i takmičenje u pripremi rena - ren je na ovim prostorima gajen još u vreme Marije Terezije, pa se toj kulturi želi vratiti stari sjaj. U sklopu manifestacije održavaju se izložbe narodne radinosti i rukotvorina, prodaja vina, rakije, kulena, kobasice i drugih prehrambenih proizvoda proizvedenih na tradicionalan način.

Rakijada (30. april) - Pranjani, G. Milanovac

Ljubiteralji rakije sa celog Balkana okupljaju se svake godine početkom maja na "Rakijadu" koja se već 15 godina održava u Pranjanima.

Centralni deo svake "Rakijade" je takmičenje u ispijanju rakije u kome učestvuju timovi iz raznih delova sveta. Kroz nekoliko "disciplina" - među kojima je ispijanje rakije nategom iz kapalice, timovi se takmiče i jedni protiv drugih, ali i pokušavaju da ostanu na okupu jer svaki pojedinačni takmičar može da ispadne ukoliko se previše napije. Na kraju, žiri uvek proglasi najbolje, a pobednik je najčešće alkohol.

Jagnjijada (2. jun) - Krupac, Pirot

U selu Krupac, jednom od najvećih sela grada Pirota održava se tradicionalno gastronomsko-turistička manifestacija "Jagnjijada".

U prelepom ambijentu pored Nišave posetioci mogu uživati u pozitivnoj atmosferi ali i jagnjećem pečenju koje se preprema na bezbroj načina. U okviru manifestacije organizuje se takmičenje u pripremanju jagnjetine pod sačem, na roštilju, na žaru, priprema se i jagnjeća čorbica a žiri degustira sve i bira pobednika. Nakon takmičenja posetioci ostaju do kasno u noć i uživaju u jagnjećem pečenju i piću.

Kulenijada (4. jun) - Erdevik, Fruška gora

Kulen kao specifična kobasica je jedan od tradicionalnih mesnih proizvoda iz Srema koji se pravi u svakoj dobroj sremskoj kući, a kako kažu, svaka kuća ima svoj recept koji ljubomorno čuva.

Prva "Kulenijada" je održana na salašu Branka Hodoba u Sremskoj Mitrovici, 1999. godine. Grupa entuzijasta i zaljubljenika u kulen, uz hladan špricer, dogovoriše se da naprave prvu kulenijadu.

Od tada se svake godine održava ova manifestacija a mesto održavanja je Erdevik koji se nalazi na Fruškoj gori, između Iloka, Sremske Mitrovice i Šida.

Štrudlijada (jul) - Novo Miloševo, N. Bečej

"Štrudlijada" je tradicionala turističko-kulturna manifestacija koja se održava jula svake godine u Novom Miloševu koje se nalazi kod Novog Bečeja. Na "Štrudlijadi" se između ostalog obara rekord u dužini štrudle pa je 2008. godine napravljena štrudla dužine 13,95 m. Za ovu džinovsku štrudlu je upotrebljeno 50 kila brašna, 12 kilograma maka, 10 kilograma šećera, 5 litara mleka, koliko vode i ulja, kao i 5 kilograma rogača. Održava se i takmičenje za najlepšu štrudlu kao i takmičenje u brzom jedenju štrudli. Na takmičenju se svake godine prijavi preko 240 pojedinačnih štrudli.

Žumarijada (22. jul) - Kladurovo, Petrovac na Mlavi

U naselju Kladurovo kod Petrovca na Mlavi, održava se etnomanifestacija "Kladurovsko leto", koja ima za cilj očuvanje muzičke baštine i starih običaja ovog podneblja. Osim kulturno-umetničkog programa i etnoizložbe, centralni deo manifestacije je "Žumarijada". To je takmičenje u pripremanju žumare ili žmara, čuvenog vlaškog specijaliteta od kukuruznog brašna, koje se kuva čak 16 sati, uz dodavanje ulja i praziluka. Ovo jelo, staro oko 300 godina, priprema se u selima sa područja Homoljskih planina.

Manifestacija je nastala iz želje meštana da obogate društveni život na selu i učvrste uspostavljenu saradnju sa udruženjima slične delatnosti, kao i da malo mesto naprave turistički atraktivno za sve posetioce. Glavni događaj dana je takmičenje u spremanju tradicionalnog jela pod nazivom „Žmare“, koje se pravi po posebnoj recepturi starih majstora i traje 16 sati. Na manifestaciji svoje domaće  proizvode, kao što su  sir, rakija, med, izlažu se individualni poljoprivredni proizvođači, kao i udruženja sa ručnim radovima i tradicionalnom hranom. Takođe u celu priču su uključeni folklorni ansambli koji prikazuju igre iz Istočne Srbije.

Bostanijada (22. jul) - Osipaonica, Smederevo

Manifestacija se održava svake godine u julu mesecu u selu Osipaonica kod Smedereva.

Svake godine okupjaju se bostandžije, poljoprivredni proizvođači, domaći i strani izlagači mašina za poljoprivredu, semenske robe,  kao i svega ostalog što je u vezi sa poljoprivrednom proizvodnjom i životom na selu.

Organizuje se i bogat zabavni program smederevskih i gostujućih kulturno umetničkih društava, a kako je manifestacija takmičarskog karaktera, ocenjuje se kvalitet bostana – najveće i najteže lubenice, najslasnije lubenice, najbolji pas čuvar, najbolja bostandžijska koliba, najbolje strašilo itd.

VIDEO: A ovako izgleda "Gulašijada"

(Marija Antonijević/m.antonijevic@ringier.rs)