Srpska kraljevska vojska uslikana u centru Splita 1920. godine, a danas širom ovog grada niču ustaški grafiti i Srbima prete batinama (FOTO)

Danas u Splitu vlada potpuno drugačija situacija nego što je to bilo početkom XX veka

Tokom proteklih nekoliko dana iz Splita nam dolaze prizori nacionalističkih ispada i mržnje prema Srbiji i njenom narodu, a tu i brojni ustaški simboli koje pojedinci iscrtavaju na javnim mestima, šaljući na taj način poruku da ideje koje su rođene za vreme Drugog svetskog rata i NDH i dalje postoje.

Ovakve scene nisu mogle ni da se zamisle u Splitu početkom XX veka, kada je stvorena Kraljevina SHS. Više je fotografija koje svedoče o velikom poštovanju i zahvalnosti koje je hrvatski narod gajio prema srpskom kralju i vojsci, ali jedna se posebno izdvaja.

Preporučujemo

U pitanju je slika na kojoj se vidi postrojavanje četnika u Splitu 1920. godine, na vrhuncu sukoba kraljevine Italije i Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca oko sudbine jugoslovenskog jadranskog primorja, prvenstveno Istre i Dalmacije.

Veliki broj vojnika sa jasnim obeležjima tadašnje kraljevine na svojim uniformama, kao i zastavom, uslikan je u centru grada.

Ovo sceni je prethodio događaj iz 1918. godine, koji se i dan danas prepričava. Nakon oslobađanja okupirane Srbije na kraju Prvog svetskog rata 1918. godine i stvaranja Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, usledila je kruna toj istorijskog ujedinjenja.

To je bio ulazak Srpske vojske u Zagreb, prestonicu dotadašnje Kraljevine Hrvatske-Slavonije, konstitutivnog dela Austrougarske monarhije. Potom su trupe prošle i kroz druge gradove u Hrvatskoj, da bi u Split došle 20. novembra, desetak dana pre formalnog ujedinjenja.

Ovo se odigralo na pozov Narodnog veća veća DSHS, koja nam je poslala molbu. Naša vojska je zbog toga otišla kako bi uspostavila red i mir, i da zaštite imovinu građanstva.

Split je sve do druge polovine XX veka bio i ostao najjugoslovenskiji od svih gradova Jugoslavije. Vlasti ovog grada su pretile zagrebačkim političarima da će Dalmaciju ujediniti sa Kraljevinom Srbijom ako oni odluče da stvore nezavisnu Hrvatsku. Tog 20. novembra 1918. godine, se gotovo sav narod okupio na Rivi tom prilikom.

Oko 20.000 Splićana i navijača Hajduka (jer, Hajduk je osnovan sedam godina ranije) srpsku je vojsku dočekalo povicima: "Živela Srpska vojska! Živela Jugoslavija!".

Dr Josip Smodlaka, osnivač i vođa Hrvatske demokratske stranke i u tom trenutku gradonačelnik Splita (to će postati u još jednom navratu, 1943. godine nakon sloma Italije, ispred AVNOJ-a) ovim ih je rečima pozdravio:

"Braćo srcu našem najmilija, neumrli vitezovi srpski! Dobro nam došli nepobedivi sokolovi naši! Dobro nam došli osloboditelji naši, ponosni naš cvete, najlepši i najmiliji. Blagosloven bio čas kada vas videsmo. Blagoslovena vam svaka stopa bila! Blagoslovene majke koje vas rodiše! Blagoslovena kolevka koja vas je odnjihala!

Blagosloveni opusteli domovi vaši, koji se u crno zaviše da nama uzmogne sinuti ovo zlatno sunce slobode, što nas sada obasjava. Koliko smo čeznuli za ovim časom! Zajedno sa vama kličemo onome koji vas je pripremio za pobede, vrhovnome vođi vašemu, unuku velikog vožda Karađorđa, Kralju vašemu i našemu. Da živi Kralj Petar! Da živi Srpska vojska!"

U Splitu je 1922. godine postavljena spomen-ploča na Rivi oslobodiocima - srpskoj kraljevskoj vojci, što je zdušno pozdravio okupljeni narod na obali mora, oko ovog obeležja.

U spomen tog dana, zahvalni Dalmatinci na ploči koju je zapljuskivalo more napisali su sledeći tekst: "Neka se znade da je na 20.11. 1918. za regencije Aleksandra Karađorđeva hrabra vojska kralja Srbije Petra I pod vođstvom majora Stojana Trnokopovića na ovaj pristan pobedonosno stupila. Pozdravljena, zagrljena blagoslovljena od celokupnog naroda i građanstva Splita".

Inače u Splitu je 8. decembra 1935. godine svečano otkriven i spomen-svetionik posvećen kralju Aleksandru I koji je bio jedinstven na prostorima čitave zemlje.

Na ovaj deo istorije se očigledno zaboravilo pa danas Srbi širom Hrvatske doživljavaju provokacije, uvrede i neprijateljstvo. To se upravo i dogodilo u Splitu tokom prethodnih nekoliko dana.

Tokom vikenda 9. februara vaterpolisti "Crvene zvezde" su napadnuti u centru Splita od strane huligana, što je uznemirilo javnost u Srbiji i celom regionu.

Hrvatski huligani su napali vaterpoliste "Crvene zvezde" dok su šetali splitskom rivom. Oni su nosili trenerke sa klupskim obeležjima, što je pojedincima očigledno zasmetalo.

Nekoliko huligana je presrelo Beograđane i napalo ih. Trojica su se spasili begom, a četvrti je nakon nekoliko primijenih udaraca sam skočio u more.

Još se nije slegla prašina oko ovog incidenta, kada su 11. februara na zidovima osnovne škole "Skalice" u Splitu osvanuli uvredljivi ustaški grafiti, koji pokazuju mržnju prema Srbiji, školi ali i policiji.

Čitava fasada škole išarana je grafitima "Mrzi Srbiju", "Za Dom", "Smrt policiji", "Mrzim školu i Srbe"... Na nekoliko mesta se našlo i ustaško slovo "U", uz koje je stavljan krst. Na ulaznim vratima je iscrtan veliki kukasti krst, koji je širom sveta poznat kao nacistički simbol.

Nakon toga su možda čak isti vandali unakazili i dečji vrtić. Na zidu vrtića na Mertojaku crnim sprejem ispisano je ustaško slovo "U" sa krstom i poruka "Smrt pandurima".

Na istom zidu piše i "ACAB", što je akronim engleskog izraza "All Cops Are Bastards", a što bi u slobodnom prevodu značilo "Svi panduri su kop*lad".

Juče je u Splitu osvanuo još jedan grafit. Na zgradi u naselju Spinut ispisano je "Maksovi mesari", čime se veličaju pripadnici grupe ustaškog zločinca Maksa Luburića.

Grafit je snimio stanar zgrade koji je izrazio zabrinutost zbog sve češćeg veličanja NDH i njihovih zločinaca.

VIDEO: Napadnuti vaterpolista Zvezde vikao da je Crnogorac:

(Telegraf.rs/N.C.)