Kako je izgledao plan za stvaranje "novih" Hrvata: Duše omladine treba izbrusiti da bi od njih nastale ustaše
Trebalo je to da bude generacija koja će prihvatiti autoritet kao jedini ispravni način kolektivnog delovanja, generacija koja prihvata nasilje i kojoj nasilje neće biti zadnja, već prva instanca
Donedavno, većina istraživanja fašizma bila je fokusirana na centralne aktere poput nacističke Nemačke i fašističke Italije, dok su tzv. periferni slučajevi ostali donekle zanemareni i neistraženi. Pitanje odnosa i uloge mladih ljudi u fašističkim pokretima i režimima već neko vreme zauzima značajan prostor u savremenim istoriografskim istraživanjima fašizma, piše net.hr.
Preporučujemo
Haos na maturskoj zabavi u Hrvatskoj: Učenik nokautirao profesora, đaci smatraju da je to zaslužio
Srpkinja uhapšena u BiH: Policija je privela zbog Interpolove poternice
Knjiga "Croatia and the Rise of Fascism – the Youth Movement and the Ustasha During the WWII" (Hrvatska i uspon fašizma - Omladinski pokret i ustaše tokom Drugog svetskog rata) istoričara Gorana Miljana, prva je koja obrađuje pitanje fašizma i ustaškog pokreta/režima s naglaskom na ideju, praksu, simboliku i ustašku viziju mladeži kao ključnog segmenta "nove", "preporođene" hrvatske nacije.
POGLAVAR JE JEDINI VOĐA
Polazeći od radikalnog nacionalizma ili onoga što se naziva ultranacionalizam, pristalice okupljene oko Ante Pavelića i njegove ideje državne samostalnosti kao jedinog načina "spasenja" hrvatske nacije, formirali su tridesetih godina 20. veka UHRO – Ustaša – hrvatsku revolucionarnu organizaciju, kasnije poznatu kao Ustaški pokret.
Osnovne karakteristike pokreta bile su stroga organizacijska hijerarhija u kojoj je poglavar kao harizmatski vođa postao otelovljenje ideje i jedini vođa, snažno naglašena militarizacija, antikomunizam i antiparlamentarizam, antisemitizam, kao i nasilje i terorizam kao opravdana sredstva za postizanje cilja.
U to vreme organizacija prolazi kroz svoju transformaciju tokom koje ideja fašizma, tada dominantne političke ideologije i prakse u većini evropskih zemalja snažno utiče na ideološki razvoj poglavnika i oko njega okupljene harizmatske aristokratije, tj. sledbenika koji bezuslovno veruju u njega, njegove ideje i ciljeve kao unapred određene. U tom razdoblju pa sve do 1941. godine Pavelićevi sledbenici, kako oni u inostranstvu tako i oni u Kraljevini, sve više naglašavaju važnost i ulogu fašizma kao ideološkog i političkog sistema. Razdoblje je to u kom studenti na Univerzitetu u Zagrebu, s ispruženim desnim rukama u vazduh, pevaju hrvatsku himnu i viču da je Ante Pavelić njihov vođa.
REVOLUCIJA DUHA - UKLONITI STRANE ELEMENTE
Jedan od važnih aspekata fašističke ideje nužne potrebe preporoda, javlja se potreba organizacije i vaspitanja omladine na novim principima. I dok škola i porodica ostaju važan činilac u tom procesu, država se nameće kao treći i najvažniji. U NDH ta ideja i praksa počinje samo tri meseca nakon uspostavljanja režima što označava početak onoga što se naziva "revolucijom duha". Cilj je bio odstraniti i ukloniti sve "strane elemente", a na njihovo mesto postaviti "nove" Hrvate – ustaše.
Iako se ideja organizacije državne mladeži javlja već 23. juna 1941. godine kada je izdata Odredba o sastavu ustaškog pokreta, tek 12. jula 1941. godine nailazi se na dokument objavljen u listu "Ustaša" koji definiše strukturu i zadatke novoorganizovane ustaške mladeži. Tim su dokumentom ukinute sve do tada postojeće organizacije mladeži, pa se sva mladež od navršene 7 do 18 godine sada svrstava u organizaciju ustaške mladeži. Sama organizacija se deli na Ustašku uzdanicu (7-11), Ustaški junak (11-14), Ustaška Starčevićeva omladina (14-18) i Univerzitetska omladina.
RODNA PODELA ULOGA: MUŠKARAC RATNIK, ŽENA - MAJKA
Tokom trajanja režima učinjeno je još nekoliko manjih izmena, poput organizovanja ustaških jurišnika i ustaških devojaka. Još jedna značajna karakteristika organizacije bila je njena stroga rodna podela uloga, tj. muška i ženska grana omladine. Ta podela bazirala se na strogom patrijarhalno-konzervativnom načelu unutar kog je, pojednostavljenim rečnikom, muškarac bio ratnik, a žena je bila majka, pa se stoga i vaspitanje omladine baziralo na takvim ideološkim i pedagoškim načelima.
ODANI NOVI HRVATI
U praksi su pripadnici ustaške omladine trebali da predstavljaju onaj segment društva koji je sposoban da shvati, brani i nastavi ono što su "izvorne" ustaše započele pod poglavarom. Dakle, ideja je bila da se stvori jedna nova generacija, generacija odanih "novih" Hrvata – ustaša koja će nastaviti borbu i veru u ono što je poglavar započeo. Kao što je Ivo Korski napisao u članku "Ustaška mladež u novoj hrvatskoj državi", objavljenom 1942. godine u ustaškom godišnjaku:
"Samo omladina može postati ustaška i zato je Poglavnik i osnovao [U]stašku mladež kao obaveznu organizaciju za sve hrvatske dečake i devojke, kako bi duše mladih Hrvata izbrusio i iz njih stvorio ustaše, koji će popuniti redove njegovih vernih ustaša i njih nadomestiti kad ovi padnu, na polju rada ili polju časti."
ZBOG TITA I ŽENE PRIMALI U "REDOVE"
Ustaški ideološki okvir naglašavao je ideju da su prethodne generacije Hrvata bile zatrovane liberalizmom, komunizmom, kao i nasilnim praksama zatiranja onoga što su ustaše smatrale da predstavlja "esenciju" hrvatskog duha i kulture.
Organizacija je bila aktivna na međunarodnom polju. Omladina je trebalo da se odgaja na novim principima i idejama, trebalo je da nauči vrednost manuelnog rada. Organizovane su radne akcije poput čišćenja gradskih parkova, čišćenja korita reka, pomaganja u poljoprivredi preko letnjih praznika, izgradnje mostova... Još jedan važan aspekt obrazovanja omladine bili su militarizam i kampovanje. Predvojničko obrazovanje je u početku bilo rezervisano samo za muškarce, ali je s pogoršanjem sigurnosne situacije i jačanja Titovog partizanskog pokreta postala naglašena i kod ženskog dela omladine, što je činilo značajan pomak od prvobitne uloge devojaka kao budućih majki.
SNAŽNE, ZDRAVE MAJKE
Kao sledeći važan segment naglašavan je sport i njegova uloga i važnost u razvoju zdravih, čvrstih i telesno sposobnih "novih" Hrvata – ustaša. Kao i u ostalim segmentima i ovde je vidljiva podela na muške i ženske sportove. S jedne strane, sport je trebalo da učvrsti fizionomiju, karakter i izdržljivost mladića, dok je s druge strane kod devojaka trebalo da bude takve namene i karaktera da one postanu snažne, zdrave majke. Još jedna ideja koja se propagirala, a koja je bila prisutna kod svih fašističkih organizacija omladine, bila je da "omladina vodi omladinu".
Stoga su i ustaše organizovale specijalne škole, poput one koja je osnovana u prostorijama fabrike Bata u Borovu u oktobru 1941. godine. Te škole bile su zamišljene kao škole u kojima se održavaju tečajevi za buduće službenike Ustaške omladine.
NASILJE NA PRVOM MESTU
Osnovna ideja bila je svrstati omladinu u jedinu dopuštenu organizaciju Ustaške mladeži. Kroz tu organizaciju trebalo je stvoriti "nove" Hrvate – ustaše, koji će biti odani svom poglavaru i svojoj naciji i koji će svoje zahteve i potrebe zajednice staviti ispred svojih individualnih potreba. Trebalo je to da bude generacija koja će prihvatiti autoritet kao jedini ispravni način kolektivnog delovanja. Generacija koja prihvata nasilje i kojoj nasilje neće biti zadnja, već prva instanca ako dođe do ugrožavanja novouspostavljenog poretka. Generacija koja je spremna da žrtvuje svoje živote ako poglavar i ustaše to zatraže od nje.
KO SE NE UKLOPI, MORA DA NESTANE
Generacija koja će prihvatiti "novi" evropski poredak fašizma i koja će znati da ga očuva pošto zameni "izvorne" ustaše. Trebalo je to da bude generacija koja će, prema rečima Antuna Bonifačića:
"Uklopiti sebe sama u narodnu celinu, razviti u sebi sve mogućnosti do kraja i biti spremna na najveću žrtvu, postaje najviši zakon zdravog pojedinca. Svako, ko ne može da se uklopi, mora nestati, kao i svaki virus iz zdravog organizma."
Kao zaključak, ova knjiga je važna jer obrađuje ključan, do sada potpuno zanemaren segment ustaške ideologije i prakse i njihovog odnosa prema omladini i društvu uopšte. Pored toga, knjiga doprinosi širem razumevanju fašizma na "periferiji".
Strogo definisane rodne uloge, važnost patrijarhalne porodice, pitanje demografije, pitanje kapitalizma i komunizma kao sistema koji uništavaju omladinu, uloga nasilja i ideja nužne potrebe regeneracije i očuvanja "esencije" nacionalnog bića, samo su neki od aspekata koje ova knjiga obrađuje, a koji poslednjih godina ponovo dolaze do izražaja u radikalno-konzervativnim pokretima i idejama na jugoistoku i istoku Europe.
VIDEO: Srbi i Hrvati pevaju Đurđevdan
(Telegraf.rs / Izvor: net.hr)