Zemunsko groblje je najstarije u gradu, ono nam otkriva bogatu istoriju ove opštine

Na jednom mestu, zapravo, nalaze se tri groblja: pravoslavno, rimokatoličko i jevrejsko

Najstarije beogradsko groblje nalazi se u - Zemunu.

Ono je datira iz 18. veka, a površina groblja na Gardošu je oko 4,68 hektara.

Na jednom mestu, zapravo, nalaze se tri groblja: pravoslavno, rimokatoličko i jevrejsko.

Rimokatoličko groblje nastalo je posle 1717. godine na uzvišenom desnom platou iznad Donjeg grada, da bi krajem istog veka bilo izmešteno i pravoslavno groblje.

Ono se, inače, nalazilo u blizini Svetonikolajevske crkve i na istočnoj strani današnje Sinđelićeve ulice.

Najstariji spomenik na jevrejskom groblju je iz 1746. godine.

Zemunsko groblje nekada je bilo izvan bedema grada, a danas je okruženo mrežom ulica i jasno oivičeno ogradama i konfiguracijom tla.

S južne strane stoji stari odbrambeni zid s puškarnicama iz 1841. (neparna strana Grobljanske ulice).

Sa zapadne strane groblje je ograničeno ivicama brega koje se uzdiže iznad Ulice cara Dušana, do parcela zgrada prema Ulici Sibinjanin Janka i nastavka iste ulice do porte nadgrobne crkve Sv. Dimitrija (Hariševa crkva), na severnoj i istočnoj strani.

Tridesetih godina postavilo se pitanje proširenja ovog groblja, pa i njegovog izmeštanja.

Ideja o izmeštanju iznošena je tokom i nakon Drugog svetskog rata, ali umesto toga, zbog izuzetnih kulturno-istorijskih vrednosti, 1973. godine odlučeno je da bi Zemunsko groblje trebalo tretirati kao Novo groblje i pretvoriti ga u spomen-park.

Sagrađeno je Novo bežanijsko groblje, ali se i dalje vrše sahranjivanja na Zemunskom groblju i to onih stanovnika koji na tom prostoru imaju grobna mesta i grobnice u kojima su sahranjeni njihovi preci.

Rimokatoličko i pravoslavno groblje su razdvojeni konfiguracijom tla, ali ipak čine jednu celinu od ukupno 23 parcele. Petnaest parcela je na pravoslavnom delu. Na zapadnoj strani pravoslavnog groblja tridesetih godina dvadesetog veka formirano je i tzv. rusko groblje.

Prilikom rekonstrukcije 1977. godine, Jevrejsko groblje je pretvoreno u posebnu memorijalnu celinu na manjem prostoru na kojem su pregrupisani stari nadgrobni spomenici.

Te godine su, na delu gde je bilo Jevrejsko groblje, izgrađeni rozarijumi i kolumbarijumi po projektu arhitekte Branislava Nestorovića. Na drugom delu tog prostora i danas se obavljaju sahrane pripadnika Jevrejske zajednice opštine Zemun.

Postoji i zajednički spomenik posvećen žrtvama fašizma 1941 – 1945, sa imenima stradalih Jevreja u toku Drugog svetskog rata.

Nedaleko od Jevrejskog groblja Savez boraca NOR-a podigao je 1957. godine Spomenik Žrtvama fašističkog terora 1941 – 1944. nad masovnom grobnicom stradalih u logoru Staro Sajmište.

Crkva Sv. Dimitrija, poznatija kao Hariševa kapela, građena je tokom 1874. godine po projektu arhitekte Svetozara Ivačkovića, kao zadužbina uglednog zemunskog trgovca Dimitrija Petrovića i njegovog zeta Grigorija Hariša. Ona se nalazi na pravoslavnom delu groblja.

U porti Hariševe kapele sahranjivani su od 1944. godine, zbog nedostatka prostora, i građani, pošto je o porti, kao i o celom groblju, odlučivala određena opštinska služba.

Zemunska Srpska pravoslavna crkvena opština je 1957. godine uputila nadležnom organu Narodnog odbora predstavku "o obustavi sahranjivanja u porti", koja je sastavni deo postojeće, zakonom zaštićene crkve.

Po zahtevu se postupilo i od tada se u porti sahranjuju, kao i ranije, sveštena lica i zaslužni članovi konfesionalne opštine sahranjivani odobrenjem Arhiepiskopije beogradsko-karlovačke i Srpske pravoslavne crkvene opštine u Zemunu, u čijoj nadležnosti je crkva i danas. U porti se nalazi i zajednički spomenik stradalim u nacističkom logoru u Staroj Gradišci.

Više memorijalnih spomen obeležja može se videti na pravoslavnom delu groblja: Spomenik umrlim članovima Zemunskog srpskog dobrovoljačkog pozorišnog društva iz 1895. godine; Spomenik srpskim vojnicima poginulim i umrlim za vreme Prvog svetskog rata, podignutog nad kosturnicom 1928. godine, Spomenik nad kosturnicom stradalih planinara.

U okviru Rimokatoličkog dela groblja nalazi se kapela Žalosne Gospe, formirana još prilikom nastanka groblja. Ipak, njen današnji izgled se pripisuje radovima koji su na njoj izvršeni 1811. godine.

Na njoj se izdvaja rad vajara Rudolfa Valdeca: izuzetno vredna predstava Isusa Hrista u visokom reljefu.

Na rimokatoličkoj celini je 1928. godine podignuto Spomen-obeležje palim ratnicima u Svetskom ratu 1914 - 1918. nad zajedničkom grobnicom austrougarskih vojnika.

Na površini Zemunskog groblja izgrađena je i uređena 1972. godine parcela, odnosno groblje boraca iz NOR-a.

Na Zemunskom groblju počivaju velikani poput lekara Dr Jovana Subotića, kulturnog radnika i upravnika Tekelijanuma Steve Popovića, književnika i publiciste Oto Bihali-Merina, akademika Ivana Klajna i drugih.

Važna godina u istoriji groblja je 1994, kada je proglašeno za kulturno dobro Republike Srbije.

U sastav grdskih grobalja ušlo je 1970. godine, od kada se o njegovom uređenju i održavanju stara JKP "Pogrebne usluge" Beograd, koje posebnu pažnju posvećuje ovom istorijskom groblju.

Ovo preduzeće je, zahvaljujući dugogodišnjem iskustvu i stručnosti, učestvovalo u sanaciji Hariševe kapele, a obezbeđuje i pogodnosti za stabilizaciju nadgrobnih obeležja primenom nove tehnologije koja garantuje njihovu dugotrajnu stabilnost.

Planirane su aktivnosti koje će doprineti očuvanju i funkcionalnosti ovog najstarijeg beogradskog groblja.

(Telegraf.rs)