Sačuvati nazive po ex-YU toponimima važnim za srpsku istoriju

Istoričar Momčilo Pavlović smatra da bi svaka ulica trebalo da ima ''dosije'' sa podacima o tome kada, pod kojim okolnostima i sa kakvim obrazloženjem je dobila ime

Najava mogućeg preimenovanja ulica u Beogradu, poput Sarajevske, Mostarske ili Zagrebačke i drugih ulica koje decenijama nose nazive po toponima sa prostora bivše Jugoslavije, izazvala je polemiku u javnosti i na društvenim mrežama, a istoričar Momčilo Pavlović kaže da promena naziva ulica ne menja istoriju, ali da menja naš odnos prema njoj, te da tome treba pristupiti pažljivo, pravično i odgovorno.

Preporučujemo

Pavlović primećuje da najavu o promeni naziva ulica u srpskoj prestonici, u koje nose ime po gradu ili državi iz regiona, a u kojima nema ulice nazvane po srpskoj prestonici ili nekom drugom srpskom toponimu, mnogi pogrešno tumače kao želju Srbije i Beograda da izbrišu sve što asocira na jugoslovenstvo i određen istorijski period.

Važno je, kaže, da se nazivi ulica stave u kontekst vremena i meri ondašnjim političkim i geografskim težnjama ili aršinima.

- U Beogradu je, na primer, u 19.veku postojala Dubrovačka ulica kada je snažan pokret dubrovačkih, katoličkih Srba imao određene težnje prema Srbiji i po tim aršinima je odlučeno da se tako nazove ulica, a ne po današnjim kada su politika i događaji preokrenuli pogled na svet kod obeju strana - kaže

On smatra da bi svaka ulica trebalo da ima ''dosije'' sa podacima o tome kada, pod kojim okolnostima i sa kakvim obrazloženjem je dobila ime, a da istoričari, antropolozi, urbanisti i predstavnici drugih struka treba zajednički da preispituju i da se dogovaraju oko preimenovanja ulica.

Pavlović ističe da je godinama ukazivao na nelogičnost da je jedna ulica u Beogradu nosila ime Alije Alijagića, koji je 1921. godine izvršio atentat na ministra unutrašnjih dela Kraljevine SHS Milorada Draškovića

- Terorista, koji je pred decom pucao u Draškovića, imao je ulicu u Beogradu, a ubijeni ministar, koji je zadužio srpsku privredu i politiku, nije imao. Drašković je na kraju dobio ulicu, ali mislim i da je jedan deo ulice Alije Alijagića zadržao to ime -  priča Pavlović.

Nazivi ulica u Beogradu su, od 1872. godine kada je prvi put označeno pedesetak ulica, menjani više puta, a brisali su ih, kaže Pavlović, svi - vladari dinastija Obrenovića i Karađorđevića, osvajači i okupatori, vlast Kraljevine Jugoslavije...

- Milan Nedić i njegova uprava su, recimo, kompletno promenili naziv ulica, izbrišivši hrvatske i jugoslovenske toponime. Komunisti su, takođe, dobrano promenili čitavu toponimiju grada, čak su ulice nazivali po živim revolucionarima - priča Pavlović.

Tako je, dodaje, jedan od najistaknutijih jugoslovenskih rukovodilaca, Evdard Kardelj, jedno vreme, neposredno posle rata, imao ulicu u Beogradu - današnju Dečansku, dok su ime Josipa Broza Tita nosile nosile glavne ulice u gradovima širom Jugoslavije, a i svaka republika je imala grad nazvan po doživotnom predsedniku SFRJ.

Pavlović ukazuje da su nestankom Titove Jugoslavije sve bivše republike, osim Srbije, ne samo izbrisale srpske toponime iz naziva ulica, nego i promenile nazive mesta, oblasti ispisujući, kaže, nove geografije i atlase.

Međutim, to što drugi brišu ulice za Srbiju, smatra Pavlović, ne treba da bude merilo ni parametar i dodaje da Beograd, kao nekadašnja prestonica Jugoslavije treba da sačuva i taj deo jugoslovenskog nasleđa, ali ne u starom jezgru grada.

- To treba da budu delovi grada koji su izgrađeni u vreme Jugoslavije, poput Novog Beograda - kaže istoričar.

Mišljenja je da princip reciprociteta i argument da , koji se spominje kao argument za moguće promene naziva ulica, treba primeniti gde god je moguće, ali ''''uravnoteženo''''.

- Treba primeniti taj princip, a on može da ''sudi'' i protiv nas. U Beogradu, na primer, postoji Lješka ulica, a Lješ je srpska ambicija, težnja, srpska istorijska akcija u jednom trenutku - objašnjava Pavlović poreklo imena ulice na Banovom Brdu nazvane po gradu u Albaniji koji je srpska vojska zauzela u Prvom balkanskom ratu.

Pavlović smatra da Beograd kao metropola treba da se drži principa reciprociteta u odnosu na prestone gradoce, a ne i na male sredine.

- Reciprocitet da, ali uravnoteženo i da se svaki pojedinačni slučaj ispita sa svih strana i čuju argumente za i protiv. Kada jednom promenite ulicu, niste promenili istoriju, ali ste promenili odnos prema istoriji, a to je suština promene naziva ulica - navodi Pavlović.

Naglašava da sve što je vezano za srpski narod, državu i istoriju treba pažljivo čuvati i negovati, posebno toponime koji su mesta sećanja, stradanja, stvaranja, življenja sa istorijsko-geografskog prostora južne i stare Srbije kao što su Kumanovo, Skoplje, Bitolj, Prilep, Bregalnica, Kajmakčalan...

- To su toponimi koji su trajno ugrađeni u svest i istoriju srpskog naroda, bez obzira što je to sada druga država, Severna Makedonija, koja je dobrano poništila sve što podseća na srpsku istoriju - kaže istoričar.

(Telegraf.rs/Tanjug)