USRED BEOGRADA NALAZIO SE NAJVEĆI KONCENTRACIONI LOGOR: Na hiljade srpskih logoraša je u njemu preminulo! (FOTO)
Na današnji dan 1941. godine u koncentracioni logor na Banjici, primljeni su prvi zarobljenici, a kroz njegove zidine za četiri godine prošlo je gotovo 30.000 ljudi
Svega tri meseca imao je Veroljub Mičić kada je 30. maja 1944. godine sa majkom i sestrom doveden u ''fabriku smrti'' na Banjici. Prve mesece svog života proveo je u zagrljaju majke dr Levi Mičić Rahaele, u najvećem koncentracionom logoru na području okupirane Srbije, dakle NDH. Njegovu majku i četvorogodišnju sestru Veru Nemci su streljali 1.oktobra 1944. godine, nekoliko dana pre gašenja ovog logora. Veroljub je preživeo. I bio je jedan od retkih koji je preživeo. Čak 4.286 zatočenika ovog zloglasnog logora nije imalo tu sreću.
Na današnji dan 1941. godine u ovaj koncentracioni logor na Banjici, koji su osnovali nemački okupatori, primljeni su prvi zarobljenici. Kroz njegove zidine za četiri godine, koliko je trajao, prošlo je gotovo 30.000 ljudi, najrazličitijih nacionalnosti, zanimanja, starosnih doba i političkih opredeljenja. Uglavnom su to bili partizani i srpski komunisti, obični rodoljubi i svi oni koji su se protivili nacističkoj okupaciji Srbije, ali i masovno Jevreji i Romi. U banjički logor su takođe, u periodima neprijateljstva Draže Mihajlovića i Nemaca, zatvarani pripadnici njegovog četničkog pokreta.
Ono što je Banjički logor u organizacionom pogledu činilo posebnim jeste postojanje unutrašnjeg komandnog dvojstva i podela nadležnosti na "srpski" i "nemački" deo logora.
Pored te podele, u logoru je postojala podela i na sobe, u zavisnosti od namene i njihov karakter se menjao vremenom. Na početku nisu postojale striktne podele prema stepenu krivice, već samo prema polu. Međutim, kako se logor punio, izvršena je klasifikacija. Sobe više nisu bile muške i ženske, već kolektivne, a logoraši su kategorizovani po sobama na osnovu svoje krivice. Tako su najteži krivci svrstani u I kategoriju logoraša, manje krivi u II kategoriju, a oni bez dokaza u III kategoriju. Uobičajna praksa je bila streljanje prvokategoraca, ali u slučaju nedostatka talaca, uzimani su i krivci iz druge i treće kategorije.
JELI SMO JEDNI DRUGE: Potresna ispovest bivšeg logoraša kojem je zatočeništvo promenilo LIČNI OPIS
Tokom prvih godina okupacije, u logoru su se kao posebna kategorija nalazili "kriminalci" i "prestupnici", odnosno lica koja su još u Kraljevini Jugoslaviji izdržavala zatvorsku kaznu zbog prestupa. Oni su bili likvidirani do marta 1942. godine.
Najveći broj logoraša sa Banjice pogubljen je streljanjem na stratištima koja su se nalazila na obodu grada (u Jajincima, Jabuci, Skeli, Trostrukom Surduku, Malom Požarevcu, Mladenovcu, Marinkovoj bari, na Novom groblju). Izvestan broj banjičkih zatočenika ubijen je u kamionu "dušegupki", iako je on prevashodno bio namenjen za egzekucije logoraša sa Sajmišta. Takođe, u samom dvorištu logora su vršena i pojedinačna ubijanja.
ON JE OTKRIO UŽASE AUŠVICA: Ono što znamo je ulepšana verzija!
Deo zatvorenika upućivan je na rad u rudnike u Boru, Kostolcu i Trepči, ili je velikim transportima prebacivan u logore Aušvic, Mathauzen i Ravensbrik, kao i u logore u Norveškoj i Grčkoj. Pretpostavlja se da je preko Banjice u logore po Evropi upućeno između sedam i osam hiljada zatočenika.
Iako je Banjički logor važio kao jedan od najbolje čuvanih i najbolje obezbeđenih koncentracionih logora, petoro logoraša ipak je uspelo da prokrči sebi put u slobodu.
Postojala je zvanična evidencija svih pritvorenika, koju je u 8 knjiga uredno vodila logorska uprava. U njima su se nalazili detaljni podaci o datumu streljanja logoraša, njihobog puštanja na slobodu ili odvođenja u druge logore širom Evrope. Međutim, smatra se da su te knjige bile nepotpune, i da je prema stvarnim pokazateljima kroz logor prošlo blizu 250 000 ljudi.
Logor na Banjici je raspušten u oktobru 1944. godine, kada su se Beogradu približavali vojnici Crvene armije i NOVJ-a. Logorska arhiva je spaljena, ali su pojedine knjige logoraša ipak spasene. Poslednji zatočenik napustio je logor 5. oktobra 1944.
O ovom logoru je objavljena i obimna monografija "Logor Banjica – logoraši, 1941-1944. godina" u izdanju Istorijskog arhiva Beograda. Pored kraće uvodne studije i statističkih podataka o logorašima, ovo izdanje čine specifični blokovi fotografija logora, ekshumacije žrtava i njihova sahrana. Ta građa jasno pokazuje svu strahotu nacističkih zločina, ali i sramnu kolaboraciju srpske vlasti sa nacistima i učešće u tim zločinima.
Danas je Banjički logor pretvoren u Muzej Banjičkog logora, sa spomen sobama u kojima su izložene stvari i predmeti koji su nekada pripadali logorašima.
(Telegraf.rs)