Komunista nije bilo u Srbiji pre '45? Kako je onda Beograd 1920. izabrao komunistu za GRADONAČELNIKA?! (FOTO)

Na prvim opštinskim izborima posle rata, građani Beograda biraju za predsednika opštine Filipa Filipovića, ali režim brutalno krši volju birača i koristi policiju da bi ih sprečio da preuzmu dužnost, kršeći sve moguće zakone i propise. Narod prestonice se diže na noge, ali uzalud...

Filip Filipović je rođen u Čačku 21. juna 1878. godine, i još kao mlad postao je socijalista pod uticajem Svetozara Markovića, mada su na njega bitan uticaj ostvarila i pisanja i delovanja Vase Pelagića i Dimitrija Tucovića. 1897. godine maturira u Beogradu i upisuje Tehnički fakultet, te pristupa Klubu socijalista velikoškolaca i Radničkom društvu.

Preporučujemo

Dve godine kasnije, ipak, mora da napusti Srbiju zbog terora kralja Aleksandra Obrenovića koji je krenuo u obračun sa svakim ko misli iole napredno. Odlazi u Petrograd gde upisuje studije matematike, i gde se povezuje sa ruskim socijaldemokratama, posebno Lenjinovim levim krilom. Učestvuje u Ruskoj revoluciji 1905. godine, kada postaje i zvanično član boljševičke partije. Biva hapšen i zatočen.

U Kraljevinu Srbiju se vraća 1912. godine na poziv Dimitrija Tucovića, i postaje član Glavne partijske uprave Srpske socijaldemokratske partije, kao i sekretar Radničke komore. Žestoko se suprotstavlja ratu koji "izvodi srpski narod na klanicu za sebične interese monarhizma, militarističke klike, karijerističke birokratije i samožive i grabljive buržoazije", i zalaže se za mir među balkanskim narodima.

Veći deo Prvog svetskog rata provodi u austrijskim logorima, a nakon Oktobarske revolucije počinje aktivno da radi na širenju svetske revolucije. Proteran je iz Austrije krajem 1918. godine, pa preko Budimpešte dolazi u Zagreb. Početkom naredne godine počinje agitatorski pohod po Jugoslaviji. Iste godine Srpska socijaldemokratska partija kolektivno pristupa Socijalističkoj radničkoj partiji Jugoslavije (komunista), a Filipović biva biran za sekretara Centralnog partijskog odbora.

Dolazi u kontakt sa Belom Kunom koji vodi mađarsku revoluciju, i biva uhapšen od strane policije koja njega i saradnike mu leta 1919. godine optužuje u tzv. aferi Dijamantštajn za spremanje boljševičkog prevrata. Pod pritiskom masa i zahvaljujući energičnom držanju optuženih, oni izlaze kao pobednici sa suđenja.

Avgusta naredne godine, na prvim opštinskim izborima posle rata, građani Beograda biraju ga za predsednika opštine, odnosno - gradonačelnika. U pitanju je bio ogromni poraz režima sa kojim on nije mogao da se pomiri, i umesto da prizna volju birača, režimska policija okupira kancelarije Opštine, izbacuje opštinske odbornike i sprečava ih da preuzmu legalno osvojenu vlast, kršeći sve moguće zakone i propise.

Narod Beograda burno i masovno protestvuje protiv kršenja njihove volje, nastupaju i štrajkovi solidarnosti, a partija postaje sve popularnija. Na tom talasu u novembru 1920. godine na parlamentarnim izborima komunisti postaju treća po snazi politička stranka, dobivši 59 od 419 mesta u Ustavotvornoj skupštini. Gledajući po današnjim državama, u Crnoj Gori komunisti su tada osvojili 38 odsto glasova, u Srbiji 15 odsto, a u BiH, Hrvatskoj i Sloveniji manje od 10 odsto.

Kralj - koristeći se sukobima žandarmerije i rudara u BiH i Sloveniji, kao i navodnim neuspelim atentatom na njega (isti argument koji je iskoristio i za obračun sa Apisom), optužujući komuniste za pripremu prevrata - tada odlučuje da zavede prvi stepen diktature i donosi tzv. Obznanu kojim se zabranjuje rad KPJ i prokomunističkim sindikatima koji već okupljaju nekoliko stotina hiljada ljudi, i kojim su suspendovana radnička i ustavna prava. Kada je nakon ovoga Alija Alijagić izvršio atentat na Milorada Draškovića, ministra unutrašnjih poslova Kraljevine SHS, Obznana se pretvara u Zakon o zaštiti države i postaje trajna. Komunisti odlaze u ilegalu: na površini ne postoje, ali čim se malo zagrebe oni i njihovi simpatizeri počinju da iskaču kao pečurke posle kiše. Tako je bilo za sve vreme postojanja Kraljevine Jugoslavije.

Što se tiče Filipa Filipovića, on je 1924. godine otišao u Moskvu kako bi prisustvovao Petom kongresu Komunističke internacionale, tamo je izabran u Izvršni komitet ove organizacije, naređeno mu je da ostane tu gde jeste, i nikada se više nije vratio u domovinu, iako je ostao u vrhuški KPJ. Stradao je u Staljinovim čistkama na opšte zaprepašćenje, jer razlog nikada nije naveden. SSSR ga je rehabilitovao 1957. godine.

Rodoljub Čolaković je za njega napisao: "Poznavao sam njegovu nepokolebljivost u borbi, spremnost da za svoje uvjerenje ide u tamnicu i da se kao emigrant potuca po svijetu. Ali ono što je na mene ostavilo najsnažniji utisak, to su njegova ljudskost, skromnost i jedinstvenost. Bio je jedno vrame član Egzekutive, to je član Izvršnog komiteta Komunističke Internacionale, lično poznavao Lenjina i druge vođe boljševičke partije, ali sve to mu nije udarilo u glavu, nije se osjećao povrijeđenim što sada nije u rukovodstvu...".

Postoji još jedan razlog zbog koga je glupo reći da komunista nije bilo u Srbiji pre 1945. godine, a to je činjenica da je partizanski ustanak u Jugoslaviji buknuo prvo u Srbiji i među Srbima, da su srpski komunisti odneli prve pobede nad okupatorom i da je upravo na tlu Srbije uspostavljena prva slobodna teritorija - Užička republika.

Kada je došlo do njenog sloma i kada je Vrhovni štab odlučio da se povuče preko Drine u bosanskohercegovačke vrleti, gde će partizanska borba biti efikasnija, gotovo svi srpski komunisti su disciplinovano prešli u BiH, znajući da će se kad-tad vratiti na svoju rodnu grudu. Ostali su samo oni čiji je zadatak i bio da ostanu.

(V. V.)