ISTORIJU NA FOTOGRAFIJAMA ČUVA RTS: Od prvog Dnevnika do Titove sahrane (FOTO)

Među više od 650.000 zapisa, u Programskom arhivu RTS nalazi se i prenos Titove sahrane, slike praznih kambodžanskih ulica u vreme Pola Pota, kao i razgovori s Nilom Armstrongom i sa najvećim filmskim zvezdama iz zlatnog doba Festa i Bitefa

Ako bismo bez prekida, 24 sata dnevno, na jednom kanalu emitovali celokupni sadržaj Programskog arhiva RTS, to bi, verovali ili ne, trajalo pune 24 godine.

Preporučujemo

Arhiv, u koji je pohranjeno više od 650.000 naslova, preciznije rečeno 120.000 sati, slovi za kvalitativno i kvantitativno najbogatiji ne samo na Balkanu, već i u čitavoj Evropi. O ekskluzivnosti dokumentacije možda najbolje govori podatak da su Česi pre nekoliko godina za snimak o stjuardesi Vesni Vulović, koja je preživela pad Jatovog aviona 1972. godine iznad Češke, izdvojili čak 2.000 evra po minutu.

Ili činjenica da je snimak pustih kambodžanskih ulica u emisiji Nikole Vitorovića "Kampučija '78", u dokumentarcu dnevnog lista "Mond", proglašen jednim od događaja koji je obeležio 20. vek.

Dragoceno heterogeno audio/vizuelno nasleđe iz arhiva čine igrani TV filmovi, drame, serije, dokumentarni, dečji, sportski programi, fotografski, fonografski i videografski zapisi, multimedijski proizvodi poput prvog najavnog telopa RTB ili Titove sahrane.

Međutim, nedaće koje su pogađale arhiv, od poplava, preko brisanja značajnih emisija, bombardovanja RTS do požara 5. oktobra 2000. godine, doprinele su tome da se deo materijala nađe u kritičnom stanju.

- Zahvaljujući tome što su depoi u kojima se čuvaju materijali bili dobro obezbeđeni, najveći deo programskih sadržaja je tokom bombardovanja 1999. sačuvan - objašnjava Mileta Kečina, rukovodilac INDOK centra, i dodaje:

- Ipak, 5. oktobra 2000. neka dokumenta su oštećena. Izgorele su uglavnom reportaže s ratišta iz 90-ih, i to zato što ih jedan od tadašnjih urednika aktuelnosti nije pohranio u depo, nego ih je, iz samo njemu znanih razloga, držao zaključane u svojoj kancelariji.

No, takozvani "prvi udar na Arhiv" desio se znatno ranije. Bilo je to 1980. godine u vreme snimanja Titove sahrane. Tada je obrisano pregršt emisija popularne i narodne muzike:

- Otud danas imamo svojevrsnu "rupu" u arhivi vezanu mahom za muzičke emisije, i to one u kojima su emitovani prvi snimci popularne i narodne muzike. Srećom, nisu brisane informativne emisije. Svega deset odsto dramskog i igranog programa je obrisano, jer je ustanovljeno da je to skup i vredan programski sadržaj - objašnjava Kečina.

Kampučija 1978.

Nikola Vitorović, autor emisije "Kampučija 78", bio je jedini koji je te 1978. godine uspeo iz Kambodže da se vrati sa ekskluzivnim snimcima. Naime, režim Pola Pota zatvorio je Kambodžu te godine za novinarske ekipe, a Nikolina ulaznica bila je pripadnost SFRJ pokretu nesvrstanih. Ni dan-danas nijedna televizijska stanica nema slične snimke. Na Nikolinim kadrovima prvi put su viđeni pusti gradovi, jer je Pot svo stanovništvo poslao na rad na pirinčana polja. Osim što su snimci ove emisije ušli u kultno ostvarenje Rolanda Jofea "Polja smrti", ovo je dugo bio najtraženiji i najprodavaniji program iz informativnog dela arhive TVB, koji je čak u dokumentarcu dnevnog lista "Mond" uvršten kao događaj koji je obeležio 20. vek.

"Izvinjavamo se, mnogo se izvinjavamo"

Milić Barjaktarević, poljoprivrednik i višestruki šampion u uzgajanju stoke, u životu ima sve sem ono najvažnije - ženu. Od sajma do sajma, putuje sa spremnom krštenicom u džepu, nadajući se tome da će naići na srodnu dušu, koja će pristati s njim da živi na selu. U vozu za Beograd sreće usamljenu službenicu... To je sinopsis kultne drame Soje Jovanović "Izvinjavamo se, mnogo se izvinjavamo", koja je proglašena najboljom dramom svih vremena, a u kojoj briljiraju Milena Dravić kao gradska devojka Borka i maestralni Slobodan Đurić kao seoski đilkoš - Milić Barjaktarević.

Titova sahrana

Među direktnim prenosima posebno mesto u arhivi zauzima prenos sahrane Josipa Broza Tita. Moma Martinović, reditelj sahrane, kojoj je prisustvovalo 209 delegacija iz 127 zemlje i 700.000 ljudi, prikazivao je snimke studentima u Njujorku i Norveškoj kao pokaznu vežbu kako se rade zahtevni direktni prenosi.

(Katarina Vuković / Foto: Marko Todorović)