Preko humki 3.200 srpskih vojnika Šumadinci šetali svakog dana: Najzad se znaju granice zatrtog vojničkog groblja u Kragujevcu (FOTO)
Što se tiče obeležavanja grobova nemačkih vojnika, Spomen park, kako kažu nadležni, time ne može da se bavi
Skoro čitav vek od okončanja Prvog svetskog rata, najzad se znaju razmere Starog vojničkog groblja na obodu kragujevačkog spomen parka Šumarice. Groblje je zatrto i pošumljeno šezdesetih godina prošlog veka, a kasnije je postalo mesto za trčanje i šetanje kućnih ljubimaca. Oko mermerne sklupture lava, pod šumom i travnjakom, sahranjeno je 3.200 srpskih vojnika, pretežno iz Prvog rata.
Preporučujemo
NASLOVNE STRANE DANAŠNJIH NOVINA: Prelistavanje štampe za 6. jun 2017. godine
Juče je u jednom selu umro poslednji stanovnik: Emotivni govor studentkinje koja ne želi da napusti imanje zbog beogradskog asfalta (VIDEO)
Ovo su prvi pouzdani podaci o groblju koje mnogi nazivaju "srpski Zejtinlik". Ipak, još nema onih o tome kako je groblje - spomenici i krstače, sravnjeno sa zemljom. Tročlana komisija istoričara Spomen parka Kragujevački oktobar, utvrdila da je 3.200 vojnika sahranjeno na zemljištu veličine dva fudbalska terena.
- Granice obe teritorije se ne vide jer su namerno izbrisane. Nekada je ovde postojala čuvarska kućica i ograda, koja je ograđivala veliko i važno srpsko vojničko groblje. Vojnogeografski institut nam je omogućio da dođemo do mapa iz 60-ih godina, snimljenih iz vazduha, koje pokazuju otprilike gde su granice groblja - obrazlaže Marko Terzić, kustos muzeja "21. oktobar" iz Kragujevca i dodaje:
- Imamo podatke da su od 1953. godine granice menjane, pa je deo groblja pošumljen, ali kako treba vremena da izraste šuma, uspeli smo da vidimo obrise granica groblja. U arhivu Jugoslavije pronašli dokumenta koja nedvosmisleno potvrđuju da je ovde sahranjeno 3.200 vojnika, pre svega iz Prvog svetskog rata.
Do sada je jedini podatak o broju grobova preko kojih šetaju Kragujevčani bio "više od 2.000", o čemu je "Telegraf" već pisao. Razlog neupućenosti šetača je što danas postoji tek 30-ak spomenika, a ostale krstače su nestale u ratnim vihorima i političkim previranjima u veku iza nas.
Dobar deo groblja je propao jer nije održavan, a svedoci su posle Drugog svetskog rata tvrdili da su nove lokalne vlasti naložile da budu poskidane i odnete krstače sa srpskog vojničkog groblja iz 2014. i 2015. godine. Nad kostima srpskih vojnika kasnije je posađeno drveće.
Staro vojničko groblje u Kragujevcu prostire se sa leve strane puta za Gornji Milanovac. Večni mir na ovom mestu našli su ratnici iz srpsko- turskih ratova (1876- 1878.), Balkanskih ratova (1912- 1913.), kao i iz Prvog svetskog rata (1914- 1918.) i Drugog svetskog rata. Ovde su grobovi čak i okupatora Srbije. Rame uz rame leže oni koji su jedni na druge pucali.
Pre nekoliko dana mediji su preneli da su članovi Nemačkog saveza za brigu o ratnim grobovima boravili lane u Kragujevcu i pomenuli mogućnost da se na Starom vojničkom groblju obeleže grobovi nemačkih vojnika iz oba svetska rata. To je uzburkalo javnost između ostalog i zbog toga što je u Spomen parku Šumarice i spomenik V3, odnosno spomenici streljanim civilima 1941. godine.
Veljko Leković, istoričar muzeja "21. oktobar" kaže da su pored sahranjenh srpskih vojnika, prema podacima Ministarstva vera Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, na vojničkom groblju sahranjena i 72 nemačka vojnika iz Prvog svetskog rata.
- Iz izveštaja našeg vojnog sveštenika saznali smo da su oni prvobitno bili sahranjeni na seoskom groblju u Ždraljici, na drugom delu Kragujevca, ali je između dva rata došlo do poplave i onda su ostaci 70 vojnika i dva oficira izmešteni na ovaj prostor, srpskog vojničkog groblja. Znam i podatak da je to bilo 26. decembra 1928. godine.
- Pored toga, ovde su sahranjeni i nemački vojnici stradali za vreme Drugog svetskog rata. Poznati Kragujevčanin i sportski radnik, Aleksandar Kuzmanović, svedočio nam je da je lično sahranio tri nemačka vojnika avgusta 1944. Oni su stradali prilikom ruskog napada na nemačku kompoziciju između Batočine i Kragujevca - pojašnjava Leković.
Tim koji se bavio utvrđivanjem tačnih granica "srpskog Zejtinlika" nada se da će do naredne godine, na 100. godišnjicu okončanja Prvog rata, najzad biti jasno obeleženo groblje. Kragujevčanima će to značiti, da bi izbegli jezive šetnje preko grobova svojih junaka.
Što se tiče obeležavanja grobova nemačkih vojnika, Spomen park, kako kažu nadležni, time ne može da se bavi, jer bi to trebalo da bude rešeno na nivou između država Srbije i Nemačke. Spomen park do sada nije primio nikakav zvaničan zahtev u vezi sa tim.
(Marija Raca)