SVE O RATU U JEMENU: Ko je ko u sukobu i zašto je počelo krvoproliće? (FOTO) (VIDEO)

I posle ujedinjenja zemlje, maja 1990, duboka podvojenost negdašnjeg Severnog i Južnog Jemena nije prevaziđena. Pošto se nekoliko snaga bore u zemlji, uključujući i zvanične vlasti, jemenski haos je postao podno tlo za ekstremizam

Jedna od najsiromašnijih i najnasilnijih država na Bliskom Istoku - Jemen ima i stratešku važnost za regionalne "igrače" i za svetske najopasnije terorističke grupe. U njemu je juče počeo rat kada je Saudijska Arabija započela vojnu intervenciju protiv pobunjenih Huta.

Preporučujemo

PAKAO U JEMENU: Posle vazdušnih udara Saudijska Arabija kreće i u kopnenu ofanzivu!

Velike sile su, kao i uvek, podeljenog mišljenja oko vojne intervencije u Jemenu. Zapadne zemlje podržavaju takvu odluku dok se Rusija i Iran protive bombardovanju.

Pokušaćemo da vam objasnimo osnovne razloge zbog čega je došlo do sukoba u zemlji.

STRATEŠKA LOKACIJA

Teritorija koja leži unutar granice Jemena je jedna od najstarijih kolevki civilizacije na Bliskom istoku. Njegova zemlja je bila jedna od najplodnijih na Arapskom poluostrvu, u vreme kada su kiše padale češće zbog visokih planina. Ali, zbog pada prirodnih resursa, uključujući i naftu, Jemen i njeno stanovništvo su danas veoma siromašni.

Ipak, država poseduje bitan strateški položaj na vrhu jugozapadne Arabije. Nalazi se uz glavni morski put koji vodi od Evrope do Azije, u blizini naprometnije linije pomorskog transporta.

Milioni barela nafte prođe svakodnevno u oba smera, ka Mediteranu kroz Suecki kanal i iz rafinerija nafte u Saudijskoj Arabiji ka tržištu Azije. Jemenska luka Aden je bila jedna od najprometnijih na svetu u XX veku.

POČEO RAT U JEMENU: Saudijska Arabija napala pobunjene Hute!

SEVERNI I JUŽNI JEMEN, I PLEMENA

Današnji Jemen oblikovan je tokom procesa ujedinjenja severnog i južnog dela zemlje koji je trajao od maja 1988. preko potpisivanja ugovora o ujedinjenju novembra 1989. čiji su potpisnici bili Ali Abdulah Saleh predsednik Severnog Jemena, i Ali Salim al-Bidh u ime Južnog Jemena. Ujedinjenje je svečano proglašeno 22. maja 1990.

Istorijski, Severni Jemen (Sana), koji je uspeo da sačuva suverenost i da nikada ne postane posed neke evropske sile, bio je šiitska monarhija. Južni Jemen (Aden) međutim bio je britanska teritorija, čiju je sudbinu vekovima određivao izuzetan strateški položaj na ruti koja je povezivala britansku Indiju s metropolom.

I posle ujedinjenja zemlje, maja 1990, duboka podvojenost negdašnjeg Severnog i Južnog Jemena nije prevaziđena. Teritorijalni razmeštaj dve islamske grupacije znatnim delom odgovara nekadašnjoj podeli na severeni u južni deo zemlje, zapravo više je reč o severozapadu i jugoistoku.

Izvan jemenskih velikih gradova, postoji niz plemenskih oblasti koji imaju svoju samoupravu. Sa velikim brojem civila koji poseduju oružje, veruje se da ga ima više od broja građana, lokalne plemenske milicije često potiskuju nacionalnu vojsku i primenjuju svoje zakone na osnovu tradicije a ne na osnovu ustava države.

RASKOL SUNITA I ŠIITA

Jemen je u potpunosti islamsko društvo, ali podvojeno na sunite kojih ima, prema procenama, do 55 odsto, i šiite koji sačinjavaju ostatak stanovništva.

Podele između sunita i šiita su zasnovane na dugotrajnim verskim sukobima koji su počeli kao spor oko naslenika proroka Muhameda. Dok šiiti veruju da je njegov rođak trebalo da ispuni ulogu Muhameda, suniti podržavaju Muhamedovog bliskog prijatelja i savetnika, Abu Bekra, prvog kalifa islamske nacije.

Istovremo, tokom proteklih decenija, stroge i puritanski Salafi i vehabije su postali sve više uticajniji u Jemenu.

AMERIKANCI BEŽE OD AL KAIDE: Vojnici evakuisani, ekstremisti zauzeli grad u Jemenu!

HUTI

Huti predstavljaju ogranak Zeida, ogranak šiitskog islama sa krajnjeg severa Jemena, blizu granice sa Saudijskom Arabijom. Njihov vođa, Husein Badredin al-Huti optužen je od strane vlade za organizovanje pobune, uključujući nasilne anti-izraelske i anti-američke demonstracije 2004. godine. Režim je naredio potragu za njim, što je rezultiralo hapšenje stotina ljudi i smrt lidera, koji je sa desetinom svojih pristalica ubijen.

Od tada, huti se aktivno bore sa centralnom vlašću tražeći veći politički uticaj i optužujući vladu za povezivanje sa Saudijskom Arabijom zanemarivajući nacionalni razvoj i potrebe tradicionalnog plemena Zeidi.

Predsednik Abd Rabu Mansur Al-Hadi tvrdi da hute podržava Hezbolah - libanska šiitska milicija, dok zapadni zvaničnici veruju da ih Iran finansijski podržava kako bi mogao da kontroliše jemenski deo Crvenog mora. Huti su odbili sve ove navode.

AL KAIDA I ISLAMSKA DRŽAVA

Od 2009. godine, Jemen je operaciona baza militanta Al Kaide. Nakon što su jemenski i saudijski ogranci Al Kaide ujedinili da bi formirali Al Kaidu Arapskog poluostrva, grupa je postala jedna od najvećih izvoznika terorizma, a SAD ih smatra najopasnijom od svih terorističkih organizacija. Porodica Osame Bin Ladena je živela u južnom Jemenu pre nego što su emigrirali u Saudijsku Arabiju.

Amerikanci su podržavali borbe Jemena protiv Al Kaide i od 2007. godine su dali preko 500 miliona dolara vojne pomoći. Ideologija ovog ogranska se zasniva na radikalnom sunitskom islamu i neprijateljski je nastrojena prema hutima, koji su u ratu s njima.

Pošto se nekoliko snaga bore u zemlji, uključujući i zvanične vlasti, jemenski haos je postao podno tlo za ekstremizam. Ekstremističke grupe grupe povezane sa Islamskom državom sada operišu u Jemenu, sprovodeći borbe protiv vojske i civila.

(N.I.)