Novi Pazar - malo Sarajevo u srcu Srbije: Grad tradicije, trgovine i porodičnih vrednosti

U 19. veku smatran je "vratima Bosne" i bio je važna stanica na putu između Sarajeva, Soluna i Konstantinopolja.

Položaj grada Novog Pazara, koji pripada Raškom okrugu, u velikoj meri uticao je i na njegov današnji naziv, ali i na stanovništvo. Budući da se grad nalazio u neposrednoj blizini prestonice Raške države, grada Rasa, to se na tom području značajno razvila trgovina, kao delatnost kojom su se mahom bavili ljudi tog kraja.

Preporučujemo

Smatra se da u doba vladavine Vuka Brankovića nastaje mesto nazvano Trgovište, a nalazilo se na mestu lokaliteta koji se danas naziva Pazarište.

Na području grada Novog Pazara se, osim srednjevekovnih manastira Đurđevi stupovi i Sopoćani, nalazi i celina Starog Rasa, kao i obronci Parka prirode Golija.

Sam grad, osim Golije, nadvisuje i Pešterska visoravan i planina Rogozna. Novopazarsko polje, u kome leži grad je prošarano rečnim tokovima Raške, Jošanice, Ljudske i Deževske reke.

Kratka istorija Novog Pazara

Prvo zvanično pominjanje grada datira iz druge polovine 15. veka. U to vreme su u nekadašnjem Trgovištu postojale dubrovačke sudije, a bilo je to u doba osmanlijske vladavine.

Osnivačem današnjeg grada se smatra Gazi-Isa-beg Isaković, koji je podigao malu džamiju. Ona i danas postoji u Novom Pazaru. Ovaj turski beg izabrao je da svoj grad podigne na najprostranijem delu Novopazarskog polja.

Položaj grada je bio izuzetno značajan i koristan za turske osvajače. Vremenom je postao i značajno trgovinsko središte.

Smatra se da je od svih mesta, koja su se nalazila na putu, koji je krajem 16. i početkom 17. veka spajao Dubrovnik sa Nišem, upravo Novi Pazar bio najživlji i najbogatiji. Osim po prodaji stočarskih proizvoda, grad je bio poznat i po značajnom izvozu kože, voska i vune.

U to doba je Novi Pazar nastanjivao mahom turski živalj, a sam grad je bio opasan debelim zidinama. Živeli su tu i Mlečani i Dubrovčani, ali i u manjem broju hrišćanski živalj.

U drugoj polovini 17. veka u Novom Pazaru je živelo oko 20.000 stanovnika. Osim već pomenutih, grad su nastanjivali i mnogi pravoslavni Srbi. Zanimljivo je da je mitropolit Visarion, koji je živeo u to doba, bio mitropolit raški, novopazarski i starovlaški.

Već u drugoj polovini 17. veka dolazi do umanjenja značaja Novog Pazara. Tokom Pikolominijevog ratnog pohoda, na samom kraju 17. veka, srpski ustanici su zauzeli grad, a kasnije tokom povlačenja ga i zapalili.

Stradao je Novi Pazar i kasnije. Najpre zbog prirodne katastrofe, kada je velika poplava prilično uništila grad 1731. godine, a zatim i tokom sukoba srpskih ustanika sa osmanlijskom vojskom polovinom 18. veka. Nekoliko decenija kasnije, značajno je stradao srpski živalj u Novom Pazaru.

Posle oslobođenja grada i sloma ustanka, mnogi stanovnici se doseljavaju na područje Šumadije.

Najvažnija trgovačka varoš posle Sarajeva je upravo bio Novi Pazar 1822. godine. Grad je smatran „vratima Bosne“ i bio je važna stanica na putu između Sarajeva, Soluna i Konstantinopolja.

Neposredno pre oslobođenja, u gradu žive samo dve starije srpske porodice, dok su ostali stanovnici mahom kasnije doseljeni. Više je pravoslavnog nego muslimanskog življa u Novom Pazaru zabeleženo prilikiom popisa 1927. godine.

Novi Pazar danas

Možda je u našoj zemlji najživlje očuvana stara narodna tradicija upravo na području Novog Pazara. Kako se pretpostavlja, razlog za to može biti starosedelačko stanovništvo, ali i vrlo jak element koji su doseljenici poneli sa sobom i uspešno ga očuvali, a koji je usmeren na očuvanje tradicije i porodičnih vrednosti.

Osim pravoslavne crkve Svetog Nikole i Altun-alem džamije, koja datira iz 16. veka, u Novom Pazaru postoji i Amir-agin han iz 17. veka, kao i hamam, koji je ostao još iz doba vladavine osnivača grada, Isa-bega Isakovića.

Svakako ne treba propustiti ni Petrovu crkvu, koja potiče iz 10. veka, a tu su i čuveni srpski srednjevekovni manastiri, Sopoćani i Đurđevi stupovi.

Gradska tvrđava, na kojoj se nalazi i kula motrilja je još jedno od obeležja Novog Pazara. Tvrđava je nastala po zamisli osnivača grada, u 15. veku.

(Aleksandra Blažević/Telegraf.rs)