Cenili su ga koliko i Meštrovića, a danas njegova kuća propada: U zdanje na Senjaku niko ne ulazi

Oko ograde je obraslo šiblje, a kapija je zaključana, jer u ovo zdanje, koje je nekad bilo i muzej, nijedan posetilac godinama nije ušao...

Na Senjaku, na uglu ulica Kozjačke 30 i Vasilija Gaćeše 3 (Ljube Jovanovića 3), od 1927. godine stoji nekadašnja kuća Tome Rosandića - vajara i akademika.

Preporučujemo

Oko ograde je obraslo šiblje, a kapija je zaključana, jer u ovo zdanje, koje je nekad bilo i muzej, nijedan posetilac godinama nije ušao. Ako se potrudite da provirite, u dvorištu ćete primetiti i jednu skulpturu vrsnog vajara, koji je svoj dom, sa suprugom Marom, podigao i uređivao iz ljubavi, obraćajući pažnju na svaki detalj.

Toma Rosandić, koji je bio kršten kao Tomazo Vičenco, rođen je na današnji dan 1878. godine u Splitu. Pored Ivana Meštrovića, bio je najcenjeniji skulptor na jugoslovenskoj umetničkoj sceni prošlog veka.

Još u detinjstvu je počeo da se bavi duborezom, inspirisan radom mlađeg Meštrovića koji je u to vreme takođe živeo u Splitu. Školovao se u Beču, kasnije izlažući svoje eksponate 1906. godine u Milanu, i 1912. godine u Beogradu.

Kao i Meštrović, kombinovao je skulptorske i arhitektonske tehnike. Za vreme Prvog svetskog rata, otišao je u London gde je 1917. godine izlagao svoje stvaralaštvo, a potom i u Brajtonu i Edinburgu.

U toku Drugog svetskog rata živeo je u Beogradu gde su ga nemačke snage uhapsile, ali je kasnije bio pušten na inicijativu Dragomira Jovanovića, srpskog političara i tadašnjeg gradonačelnika Beograda.

Rosandić je nakon rata bio jedan od osnivača Umetničke akademije u Beogradu. Među velikim brojem umetnika koji su školu obilazili i u njoj predavali bio je Henri Mur, engleski skulptor. Toma je postao i član Srpske Kraljevske Akademije 1946. godine, a onda i SANU 1948. godine.

Danas, Tomin par velikih bronzanih skulptura – muškarci koji se bore s konjima, pod nazivom "Igrali se konji vrani", krasi ulaz Narodne skupštine u Beogradu. Poznate su i "Violinista" u vrtu Belog dvora, skulptura u Subotici, "Glava Hrista", "Bacač kamena" itd.

Mnoga njegova dela se danas nalaze u Beogradu - u Narodnom muzeju i Muzeju savremene umetnosti, kao i u njegovoj nekadašnjoj kući.

Svoj dom sa ateljeom sagradio je 1927. godine. Ovde je živeo sa suprugom Marijom Marom Rosandić, prvom školovanom srpskom fotografkinjom.

Nakon Marine smrti 1954. godine, Toma je odlučio da se vrati u rodni Split, pa je testamentom Gradu Beogradu ostavio svoju imovinu - dom sa ateljeom i veliki broj radova, kao i predmete primenjene umetnosti, lična dokumenta, prepisku i vajarski pribor.

Imao je želju da njegova kuća postane muzej. Zdanje je predato na staranje Muzeju grada Beograda, a pod nazivom Muzej Tome Rosandića, svečano je otvoreno za javnost 1963. godine.

Toma Rosandić je preminuo u Splitu, 1958. godine.

Njegova kuća je godinama zatvorena i nepobitno propada...

(D.V.)