BG ULICE: Zašto je kapetan Koča nabijen na kolac?

Koča Anđelković živeo je u 18. veku i bio je vođa srpskih dobrovoljaca u austrijsko-turskom ratu 1788 — 1791.

Preporučujemo

Rođen je oko 1755. godine u moravskom selu Panjevcu (danas Kočino Selo), u koje se njegov otac, Anđelko Petrović, doselio bežeći pred turskim zulumom iz Prizrenskog pašaluka.

Kočino pravo ime bilo je Korun, a na nekim dokumentima se potpisivao kao Kosta. Bio je trgovac stokom, imućan čovek, pri trgovini je često prelazio iz Beogradskog pašaluka u Austriju. Pola godine pred izbijanje rata prebegao je s porodicom u Kovin na Dunavu.

U Austriji se u to vreme stvaraju srpski dobrovoljački odredi, frajkori pod komandom majora Mihaljevića. Pred početak rata stupio sa bratom Petrom u dobrovoljce u četi Radiča Petrovića gde su učestvovali u obe pripremane austrijske ekspedicije protiv Beograda (1787. i 1788.).

Objavom rata Austrije Turskoj, 9. februara 1788. godine, carskom proklamacijom, poziva se srpski narod na borbu protiv Turaka. Po objavi rata Koča prelazi u Srbiju i, kao glavni organizator, pokreće srpski narod na pobunu uz pomoć jagodinskog prote Jovana Milovića.

Pokupio je nešto dobrovoljaca, čiji se broj stalno uvećavao i s njima vodio  borbe protiv Turaka, većinom u Pomoravlju. Organizovao je čete jagodinske, kragujevačke i smederevske nahije.

Uspešne akcije na srpskoj teritoriji ustanici su imali zauzimanjem Požarevca, oslobađanjem Hasan-pašine Palanke, Batočine, Bagrdana i Kragujevca. Kočin odred je ubrzo narastao do 500 boraca, a njegove akcije su bile usmerene na ometanje prolaza Carigradskim drumom.

Poznato je da je izvršio tri velika prepada na turske transporte u Bagrdanskom tesnacu u martu i aprilu 1788. Kod Bagrdana, 7. i 14. marta iste godine, potučeni su turski odredi što je za posledicu imalo povećanje broja Kočinih ustanika na 1500 ljudi.

Ustanici od 17. marta bezuspešno opsedaju Jagodinu tokom tri dana, a odatle su bili prinuđeni na povlačenje u manastir Jošanicu, gde se nalazilo sedište glavnog logora Kočinih dobrovoljaca. Kočin brat Petar dejstvovao je u isto vreme na desnoj obali reke Morave, a sedište vojnog logora mu je bilo u manastiru Ravanici.

Za uspešno ratovanje i potpuno prekidanje veze između Niša i Beograda, austrijski car Josif II dodelio je Koči čin kapetana i odlikovao ga zlatnom medaljom za hrabrost. Posle šest meseci borbi s Turcima, usled izostajanja pomoći austrijske komande morao se juna meseca povući u Banat.

Tada je ušao u sastav srpsko-banatskog frajkora i kao komandir čete nastavio ratovanje, gde je u sukobu kod Brzaske 7. septembra 1788. bio zarobljen od Turaka. Odveden je u Tekiju i tamo strašno mučen i na kraju nabijen na kolac u strašnim mukama izdahnuo, zajedno sa trideset svojih saboraca.

Po njegovom imenu narod je ovaj kraj i čitav taj rat nazvao Kočina krajina, jer je narod sa oduševljenjem prilazio Koči, prihvatajući ovu borbu kao mogući način oslobođenja od turaka.

U znak sećanja, njegovo rodno mesto Panjevac kod Jagodine je tridesetih godina dvadesetog veka promenilo naziv u Kočino Selo, a 1992. godine su se Kočino Selo i Tekija pobratimili.

U Beogradu danas postoji kultna kafana na Skadarliji koja nosi ime "Kapetan Koča putuje", a njegova ulica nalazi se na Vračaru u neposrednoj blizini Hrama Svetog Save i pijace Kalenić.

(Mićo Babić)