BRUKA: Aerodrom u Pančevu, upisan u istoriju svetske avijacije, sada je smetlište na kojem pasu ovce! (FOTO)

Prvi noćni let u istoriji svetskog vazduhoplovstva dogodio se 25. marta 1932. godine na relaciji Pančevo - Bukurešt, sa linije Pariz - Istanbul, pa je tako aerodrom u Pančevu ostao upisan u istoriji civilne avijacije. Danas je na mestu aerodroma obična livada na kojoj ovce pasu, kao i gomile bačenog smeća, bez bilo kakve oznake da su odatle, nekada, poletali avioni za svetske gradove!

Pančevački aerodrom ostao je upamćen, pošto je s njega poleteo prvi avion na redovnoj noćnoj liniji za Bukurešt. Bio je to jedini način da avioni stignu iz Pariza u Istanbul, pre ekspresnog luksuznog voza "Orijent-ekspresa", koji je bio sporiji od aviona, ali je bio u prednosti, pošto je putovao i noću.

To je bila i prva veza Kraljevine SHS sa svetom. Reporter Telegrafa je na pomenutoj lokaciji zatekao ravnu livadu, zaraslu u korov, s gomilama smeća svuda unaokolo.

Prema rečima Bojana Perića (57) iz Pančeva, nekada se tu mogla videti i pista, ali je neko razlupao beton i ostala je samo zemlja.

- Aerodrom, i pored oznake da je zabranjeno bacanje smeća, ljudi zatrpavaju smećem. Često dovode ovce na ispašu, a betonska pista je potpuno nestala - tvrdi on.

Francuska kompanija "Franko Rumen" uvela je linije Pariz - Strazbur i Pančevo - Bukurešt, da bi putnici brže stizali od čuvenog voza "Orijent-ekspresa", koji je za 4 dana od Pariza stizao do Istanbula. U uslovima vazdušnog saobraćaja u to vreme letelo se samo danju. Putovanje bi se prekidalo s prvim sumrakom, a let bi bio nastavljan ujutru.

Celokupni let od Pariza do Pančeva trajao je oko 30 časova, dok je let od Pančeva do Bukurešta trajao samo 4 časa. Avioni na ovoj liniji prestaju da sleću na pančevački aerodrom 1927. godine.

Za predmetni let korišćen je francuski avion "kodron C-61". Prevozio je 6 do 8 putnika, a prvi pančevački letač bio je Vladimir Aleksić.

Aero-klub "Utva" danas je korisnik ovog aerodroma. Održava ga i trudi se svim silama da ne nestane s mape aerodroma Srbije.

Zanimljivo je i to da je 2011. godine raspisan "Konkurs za kreiranje idejnog rešenja spomen- obeležja", s ciljem da se podigne svest građana o značaju kulturnog nasleđa, putem negovanja kulture sećanja, kao i kreiranja novog vizuelnog identiteta grada, kroz prepoznavanje grada Pančeva kao dela šire kolektivne memorije i geografskog kulturnog prostora u kojem se desio Prvi međunarodni noćni let u svetu, i to na relaciji Pariz - Strazbur - Prag - Beč - Budimpešta - Pančevo -Bukurešt - Istanbul. Ipak, još uvek nisu vidljivi rezultati ovog konkursa.

Ugovorom iz 1923. između avio-kompanije "Franko Rumen" i Kraljevine SHS, aerodrom u Pančevu je postao stanica između Budimpešte i Bukurešta na relaciji Pariz - Carigrad.

Ovim ugovorom je Kraljevina SHS po prvi put bila uključena u sistem evropskog avionskog saobraćaja. S ovog aerodroma izveden je i prvi međunarodni noćni let putničkog saobraćaja na svetu na istoj relaciji 1923. godine, čime je ovaj aerodrom ušao u istoriju svetske avijacije i ima istorijsko-dokumentarnu vrednost, jer svedoči o događajima značajnim za istoriju nacionalnog vazduhoplovstva i međunarodnih odnosa.

Istorija vazdušnog saobraćaja kod nas počinje s 25. martom 1923. godine, kada je putnički avion kompanije "Franko Rumen" sleteo na aerodrom u Pančevu. Tada je uspostavljena redovna linija Pariz - Strazburg - Prag - Beč - Budimpešta - Beograd - Bukurešt - Istanbul, a naša zemlja je prvi put uključena u sistem evropskog vazdušnog saobraćaja.

Aerodromi u Pančevu i Bukureštu bili su opremljeni za prihvat i za otpremu aviona u uslovima nočnog letenja. Duž poletno-sletne staze postavljena su propisana svetla i dva jaka reflektora na pokretnoj osnovi, koji su iz dva različita pravca osvetljavali pistu za vreme sletanja ili poletanja aviona.

Duž rute od Pančeva do Bukurešta za bezbedan let i za sigurnu navigaciju su na svakih 20km postavljeni farovi kao zemaljski orijentiri. Dva su bila na teritoriji naše zemlje, a 22 na teritoriji Rumunije. U slučaju potrebe u pripremi su bile i raznobojne rakete, da bi se obezbedila sigurnost leta.

To su bili prvi zemaljski navigacijski uredaji za prve noćne letove vazdušnog saobraćaja u svetu. Danas više ništa od toga ne funkcioniše.

(D. Zlojutro)