O NJEMU NE ZNATE NIŠTA: Bio je jedan od najuspešnijih beogradskih gradonačelnika, a svi smo ga zaboravili!

Naša prestonica se razvijala pod rukovodstvom svakog od gradonačelnika, pa je svako od ''prvih ljudi'' ubrao poneki pozitivan poen pred sugrađanima, ali neke od lidera Beograda neosnovano smo zaboravili. Moguće i zato što je vremenska distanca između njihovog i naših života predaleka.

Preporučujemo

Ovaj tekst jeste namera da se setimo Vlade Ilića, predratnog beogradskog gradonačelnika. Nekada je to bila sasvim drugačija varoš, oko pet puta manja od današnje prestonice.

Na čelu Beograda Vlada Ilić je bio od 10. jaunara 1935. do 13. novembra 1939. godine. Bio je poreklom iz Vlasotinca, a napravio je burnu karijeru industrijalca, pa je pod njegovom upravljačkom palicom bilo 17 fabrika, mahom tekstila, ali i Električno preduzeće Srbije. Neki od pogona bili su u Leskovcu, drugi u Beogradu, a ostali širom ondašnje Jugoslavije.

Otac je podržao njegovu sklonost učenju pa ga je poslao na školovanje, prvo u Ljubljanu, a posle na Tekstilni fakultet u Ahenu, u Nemačkoj. Oženio se Olgom Dunđerski, unukom čuvenog Laze, veleposednika, pa je došlo do ukrštanja porodičnog kapitala, sa kojim su supružnici očigledno umeli spretno da vladaju.

Leskovac je u to vreme važio za jedan od najperspektivnijih gradova, a zbog odličnog razvoja upravo tekstilne industrije bilo je uobičajeno da ga zovu i Mali Mančester.

Foto: novosti.rs

Ilić iz takve sredine dolazi u Beograd, i kao veoma uspešan u svom poslu uskoro staje na čelo grada. Njegove ideje su pokrenule izgradnju Zoološkog vrta, ali i Beogradskog sajma, koji je tada bio ekskluzivno mesto razvoja ekonomije i trgovine, ma kako da ga mi danas doživljavamo kao ruinu i nazivamo Starim sajmištem.

1937. godine je otvoren Beogradski sajam, i tokom naredne dve godine tu su se odigrale velike međunarodne manifestacije. Osim redovnih jesenjih i prolećnih sajmova, u istoriji grada su ostavili veoma buran trag "Salon automobila" kao i "Vazduhoplovna izložba", obe održane 1938. godine. Iste sezone emitovan je i prvi eksperimentalni televizijski program na "Filipsovom" štandu na jesenjem sajmu.

Njegov doprinos je bio ogroman i prilikom stvaranja Zoološkog vrta, jer je otvoren na zemljištu koje je lično poklonio gradu. Legendarni upravnik "Vrta dobre nade" Vuk Bojović često je umeo da naglasi kako je "Vrt" pre rata imao dvostruko veću površinu nego današnji.

Veliki napredak je zabeležen u  doba ovog gradonačelnika Beograda, kako u ekonomiji tako i u izgradnji infrastrukture. Kao prvi čovek grada, Ilić je bio popularan i stoga što je podizao radničke stanove, bolnice, dispanzere i dečije prihvatilište. Za onaj Beograd, koji je imao oko 300.000 stanovnika, to su bili značajni iskoraci. Istovremeno je ostao zapamćen i kao čovek koji je finansijski stabilizovao opštinu i njene investicije učinio efektnim, opravdanim i profitabilnim.

Tada, u Ilićevo vreme otvoren je prvi drumski most - Most kralja Aleksandra, potom i Panevački, koji je poneo ime kralja Petra, prva tramvajska pruga ka Zemunu je prošla takođe za vreme njegove vlasti, podignuto je zdanje Glavne pošte, otpočeli su radovi na izgradnji Hrama Svetog Save.

Foto: novosti.rs

Revolucionarne vlasti su uhapsile uspešnog poslovnog čoveka posle rata i osudile jer su mu fabrike radile tokom okupacije. Naravno, cilj je bila konfiskacija imovine, što je i učinjeno, pa je osuđen 1947, a imovina mu je oduzeta. Svoj Beograd, uspešni predratni gradonačelnik je zauvek napustio 1952. godine

Nešto kasnije je pravda zadovoljena, kada je Okružni sud u Beogradu, 2009. godine, proglasio ništavnom odluku Vojnog suda iz 1946. godine i rehabilitovao poznatog gradonačelnika.

Još 1937. godine, gradonačelnik - vizionar potpisao je ugovor sa dva danska preduzeća o nasipanju Novog Beograda, odnosno prvim radovima koji je trebalo da obezbede prostor za nicanje novog grada na levoj obali Save.

Međutim, ideja da Beograd dobije sajam naišla je na otpore iz Slovenije i Hrvatske, koji su bili tako tradicionalni u prethodnoj Jugoslaviji, bez obzira na to da li je bila predratna kraljevina ili posleratna komunistička republika.

Oni su tvrdili da se na taj način "centralizuje trgovina", a to je ona ista priča koja je kasnije izmeštala Beograd iz trgovinskog centra Jugoslavije, i koja je izrodila Kardeljeve nakaradne ideje o "dvosmernoj federaciji" koja je na kraju i unakazila prethodnu državu.

(Telegraf.rs / Izvor: novosti.online)