OD CIGANSKE DO BOEMSKE ČETVRTI: Evo koje sve tajne krije Skadarlija! (FOTO)

Skadrliju danas znamo kao boemsku četvrt u koju odlazimo da se provedemo i bar delom podsetimo na stari Beograd. Međutim, ono što mnogi ne znaju je da je Skadarlija starog Beograda bila daleko od boemske četvrti. Verovali ili ne, bila je ciganska čaršija do svoje urbanizacije 1870. godine!

Preporučujemo

- Beograd je pre Skadarlije imao značajne kafane, pre svega dardanele, koje su se nalazile na današnjem lokalitetu Narodnog muzeja, koji je srušen 1901. godine. Tu je bila kafana gde se sav tadašnji krem Beograda skupljao. Bila je tu i boemska Kafana pozorišna koja se nalazila preko puta današnjeg pozorišta, pa kafana Srčka na mestu današnjeg hotela Moskva. Posle su se boemi preselili u Skadarliju, i tu su dolazili ljudi različitog obrazovanja, različitih kategorija, osnovna poenta njihovog života bila je kafana, priča nam Vidoje Golubović, autor knjige "Mehane i kafane starog Beograda".

Za Skadarliju uvek vezujemo pojam boema, otuda i naziv "boemska četvrt". Pitali smo Golubovića koliko se nekadašnje značenje ovog termina poklapa sa današnjim.

- Suština pojma boem je onaj koji je voleo kafanu, voleo muziku. Boemski život i boemi nisu krili da im je kafana druga kuća. Kafane su, dakle, i život - često i više od života koji ima tu prokletu manu da je prolazan za razliku od kafana koje su - večne.

U razgovoru sa Golubovićem smo saznali mnogo interesantnog o kafanama starog Beograda, ali ono što smo saznali o Skadarliji nas je najviše iznenadilo.

- Skadarlija je bila cigansko naselje i početkom urbanizacije, 1870. godine i kasnije ona dobija ovakav izgled. Ona je, inače, bila jedna mala krivudava ulica i tuda je tekao Bibijin potok. Ulica je bila neugledna i nimalo nije podsećala na ono što je Skadarlija danas. 

A, zašto Bibija? Cigani koji su živeli u tom naselju su imali božanstvo spasa Bibija, i odatle potiče naziv. Inače, on izvire kod zgrade Politike i i dalje postoji ali je gurnut u kanalizaciju. Sama ulica je usko povezana sa akvaduktom, tuda je prolazila voda, dužinom današnje ulice Despota Stefana. Najveći luk je nazivan po Skadru, prvom srpsko-zetskom gradu. I odatle Skadarlija.

Golubović nam dalje priča da tek kada je počela urbanizacija Skadarlije, počinje formiranje ovog dela kakvim ga znamo danas.

- Skadarlija ima još jedan istorijski značaj. Pojavom i željom da se u Beogradu formiraju pivare, javlja se i danas poznato ime Bajloni, ime čoveka koji nije nastavio svoj put za Ameriku da se obogati kao kožarski radnik. Došao je u Beograd jer mu je sestra poručila "Nema ti bolje Amerike od Srbije".

On je došao ovde i kada je krenuo da pravi tu poznatu pivaru koja i danas postoji, on je, kopajući temelje, tu pronašao ostatke prvog čoveka nazvanog "beograđanin" - mamutove kosti.

Da je Beograd grad večne inspiracije i čudesne istorije, svedoče podaci do kojih se došlo brojnim istraživanjima.

- Beograd ima šta da ispriča, ne mora da ide na druge lokalitete i da traži istoriju negde drugde. Taj lokalitet je izuzetno značajan, i danas postoje podzemni prostori gde se čuvalo pivo ispod tog lokaliteta, čak postoje dva bunara od po 300 metara koji su korišćeni za pivo.

Pitali smo Golubovića u kom trenutku je Skadarlija dobila na značaju kakav čuva danas.

- Skadarlija dobila na značaju tek kada su dardaneli srušeni. Ono što je danas za Skadarliju značajno u tom trenutku kada postaje boemska četvrt je sigurno čiča Ilija Stanojević, glumac i Žanka Stokić. To su bile ličnosti koje su, praktično, Skadarliji dale taj ton, isticali su raskoš boemskog života, od kafane do kafane... pesnici koji su u tom periodu živeli u Beogradu, obilazili su beogradske kafane, beležili su značaj Skadarlije.

- Ovo je bio centar gde se posle Prvog svetskog rata okupljao politički, sportski, umetnički milje ljudi. Ono što je interesantno za nazive je da je gotovo svako od naših velikana imao svoju kafanu. Vuk Karadžić je imao svoju, Branislav Nušić, Mika Alas... u jednom periodu naziv kafane je upravo dobijao ime po značajnim ličnostima., objašnjava nam Golubović i dodaje:

- Putopisci, često  opterećeni predrasudom, na kraju su o njemu – Beogradu – pisali s uvažavanjem i poš­tovanjem.  Prkos i inat, uz još mili­on drugih vrlina i po neku manu, paradigma su duše Beograda – duše ma koliko izložene uticajima drugih civilizacija na kraju ipak slovenske i, za mnoge, sve dok je ne upoznaju, teš­ko razumljive.

(Emilija Cvijanović)